Vísir - 12.09.1962, Blaðsíða 8

8
Otgetandi Blaðaútgdtan \/lSIR
Ritstiórar Hersteinn PaLson Gunnar G Schram
Aðstoðarritstjóri Axel Thorsteinsson
Fréttastjóri: Porstemn ö Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingóltsstræti 3
Áskriftargjald er a5 kró..ur á mánuði
I lausasölu 3 kr eint — Sími 11660 (5 llnur).
Prentsrhiðja Vísis. — Edda h.f.
Hvað á búvaran oð kosta?
Í septembermánuði á ári hverju er lögum sam-
kvæmt ákveðinn verðlagsgrundvöllur landbúnaðar-
vara, og verð búvörunnar reiknað samkvæmt því
og gildir það síðan verðlagsárið á enda, eða til næsta
september-mánaðar. Nú stendur fyrir dyrum að taka
ákvörðun í máli þessu, og verður að líkum gert fyrir
lok þessarar viku.
Samkomulag hefir ekki náðst milli fulltrúa neyt-
enda og bænda um hið nýja verð, og ber að sögn
mikið á milli. Framleiðendur munu fara fram á sem
\
næst fjórðungs hækkun eða 24 af hundraði, en full-
trúar neytenda aðeins fáanlegir til að bjóða fjórðung
þess, eða sex af hundraði. Þar stendur hnífurinn í
kúnni, og geti þessir tveir aðilar ekki orðið sáttir um
verðlagið, mun málinu verða skotið til yfirdóms.
Fyrir því hefir verið mikill áróður að undanförnu,
að bændur sé svo illa haldnir, að annað eins hafi aldrei
þekkzt hér á landi. Hefir einn þeirra sárafáu bænda, er
Framsóknarflokkurinn sendir á þing, sagt í grein, að
viðreisnarráðstafanir ríkisstjórnarinnar séu búnar að
gera jarðir bænda verðlausar, svo að enginn hafi leng-
ur áhuga á búskap. Annar áróður Framsóknarflokks-
ins er mjög í samræmi við þessa gáfulegu staðhæf-
ingu, og miðast allur við að reyna að æsa bændur og
reita þá til reiði.
í þessu máli, sem öllum öðrum, er snerta kaup-
gjald og verðlag í landinu, verða menn að koma fram
af skynsemi, gætni og þegnskap. Það er alltaf affara-
sælast. En Framsóknarflokkurinn hugsar ekki um það.
Hann á sér aðeins eitt áhugamál — að gera núverandi
ríkisstjórn sem erfiðast fyrir og sem mesta bölvun,
hverjar sem afleiðingarnar verða um síðir og jafnvel
verstar fyrir þá, sem sá flokkurinn telur sig sérstak-
an málsvara fyrir.
Umferðarkönnunin
í dag og á morgun er gerð tilraun til að komast
að því með nokkurri nákvæmni, hvemig höfuðstraum-
ar liggja í umferðinni í Reykjavík og grennd. Skipu-
lagsnefndir gangast fyrir athugun þessari, og er hún
í sambandi við undirbúning gatnakerfis framtíðarinn-
ar eða um tveggja áratuga skeið.
Umferðarmálin eru svo mikilvægur þáttur í öllu
lífi manna, þegar búið er í þéttbýli eða á næstu grös-
um við það, að mjög er mikilvægt, að vel sé séð fyrir
samgönguæðum. Til þess að það sé hægt, er nauðsyn-
legt að þeir, sem leggja eiga á ráðin, fái sem réttasta
mynd af helztu straumum í umferðinni. Til þess að
það megi verða, eru vegfarendur allir hvattir til góðr-
ar samvinnu við þau yfirvöld, sem gangast fyrir um-
ferðarkönnuninni.
'i11niij ix J 11A.11 a!l k L í i i i i l i. i i i< i \ .
VISIR
Miðvikudagur 12. sept. 1962
Teikaing þessi sýnir hvemig hugsanlegt er að Þjóðhildarkirkja hafi litið út. Býli Eiríks :
sést við ströndina vinstra megin á myndinni.
Fyrsta kristna
kirkja V estur heims
Fyrir nokkru er lokið rann-
sóknum danskra fomleifafræð-
inga í Bröttuhlíð í Grænlandi,
þar sem grafin var upp hin
forna Þjóðhildarkirkja. Wale's-
maðurinn Gwyn Jones, sem er
mjög kunnur hér á landi skrif-
aði fyrir fáum dögum grein um
Þjóðhildarkirkju ( Berlingske
Aftenavis) og fara hér á eftir
kaflar úr greininni:
Stærð kirkjunnar.
