Vísir - 18.02.1959, Blaðsíða 6

6
VÍSIR
Miðvikudaginn 18. febrúar 1959
'VÍSXR
DAGBLAt)
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjór.i og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla; Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19.00.
Sími; (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 25.00 í áskrift á mánuði,
kr. 2.00 eintakið 1 lausasölu.
Félagsprentsmiðian h.f.
Garðar Gíslason,
stórkaupmaður.
ingu fyrir land og þjóð, og
starfaðd mikið fyrir þau, og
má þar til nefna Eimskipafélag
íslands og mörg önnur. Hann
var alla tíð einn öruggasti og
rökvísasti talsmaður frjálsrar
fór ekki menntaveginn, sem
kallað er, þ. e. í latínuskólann
og háskóla, heldur hneigðist
hugur hans að verzlunarmálum
þegar á barnsaldri, enda var
faðir hans pöntunarstjóri kaup-
félags. Garðar starfaði á ung-
lingsárum að ýmsu, m. a.
kennslu, við heyskap o. fl. en
fór til verzlunarstarfa á
Blönduós 1894 og 1897 til hins
mikla athafnamanns, bónda og
kaupmanns, Magnúsar á
Grund, en 1899 fer Garðar ut-
an, og markar það mikil trma-
mót í lífi hans.
Harmafregn.
íslenzka þjóðin er mörgu og misjöínu vön úr sam-
býli sín við hættuleg cg mislynd náttúruöfl. Lífs-
barátta íslendinga hefur ævinlega og alla tíð venð
mótuð af þeim öflum, sem búa yfir landinu, eða leyn-
ast í iðrum þess og í hafinu umhverfis strendur þess.
Það eru öfl náttúrunnar, sem öllu ráða um líf og
gengi íslenzku þjóðarmnar, bæði þeirra, sem ganga
á hólm við þau, og hinna, sem vinna störf sín, þar
sem áhriía þeirra gætir lítt. Náttúruöflin geta verið
gjöful og brosað við mönnum, ems og sést á því, að
íslendingar geta komizt vel af við yzta haf, en þau
eru með mörgum svipbrigðum, og þegar þau ygla
brún, er þeim hætt, sem verða fyrir hrammi þeirra.
Frá alda öðli hefur íslenzka þjóðin orðið að sætta
sig við það, að náttúruöflin höggvi skörð í raðir henn-
ar. Hafís og kuldar hafa kreppt að landsmönnum oft
og einatt, jarðeldar hafa lagt byggðir í eyði, jöklar
hafa lagt undir sig sveitir, sjórinn hefur tekið marg-
an vaskan mann, er reyndi að draga björg í bú fyrir
sig og sína. Þanmg er saga þjóðannnar, þegar hún
er skoðuð ofan í kjölinn og litið til lífsskilyrða hins| Hefur verið að því vikið áð-
óbreytta manns, er orðið hefur að berjast fyrir brauði ur ker 1 t>laðinu, er hann fór
sínu hörðum höndum. I111 Danmerkur Eu.glaf s. en
LlílS hefur aldrei leiklS VlS íslendmga, Og þeir hann verzlunarfyrirtæki að
hafa þess vegna jafnan verið við því búnir, að nátt-|námi loknu. °g Þotti 1 mikið
ú„iddi þeim þung höng og lítt baenieg, enda|
þott paö sé jatnan von allia, ao gifta þema megi en hvorki þá né síðar skorti
sín svo mikils, þótt hætturnar stcðji að úr öllum átt-
um, að þeir nái landi í dag eða á morgun. Þjóðin
reynir einnig að verjast hættunum með þeim ráðum
tæknmnar, sem tiltækileg eru, og þau bæta að vísu
aðstcðu rnannanna, en því fer mjög fjarri, að þau
geri hann að herra náttúrunnar. Það verður hann
víst seint.
ivívegis á skömmum tíma höfum við nú íengið
að sjá, að ný og góð tæki eru harla lítils virði í bar-
áttu við úfinn sæ og æsta storrna. Fyrir fáeinum vik-
um var nýtt skip í fyrstu ferð sinm til Grænlands.
Það komst aðra leiðina, cn á heimleiðinm mætti það
afli, sem var því sterkara. Þeir, sem á því skipi
vcru, gátu iát:ð vita aí sér, sagt til urn fyrirsjáanleg
öriög sín, eí ekki væri aðgert, cg svo varð þögn,
sem aldrei verour rofin.
