Tölvumál - 01.02.1995, Síða 28

Febrúar 1995
sem kveða á um að fyrirtæki sem
hafa skrifstofufólk í vinnu, verði
að láta það vinna heima einn dag í
viku styrkir þessa trú. Enn annar
þátturinn sem kemur til með að
styrkja fjölskylduna verður sú
staðreynd að ekki verður í öllum
tilfellum nauðsynlegt að flytjast
búferlum þó atvinnurekandinn sé
langt í burtu, sem ýtir örugglega
undir það að menn haldi sig nálægt
átthögunum.
Þó alheimsnetið sé ekki aðlað-
andi til félagsskapar við fyrstu sýn,
er þar að finna ýmislegt bitastætt
fyrir þá sem sækjast eftir félags-
skap. Þannig eru á netinu “rabb-
rásir” sem menn nota til að kynn-
ast. Slíkur félagsskapur er í raun
byggður á sama grunni og annar
félagsskapur, hann myndast út frá
sameiginlegu áhugamáli. Eini
munurinn er að sá félagsskapur
sem við þekkjum byggist oftast
einnig á nálægð einstaklinganna, en
félagsskapur alheimsnetsins byggir
á huglægri nálægð sem alheims-
netið skapar. Hingað til hef ég fyrst
og fremst ýjað að þeim þjóð-
félagslegu áhrifum sem þekkingar-
þjóðfélagið mun leiða af sér. Áður
en farið verður nánar út í þann þátt
sem ég álít hafa mestan skriðþunga
þ.e. “heimaverslun” langar mig að
tengja þessar væntanlegu breyting-
ar við stöðu tækninnar í dag. Það
fer ekki á milli mála að Internetið
gegnir hlutverki alheimsnetsins í
dag, hvað sem síðar verður, og
hlutverk og áhrif Vefsins eru óum-
deilanleg. Lítið þarf að bæta við
hefðbundin tölvubúnað fjölskyld-
unnar til að hægt sé að tengja hann
við alheimsnetið. Mótald og hug-
búnað til tengingar er allt sem þarf
en geisladrif sakar ekki. Lengra
fram í tímann eygjum við nýtt
heimilistæki. “Tækið”, sem hefur
eiginleika sjónvarps, síma, tölvu,
myndbands og jafnvel upptöku-
vélar allt í einu tæki. Ekki sakar
heldur að fá GSM farmótald til að
losna við snúrurnar eða háhraða-
samband til flutninga á myndbandi
í rauntíma yfír netið. Draumur sem
lengi hefur verið beðið eftir er að
tölvur skilji bæði texta og tal og
séu j afnvel færar um að þýða milli
tungumála. Þó svo að þessi draum-
ur sé enn fjarlægur færumst við
stöðugt nær takmarkinu. Annar
draumur sem er meira persónu-
bundinn er sá að á markað komi
“Rafbók” sem hægt verði að kasta
sér upp í sófa með. Hægt væri að
flytja upplýsingar af alheimsnetinu
yfir í rafbókina að vild og sameina
þannig kosti bókarinnar og raf-
rænna bókasafna. Ekki væri verra
að rafbókin gæti lesið fyrir þá sem
það kysu líkt og talgervilinn sem
les Morgunblaðið fyrir blinda á
hverjum morgni.
Þegar talað er um rafræn bóka-
söfn er ýmist hægt að tala um
geisladiska, sem hver um sig getur
geymt sex hundruð miiljón stafi
eða nálægt heilu alfræðiorðasafni
á einum slíkum disk eða beinlínu-
tengingu við alheimsnetið. Geisla-
diskurinn hefur náð gríðarlegri
útbreiðslu undanfarin ár og er nú
svo komið að utan hefðbundinna
hljómplatna eru stöðugt að bætast
við alfræðiorðabækur, skemmti-
kennsla, leikir og bíómyndir.
Jafnvel er svo komið í dag að
vörulistum og auglýsingum er
dreift með þessum miðli sem
“gjafavöru” og berst inn um bréfa-
lúgur heimilanna í sama tilgangi og
ruslpóstur. Það kostar nefnilega
minna að framleiða geisladisk en
samsvarandi hefðbundinn vörulista
og er vissulega umhverfisvænna.
Eg hef ákveðið að staldra
svolítið við heimaverslun, sem ég
skilgreini sem þá verslun sem felst
í því að vara eða þjónusta sé
pöntuð úr heimahúsi og síðan send
kaupanda. Hefðbundin heima-
verslun byggir á auglýsingum og
síma eða pósti, og er þar sjónvarp
+ sími og vörulisti + sími,bréf eða
símbréf skýrustu dæmin. Það er
ekki langt síðan viðskiptablöð
heimsins voru uppfull af greinum
um risafyrirtæki sem voru að
sameinast, til að hafa bolmagn til
þess að ná yfirráðum yfir fimm
hundruð kapalstöðvum sem áttu
að veita neytendumþjónustu á
borð við sýndarverslanir og
myndbönd samkvæmt pöntun. En
þróun heimaverslunar hefur verið
á annan veg en í fyrstu var áætlað.
Hugmyndin um tölvuverslun
hefur tekið við af hugmyndinni um
fimm hundruð sýndarverslanir um
kapalstöðvar. Internetið í skjóli
mikillar útbreiðslu hefur verið alls
ráðandi í slíku umtali og má segja
að nýjar verslanir á Internetinu
skjóti upp kollinum nær daglega.
Hitt er ljóst að heimaverslun er enn
á frumstigi með tiltölulega litla
markaðshlutdeild, þó sú markaðs-
hlutdeild fari ört vaxandi.
Möguleikarnir eru óþrjótandi,
bæði í hefðbundinni verslun, en
einnig koma bankar, ferðaskrif-
stofur, fasteignasölur og önnur
ráðgjöf og þjónusta til greina sem
söluvara rafrænna verslana. Þó
tækifærin séu mörg og mögu-
leikarnir lofi góðu eru mörg ljón í
veginum. Ríkjandi skipulag
verslunar hefur verið að þróast í
langan tíma og mun ekki breytast
á einni nóttu. Sú breyting mun taka
langan tíma, en fyrstu merki þeirra
breytinga eru þegar komin í ljós.
Þau lýsa sér í að verslun á borð
við Bónus og heildsala á við Com-
puter 2000 flytur inn vörur fram
hjá ríkjandi umboðsmanni hér-
lendis og selur á lægra verði en
áður hefur tíðkast. Við munum
örugglega sjá fleiri slík dæmi á
næstunni.
Greiðslumiðlun er annar þáttur
sem bæði er flókinn og vandmeð-
farinn í heimaverslun. Er hægt að
treysta notkun kreditkorta og
debetkorta? Hvernig er hægt að
verjast svikum? Og þannig mætti
spyrja áfram. Eitt er víst að hefð-
bundnir bankar eru mjög hikandi
og enn er langt í land að ástandið
verði viðunandi, það að gefa upp
kreditkortanúmer í síma eða með
tölvupósti eins og oft tíðkast í dag
býður hættunni heim nema í
bakgrunni fari fram vinnsla sem
tryggi réttmæti greiðslunnar. Þessi
28 - Tölvumál