Aðalverkefni fornleifaleið-
angursins til Bröttuhllðar var
að grafa upp Þjóðhildarkirkju
og kirkjugarðinn umhverfis
hana. Menn komust að því við
uppgröftinn, að kirkjan \hefur
verið minni en menn ætluðu í
fyrstu. Ummál hennar hefur
verið um sex metra lengd og
fimm metra breidd. Innanmál
hefur verið 5 metrar á lengd og
breiddin um 3% metri í aust-
urenda og um 4 metrar I vest-
urenda. Norður, suður og aust-
urveggir hafa verið um 4 fet á
þykkt og hafa verið upphlaðnir
úr torfi um 5 fet á hæð. Allar
þessar tölur eru áætlaðar, þvi
að það er erfitt að fá fram
hvaða stærðir hafa upphaflega
verið á 1000 ára gömlum torf-
vegg.
Ósamræmið í lengdarhlut-
föllum að utan og innanmáli
stafar af þeirri einkennilegu
uppgötvun, að vestasti hluti
suður og norðurveggja svo og
öll vesturhliðin virðist hafa
verið úr tréþili. Þar fundust
uppistandandi borð um 50
sentimeti ' há í norðurveggn-
um, en engar leifar eru eftir
um þilið í Vesturgaflinum né af
þekjunni. Svo virðist sem þak-
ið hafi verið hvasst mænisþak,
en engar leifar finnast af
mæninum.
Kórglugginn.
Það hefði mátt ætla fyrst
torfveggirnir voru svo sterk-
legir, að sperrurnar hvíldu á
veggjunum, en það er ekki því
að undir sperrurnar hafa verið
reistar sérstakar tréstoðir eða
súlur og finnast holur eftir
stoðirnar í grunninum. Þessar
súlur hljóta að hafa verið ó-
þægilegar fyrir söfnuðinn þeg-
ar hann fjölmennti í kirkjuna
og hljóta þær því að hafa verið
taldar nauðsynlegar til að
halda þakir.u uppi.
Loks hafa fundizt utan við
austurgaflinn hlutar úr tré-
ramma, se:a sex stórir járn-
naglar hafa verið negldir l.
Rammi þessi er um fimm
tommu breiður, en lengdina er
ekki hægt að ákveða, þar sem
borðið er brotið. Þetta stykki
er í sjálfu sér merkilegt, þar
sem það er sjaldgæft smíða-
stykki frá því fyrir árið 1000,
en það er aðeins tilgáta að þetta
séu leifar af litlum glugga-
karmi í kórnum sem hefur ver-
ið ætlaður til þess að ljós gæti
skinið inn á altarið. Reynist
það rétt vakna upp ýmis vanda-
mál, sem menn geta ekki enn
svarað um gerð og byggingar-
efni kórsins.
Þó það sé þannig margt ó-
ljóst og ruglingskennt í hinum
fundnu leifum, þá er einnig
margt sem fannst þar, sem eyk-
ur þekkingu manna.
Lítil og fátæk kirkja.
Við skulum athuga tvennt í
sambandi við Þjóðhildarkirkju.
Leifarnar sýna, að hún hef-
ur verið líí!l og látlaus bygg-
ing í eyðilegu og fátæku hér-
aði. Hún hefur verið fátæklega
útbúin og vegna hins óvaran-
Iega efnis hefur hún verið
dæmd til að tortímast eftir
skamma notkun.
Hún er elzta kirkja 1 Atlants-
hafslöndum norrænna manna, (J
sem fundizt hefur og hægt er
að -aldursákvarða nákvæmlega.
Og jafnvel þó hún hefði enga
aðra þýðingu, þá er hún tví-
mælalaust fyrsta kristna kirkj-
an sem byggð hefur verið í
Nýja heiminjm, sem við síðar
höfum kallað Ameríku.
Engin beinagrind þekktist.
Það olli okkur vonbrigðum,
að við fundum enga gröf inni
í sjálfri kirkjunni. Það þýðir, að
Eiríkur rauði landnámsmaður
Grænlands, Þjóðhildur kona
hans og Leifur Eiríksson sonur
þeirra, sem fann Vínland eru
grafin í sjálfum kirkjugarðin-
um. Þetta i afa orðið vonbrigði,
því að ákveðin og allsterk rök
bentu til þess, að beinagrindur
þeirra myndu finnast f sjálfri
kirkjunni. Nú þegar það reynd-
ist ekki svo er engin ástæða til
að endurtaka gömlu rökin.
í kirkjugarðinum fannst ekk-
ert grafarfé sem geti hjálpað
til við að manngreina hinar þrjá
tíu beinagrindur sem grafnar
hafa verið upp og það er mjög
ósýnilegt að nokkuð finnist á
þeim 70 — 80 beinagrindum sem
eftir er að grafa upp, er auð-
kenni þ :r.
Hér er þó um að ræða fyrstu
kristnu greftranir í Grænlandi
og gera verður ráð fyrir því
að meirihluti þeirra, sem þarna
liggja konur og karlar hafi áð-
ur verið heiðin en tekið kristni.
Er þetta Leifur heppni? <
Þetta eru vafalaust jarðnesk-
ar leifar fyrstu landnámsmanna
Grænlands og barna þeirra og
við sjáum það að þetta hefur
verið frábærlega fallegt, stór-
vaxið og sterklegt fólk. Meðal
þeirra fyrstu sem voru grafnir
Framhald á bls. 10.