Vísir - 16.06.1962, Page 9

Laugardagur 16. júnl 1962.
VISIR
á Krýsuvíkurbjargi
að vera skjólveggur, kveikt á
prímus og tekið til óspilltra
málanna að sjóða svartfugls-
egg. Innan stundar er setzt að
krásum. Teknir eru hert-
ir þorskhausar, lúðuriklingur
og fleira góðgæti af Vestfjörð-
um úr inatarskrinum, drukkið
kaffi og skálað í svartfugls-
eggjum. Þegar tóm gefst, tek
ég Sumarliða Betúelsson tali
og bið hann að rifja upp sitt
af hverju frá fyrri dögum á
Homströndum.
— Hvenær fluttist þú af
Hornströndum, Sumarliði.
— Það var 1944. Þá var ég
orðinn þreyttur eða öllu heldur
leiður á einyrkjabúskapnum og
yfirgaf óðalið, sem ég hafði
keypt ellefu árum áður, Höfn
£ Hornvík, þar sem ég var raun-
ar fæddur og uppalinn
— Hvað segirðu, bjóstu einn
á jörðinni árum saman?
— Já, flest árin eftir að ég
keypti hana. Pabbi var hjá mér
fyrsta árið, af því að hann
þrjózkaðist við að flytja að
Kaldá í Önundarfirði, þar sem
mamma og systkini min voru
setzt að og búin að kaupa.
Pabbi vildi ekki fara úr Horn-
vík. En svo var hann orðinn
svo slitinn og lasburða og erf-
itt að ná til læknis, að hann
var tilneyddur að fara og setj-
ast að á Kaldá, en aldrei kunni
hann við sig þar. Þá varð ég
einn eftir. Pabbi hafði aldrei
alla tíð getað eignazt Höfn,
heldur leigði hana af Magnúsi
sýslumanni Torfasyni. Svo
keypti ég hana sem fyrr sagði.
Fór að byggja upp jörðina, nýtt
íbúðarhús og útihús líka. Nógur
var efniviðurinn og hann ósvik-
inn, rauðaviður og fleiri harð-
viður, sem rak á f jöruna neðan
við túngarðinn. Það var svo
sem drjúg tekjulind líka. Byggði
sögunarhús við gamla bæinn
og sagaði þar svellþykkan
rauðviðinn, og það var enginn
svikinn af að kaupa hann, hann
endist mannsaldurinn og meira
en það. Annars seldi ég reka-
við ýmist sagaðan eða ósagað-
an, hafði ekki tíma til að fást
við að vinna hann allan sjálf-
ur.
—, Hvaða hlunnindi hafðirðu
fleiri, ekki þarf að spyrja að
fiski, fugli og eggjum?
— Já, vertu blessaður, fisk-
urinn uppi í landsteinum, víkin
full af fiski frá þvi £ marz og
fram £ maf. Fugl og egg, mikil
ósköp. Og svo við túnfótinn
runnu timm ár út £ ósinn, sil-
ungur £ öllum. Einu sinni man
ég að ég fékk 100 silunga £
netstubb á einu kvöldi. Ég er
viss um, að það er alveg kjörið
að rækta lax þar £ ánum.
fyglingur. Hann var nú ekki
banginn við það, en satt að
segja var hann oft hætt kom-
inn. Pabbi varþ að leigja fygl-
ing, þangað til Sölvi stálpaðist.
Og Sölvi varð fyrstur til að
flytja hjálma inn handa fygling-
um, og það hefur sfðan bjargað
mörgum mannslffum. Sfðan eru
liðin ein 40 ár. Sölvi keypti
hjálmana með aðstoð manns £
Englandi. Það komu oft fyrir
hroðaleg slys af grjóthruni f
björgunum, áður en hjálmarnir
komu til sögunnar. Bæði rot-
uðust menn til dauðs strax eða
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson (stórkaupmaður) gefur festar-
mönnum merki um hvort þeir eigi að slaka eða hífa. Jepp-
inn sést greinilega og hann var látinn hafa fyrir því að hífa.
— Seigst þú f bjarg fyrir
vestan?
— Nei, aldrei. Mér var alltaf
svo svimagjarnt. Það var Sölvi
bróðir, sem varð þaulvanur
Nú geta þeir tekið lífið létt, þessir jakar, búið að setja fest-
ina aftan i traktorinn — og innan stundar kemur fyglingur upp
með kippuna fulla af eggjum.
voru að berjast við dauðann
dögum saman á eftir. Ég man
eftir einum fygling, sem marð-
ist og lemstraðist af grjótflugi,
hann var fluttur heim og kvald
ist með voðalegustu hljóðum
þangað til hann gaf upp öndina.