Fyrir aðeins hálfri annari viku gerðist annað vá-
legt sjóslys. Það gerðist fjær ströndum Islands, en
þó snertir það hvern íslending meira en hiít, þótt
menn hafi fyllzt samúð yfir því, eins cg alhr góðir
menn gera á slíkri stundu. Fynr hálfri þriðju viku
lét togarinn Júlí í haf cg stcfndi á miðin suður við
Nýfundnaland. Enginn gerði ráð íyrir, að sú ferð yrði
með cðrum hætti en svo margar vetrarferðir, sem
þelía skip cg önnur haía fariö, en þvi miður fór öðru
vísi. Skipið hvarf í hafið með rá cg reiða, cg það gat
engm bcð scnt að síðustu.
Það er stór ástvinahópur, sem sviptur er fcður,
maka cða svni, bróður eða unnusta. Það er köld
hcndin, sem kremur hjar'.a þeirra, en vonandi er þeim
Útför Garðars Gíslasonar
stórkaupmanns er gerð í dag.
Þessi mikli sæmdarmaður
þjóðar sinnar og stéttar átti ó-
vanalega langan feril forystu-
manns að baki, forystumanns
á sviði verzlunar og viðskipta,
menningar og framfara.
Garðar Gíslason var fæddur
14. júní 1876 að Þverá í Dals-
mynni nyrðra, sonur Gísla
bónda og hreppstjóra Ás-
mundssonar, er var hálfbróðir
hins þjóðkunna gáfumanns og
leiðtoga Einars Ásmundssonar
í Nesi. Móðir Garðars var Þor-
björg Olgeirsdóttir, frá Garði
í Fnjóskadal. Öll systkini
Garðars, er upp komust, urðu
þjóðkunn, og lifir aðeins eitt
þeirra, frú Auður, ekkja síra
Árna á Skútustöðum, prófast
og alþingismanns, en bræð-
urnir voru Ingólfur læknir, ’verzlunar’ sem ÞJoðin hefur
síra Haukur, prestur í Khöfn átt- 1 allri framkomu við aðra
og síra Ásmundur prófastur á var kann kið mesta prúðmenni
Hálsi. Garðar einn bræðranna' ljúfmenni og virtur vel af
Garðar framsýni eða stórhug,
sem jafnan einkenndi hann
framar öðru allt hans líf, sam-
fara staðgóðri þekkingu og
gætni. Síðar stofnaði hann
verzlunarfyrirtæki sitt, en
verzlunarfyrirtæki hans urðu
fljótt þjóðkunn. Þrátt fyrir
umsvifamikinn atvinnurekstur
var hann hvatamaður að
stofnun margra fyrirtækja,
sem hafa haft ómetanlega þýð-
öllum.
Hann kvæntist 1902 Þóru
Sigfúsdóttur frá Espihóli, sem
hann missti 1937. Var hún
mesta gæðakona. Börn þeirra
eru: Þóra, gift Gunnlaugi
Briem ráðuneytisstjóra, Berg-
ur, kvæntur Ingibjörgu Jóns-
dóttur Hjaltalíns, Kristján,
kvæntur Ingunni Jónsdóttur,
Hermannssonar tollstjóra, og
Margrét, gift Halldóri Jóns-
syni arkitekt.
Síðari kona er Josephine
Rosell, af ítölskum ættum, en
þau voru gefin saman 1943, og
lifir hún mann sinn.
Heimili þeirra var í New
York, þar til þau fluttust hing-
að og stofnuðu hér fagurt
heimili.
Ævistarf Garðars Gíslasonar
var mikið og gott og má þjóðin
minnast hans með þakklæti.
pj
borgar sig
að anylýsa
í VÍSl
BarnaSeikrltið „Undraglerín" f rum-
sýnt bráðlega í ÞjéðSeikhúsinn.
Banuileikritið „Uri(lraglerin“ | Höfundur þessa leikrits, Ósk-
eftir Óskar Kjartansson verður j ar Kjartansson, dó fyrir aldur
væntanlega frumsýnt í Þjóðleik-
luisinu i næstu viku, þar eð æf-
ingum er senn að verða lokið.
Leikstjóri verður Klemens
Jónsson, en með aðalhlutverk
fara Helgi Skúlason, Valdimar
Helgason, Bessi Bjarnason, Em-
ilía Jónasson og Ævar Kvaran.
Mörg sönglög eru sungin í leikn-
um, og hafa þeir Egill Bjarna-
son og Jan Moravek annazt
stjór þeirra atriða.
fram. Hann þótti mjög efnilegur
leikritahöfundur, liggja eftir
hann þó nokkur leikrit fyrir
böm og unglinga, og hafa fáein
þeirra verið prentuð og leikin
víða um land. Leikritið „Undra-
glerin“ var allengi að koma í
leitirnar. En seint og um síðir
fannst það í fórum Þorvalds
Guðmundssonar forstjóra, sem
fékk það í hendur að Óskari látn
um, en þeir voru miklir vinir.
