Alþýðublaðið - 12.11.1965, Blaðsíða 8

KOM HÚN HINGAÐ FYRIR100 ÁRUM?
tjáði okkur, þegar við ræddum við
hann, að í byggðasafninu á ísa-
firði væru margar gamlar sauma-
vélar, bæði handsnúnar og fót-
stignar. Það þarf enginn að vera
í vafa um aldur einnar þeirra, því
að henni fylgir innkaupareikn-
ingur, sem sannar það, að vélin
er keypt í Danmörku og hefur í
sinni tíð kostað 45 ríkisdali, sem
verið hefur geysimikið í þá daga.
Jóhann Gunnar taldi, að kýrverð
hefði verið um 20 ríkisdalir og
mundi verðið því sennilega sam-
svara milli 20 og 30 þús. króna
í dag. Áreiðanlega er þetta ein
elzta vélin þarna.
Sýslumaðurinn sagði vélina
vera m.iög einfaida að allri gerð
en það væri sérstakt við hana,
að hún væri fótstigin. Vélin væri
þýzk smíði og hefði verið keypt
handa konu Torfa Halldórssonar
á Flateyri, en á innkaupareikn-
ingnum stæði ártalið 1870. Ekki
var því þarna fundin elzta sauma-
vélin á landinu.
Vakti mikla athygli
Hér í Reykjavík er viðgerðar-
verkstæði, þar sem gert er við
ýmis konar tæki, þar á meðal
saumavélar. Sá, sem stjórnar því
fyrirtæki heitir Baldvin, og hefur
hann farið höndum um margar
saumamaskínur um dagana, mis-
gamlar. Sagði hann, að sú kona,
sem átt hefði elztu vél er hann
hefði séð, hafi verið Þuríður
Lange. Vél þessi hafði ver-
ið handsnúin, mjög forn-
fáleg og faldi Baldvin að hún
væri enn þá til hjá dóttur Lange
hjónanna, frú Thyru Loftsson
tannlækni.
Þetta \reyndist rétt vera og
sagði Thyra Loftsson, að amma
sín hefði átt saumavélina á und-
an móður sinni. Hún hefði búið
að Spákonufelli á Skagaströnd og
hafi sér verið sagt, að gripurinn
hafi vakið mikla athygli þar í
sveit, þegar hann kom þangað.
Fólk hefði þá sagt, að óhætt væri
að senda allt, sem sauma þyrfti í
maskínuna á Spákonufelli, því að
það væri leikur einn að sauma
hvað sem væri i henni. Tyra
Loftsson sagðist vera búin að
pakka vélinni inn ásamt öðru
gömlu dóti, sem ætti að fara á
minjasafn, sem verið væri að
koma upp í Reykjaskóla.
Þá kom að því, að grafa upp,
hvenær það myndi hafa verið,
sem amman fékk þessa forláta
vél. Kom í ljós að hún v»r fædd
árið 1844, en hæpið er, að hún
hafi fengið vélina fyrr en éftir
að hún giltist, en þá var hún
26 ára, árið 1870. Það hlaut ein-
hver saumavél að hafa komið
hingáð tíl lands á undan þessari,
en þyí var enn ósvarað, hvaða
kona hafði eignazt þann kjörgrip.
Var það prestsdóttirin?
Svo var það, að við hringdum
í Óskar Clausen rithöfund, því
að hann er manna fróðastur um
allt, sem gamalt er, og spurðum
hvort hann gæti sagt okkur, hver
það mundi hafa verið, sem keypti
fyrstu saumavélina hingað til
til lands. Það stóð ekki á svarinu
hjá Óskari:
— Jú, það var dóttir séra Jóns
á Möðruíciii, sem flutti inn fyrstu
saumavélina. Þessi prestsdóttir
hét' Álfheiður Jónsdóttir og var
formóðír Jóns biskups Helgason-
ar (Hálfdánarsonar), og ég
myndi halda, að þetta liafi verið
milli 1830 og 1840.
— Heldurðu að það sé svo
snemma á öldinni? Við höfurh
liér gamalt almanak, þar sem sagt
er, að íyrsta saumavélin hafi
komið híngað til lands árið 1865.
— Nei, það er áreiðanldga vit-
leysa, því að ég held að hún hafi
verið komin þá. Um miðja öldina
var Ólafur í Ási alþingismaður
Skagfírðínga og hann flutti bæði
inn saumavél og prjónavél. Þetta
þótti þá mikil nýlunda, en ég man
nú ekki, hvað prjónavélin prjón-
aði á við marga karlmenn. Svo
var það maddama Sívertsen, ekkja
Sigurðar Sívertsen, sem var son-
Vanti yður saumavél,
jbd vefjið
ELNA Supermatic er fullkoinlega sjálfvirk saumavél,
sem saumar meðal annars þrenns konar húllsaum auk
margs konar skrautsaums algjörlega sjálfvirkt.
Einnig er hægt að sauma blindsaum, fellingasaiun
(bisalek), varpsaum, bótasaum, rúllaða falda, flatsaum,
hjnappagöt o. m. fl.
Hagstæðir greiðsluskilmálar.
Fullkomið viðgerðarverkstæði.
ELNA er saumavélin, sem allar húsmæð-
ur þurfa að eignast.
Heildverzlun Árna Jónssonar hf .
Aðalstræti 7, Rvík.
Singer 431
Frá 1851 til 1965
Ávallt á undan.
Nú með hallandi nál og
keðjuspori.
VERÐ KR. 9.570.—
Sölustaðir:
S. í. S. Austurstræti
(T?. Hafnarst ræti og kaupfélögum víða um land.
Véladeild SÍS, Ármúla 3.
8 12. nóv. 1965 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