Og slfkt var ekki einsdæmi.
— Urðu ekki sjóslys, sem þú
manst eítir?
— Það kom blessunarlega
ekki oft fyrir í mfnu minni.
Eitt það fyrsta skeði, þegar ég
var smástrákur, þá fórst skip-
ið „Familían" á söndunum
þarna á víkinni fyrir framan
bæinn okkar. Þvf var ekki hægt
að ná út. Það sökk f sandinn
smátt og smátt, þegar það var
komið f kaf stóðu möstrin upp
úr f mörg ár. Við strákarnir
lékum okkur í möstrunum um
fjöru. En eftirminnilegasta
skipstapið varð þarna vorið
1924, þá fórust fjögur skip á
sama maí-norðangarðinum, tvö
frá Isafirði, „Fríkirkjan" og
„Björninn", og tvö frá Akur-
eyri, „Kristjana" og „R6bert“.
Allir komust af, nema einn,
stýrimaðurinn á Róbert, hann
týndist og fannst aldrei. Hinir
komust í reiðann og höfðust
þar við á meðan féll út. Þá
voru þeir orðnir svo máttlaus-
ir, kaldir og hraktir, að þeir
gátu ekki komizt hjálparlaust
í land og hefðu lfklega flestir
látizt þarna, ef fólk hefði ekki
verið svo nærri. Þá var ekki um
nein björgunartæki að ræða.
Flestir skipbrotsmennirnir
komu heim og gistu hjá okkur,
en nokkrum var komið fyrir á
næstu bæjum. Mér er í minni
yngsti skipverjinn á Róbert.
Það var drengur um fermingu.
Hann var mjög langt leiddur,
þegar hann var borinn í land,
orðinn fskaldur. Það var hellt
heitu í hann og hann lagður í
kojuna mína, og ótrúlegt var,
hve fljótur hann var að hress-
ast, orðinn góður daginn eftir.
Síðan ég fluttist frá Höfn, er
bærinn minn til afnota sem
skipbrotsmannaskýli á vegum
Slysavarnafélagsins.
— Ertu þá ekki búinn að
selja jörðina?
—- Nei, ég hef ekki getað
fengið mig til þess enn sem
komið er.
— En skreppurðu þangað
öðru hverju?
— Aðeins tvisvar síðan ég
fluttist þaðan. Annað sinn flaug
ég með Gruman-flugbát, sem
lenti á víkinni, og það hefur
ekki komið fyrir áður í sögu
Hornvíkur og víst ekki sfðan.
Flugbáturinn keyrði upp á sand
inn og við gengum í land á
þurru. Þeir skildu mig þarna
eftir og þar var ég að bardúsa
og flatmaga til kvölds. Þá komu
þeir aftur að sækja mig. Þenna
dag var ég einn í allri Hornvík.
Hver einasti maður á bak og
burt frá vfkinni fullri af fiski
og síðan síga fáir f Hornbjarg
og Hælavíkurbjarg.
— Hvað varð eggjatekjan
mikil hjá þér á vori vestra?
— Það kom fyrir, að ég fengi
30 — 40 þúsund egg á festi.
Heldur fór það minnkandi, en
þegár mest var, var svo krökkt
af fugli og þétt af eggjum á
sillunum, að ekki var hægt að
stíga niður fæti. Einu sinni fór
ég með 10 þúsund egg til ísa-
fjarðar, það voru óstropuð egg
og seldust á 25 aura. Þau strop-
uðu kostuðu aftur ekki nema
10 aura. Ýmist voru þau súrs-
uð heima og var fyrirtaks mat-
ur þannig. En oft komu Færey-
ingar inn á víkina. Þeir voru
gráðugir f stropuð egg, keyptu
í stórum stíl, líka af þvf að þau
voru svo ódýr. Þeir keyptu þau
í þúsundatali og voru að háma
þau í sig fram eftir öllu sumri.
— Saknarðu Hornvíkur?
— Ekki get ég borið á móti
því. Þar sleit maður barnsskón-
um og átti heima fram á full-
orðinsár. Oft var veðurofsinn og
sjógangurinn yfirgengilegur, en
engu að sfður var oft þar slfk
himnesk veðurdýrð, blæjalogn
og fjöllin stóðu á höfði f speg-
ilsléttri vfkinni. Mér finnst ekk-
ert jafnast á við það.
Sumarliði skyggnir eggin.