það nokkur huggun, að þeim berast fölskvalausar
samúðarkveðjur frá miklu fleiri en þau grunar, því
að hjá sjómannaþjóð skilja menn vel sáran sviða ná-
lungans, þegaf Ægir lætur högg sín dynja.
í blóð borin —
„Viðskiptavinur SVR“ skrifar:
Menn eru alloft að hnýta í bif-
reiðastjórana, sem aka strætis-
vögnum Reykjavikur fyrir skort
á lipurð og kurteisi, og víst er
um það, að gjarnan mættu þeir
vera kurteisari og liprari, sumir
hverjir, en mönnum verður á-
vallt tiði-æddast um það, sem
vekur gremju þeirra eða óá-
nægju, — á hitt minnast fæstir.
Það er t. d. oft minnst á það I
blöðum, ef menn hafa einhverj-
ar aðfinnslur fram að bera varð
andi strætisvagnastjórana, en
ekki hef ég enn orðið þess var,
að neinn sæi ástæðu til þess að
geta þess á prenti, að á Seltjarn-
arnesleið kvað vera svo kurteis
og lipur bílstjóri, að mjög er
á or,ði haft. Eg hef þó nokkrum
sinnum heyrt getið um þennan
bílstjóra, en ferðast ekki í þess-
um vögnum, svo að ég hef ekki
notið kurteisi hans. En það eru
sem sagt til, eftir þessu, fyrir-
myndarmenn hvað kurteisi snert
ir I þessari stétt, hafi einhver
ekki vitað það, maður sem
kurteisin er í blóð borin, — en
annars held ég, að strætisvagna-
stjórarnir séu yfirleitt engu ó-
kurteisari en allur fjöldinn, en
stöðu sinnar vegna þyrftu þeir
að vera dálitið kurteisari en
þeir eru, sumir hverjir.
Verður að vera
gagnkvæmt.
En menn eiga líka að vera.
þess minnugir, að kurteisin verð-
ur að vera gagnkvæm, þótt
meiri kröfur séu gerðar og með
réttu til allra, sem einhverja af-
greiðslu hafa með höndum,
hvort sem það er í skrifstofu,
verzlun eða strætisvagni, en
skyldi það ekki vera svo í flest-
um tilfellum, að þeir sem koma
kurteislega fram mæti kurteisi?
Eg held, að svo sé, þótt alltaí
séu undantekningar.
Kröfur til almennings1.
Strætisvagnastjórar hafa fyr-
irmæli yfirboðara sinna, að ég
hygg, að neita að skipta t. d.
tveggja krónu peningi, ef ein-
hver ætlar að greiða fargjald
sitt með kr. 1,75 og vill fá skipt.
Þetta er gert til þess að slik af-
greiðsla valdi ekki töfum, eri
menn geta keypt 50 kr. spjald
hjá vagnstjórunum, og það er
skipt greiðlega, þótt maður þur.fi
að skipta 100 og 500 kr. Mörgum
finnst þetta kynlegt fyrirkomu-
lag — og í rauninni lítil kurteisi,
að neita þeim fáu, sem þurfa að
fá skipt krónu og tveggja krónu
peningum. En hvað um það, —>
ekki er við vagnstjórana að sak-
ast um þetta. Erlendis, þar sem
ég þekki til, fá menn peningum
skipt í vögnunum. En hvað sem
um það er, mega menn eiga það,.
að flestir ef ekki állir eru a£
öllum vilja gerðir til þess að allt
geti gengið greiðlega, menit
kaupa spjöld — og hafa likai
hag af því — og hafa miðana tii-
búna flestir, er þeir koma, svo
að það eru undantekningar, ef
menn hafa ekki rétta smápen-
inga, þurfi þeir að greiða með
mynt en ekki miðum.
Mlðarnir.
En meðal annarra orða — rnið-
ar guluspjaldanna eru of litlir,
og hefur verið kvartað yfir því
áður. Það hefur ekki kornið
fram nein frambærileg ástæða
fyrir, að hafa þá svo nánasar-
lega sem reynd ber vitni. Væri
annars ekki ldeift fyrir SVIÍ að
gefa út miða-bækur, vírheftar,
sem fara vel í vasa, t. d. 100 og
200 kr. bækur, sem margir, er
daglega og oft á dag ferðast með*