Vísir - 25.09.1962, Page 4

VISIR
'Þriðjudagur 25. september 19(52.
★ Víðo erlendis
★ gern menn
★ sér rnngnr hug-
★ myndir um
★ íslnnd - en nú
★ verður reynt
★ uð bætu úr því
Vísir hafði hlerað að
það væri von á danskri
lesbók um ísland, sem
ætluð er börnum á skóla
skyldualdri, og sem á að
vera hvort tveggja í
senn skemmtileg aflestr-
ar — þ. e. a. s. hún á
að vera í skáidsögu-
formi — en þó til nokk-
urs fróðleiks um land-
ið og þjóðina og þá
ekki sízt um lífs- og
starfsháttu íslenzkra
bama.
Til tryggingar fyrir þvi að
rétt verði frá hermt í öllum að-
alatriðum hefur Islendingur
verið ráðinn til að semja þessa
bók og mun handritið í þann
veginn vera fullbúið til prent-
unar.
Höfundur þessa bókarkvers
er Ármann Kr. Einarsson barna-
kennari, sem jafnframt er einn
vinsælasti barnabókahöfundur,
sem nú skrifar fyrir æskuna og
hefur samtals gefið út 20 bæk-
ur, og hafa sumar þeirra þegar
verið þýddar á erlend tungumál.
— Þú ert nýkominn heim úr
siglingu, Ármann. Hvert fórstu?
— Ég var í svokölluðu árs-
leyfi barnaskólakennara, svar-
aði Ármann. Ég fór með fjöl-
skyldu mína til Danmerkur og
þar leigðum við okkur íbúð'
þennan tíma.
— Var þessi ferð farin í ein-
hverjum sérstökum námstil-
gangi?
— í og nteð var hún það.
Bæði heimsótti ég fjölmarga
skóla, einkum í Khöfn til að
kynna mér námsefni og kennslu
aðferðir og eins sótti ég nám-
skeið, sem haldið var í Kenn-
araháskólanum og helgað var
starfsemi skólabókasafna, bóka-
safnsfræði og bókmenntum.
— 1 hverju finnst þér helzt
að danskir bamaskólar séu frá-
brugðnir þeim íslenzku?
— Algengast er að bæði
bama- og gagnfræðaskólar séu
starfræktir í sömu byggingu og
séu undir sameiginlegri stjóm.
Þótt nokkur skortur sé á skóla-
húsnæði hjá Dönurrt eru
þrengslin f skólunum samt ekki
eins og hjá okkur. Óþekkt er
með öllu að þrísetja í kennslu-
stofur. Víða er aðeins einsett,
enda talið æskilegast.
Ég fann engan reginmun á
kennsluháttum. En danskir
skólar eru betur búnir margs
konar kennslutækjum, og
standa okkur tvímælalaust
framar hvað bókakost snertir.
Það er líka meira um starfræna
kennslu hjá Dönum, þannig að
þeir leggja meira upp úr því
en við að láta krakkana fást
við verkefni á eigin spýtur. Og
eitt vil ég enn taka fram, sem
mér fannst reyndar mest um
vert af þessu öllu saman, en
það er hve mikil áherzla er
lögð á skólabókasöfn í Dan-
mörku. Á þvf sviði getum við
mikið lært af Dönum.
— Hvernig er þessum skóla-
bókasöfnum háttað og hvað
hafa þau að geyma.
— Þeim er einkum skipt i
tvennt, annars vegar fag- og
fræðibækur, hins vegar
skemmtilestrarefni. Það hefur
einkum fallið í hlutskipti móð-
urmálskennara skólanna að
leiðbeina börnunum að notfæra
sér bókasöfnin og njóta þá til
þess tilsagnar bókavarðanna
eftir þörfum. Það er yfirleitt
mikið gert að því í dönskum
skólum að fá krökkunum á-
kveðin verkefni í hendur, sem
þau eiga síðan að vinna sjálf-
stætt að með öflun gagna og
upplýsinga. Og einmitt þá koma
skólabókasöfnin að miklu gagni
fyrir krakkana, end virtust þau
vera mikið notuð. Ég held að
þetta fyrirkomulag ætti að
innleiða sem fyrst f íslenzka
skóla.
— Eru þetta eingöngu les-
söfn?
Nei, það eru líka útlána-
söfn, þannig að bömin geta
fengið bækurnar heim með sér,
ef þau æskja þess.
Kynntirðu þér einnig al-
menningsbókasöfn í Khöfn?
— Það gerði ég raunar ekki,
en þó kynnti ég mér ákveðið
fyrirkomulag danskra bóka-
safna sem ég tel vera til fyrir-
myndar, enda gildir það, að ég
held á öllum Norðurlöndum
nema Islandi.
— 1 hverju er það fólgið?
— Þau hafa tekið upp þann
hátt að greiða höfundum síns
heimalands fyrir allar bækur,
þ. e. fyrir hverja bók sem
keypt er inn í bókasafn. Þetta
gildir jafnt fyrir skólabóka-
söfnin sem almenningsbóka-
söfn. Greiddir eru 36 aurar á
ári fyrir hverja bók, þannig að
krónur hvort fyrir bækur sínar
í bókasöfnum. íslenzkir höfund-
ar væru betur settir fjárhags-
Iega ef þetta fyrirkomulag væri
tekið upp hér, enda ekki nema
sanngjamt að höfundar fái af-
notarétt af hugverkum sínum
þótt þau séu geymd í söfnum.
— Hvaðan koma söfnunum
þessar tekjur?
— Bókasöfnin fá ákveðna ár-
lega fjárveitingu bæði til bóka-
kaupa og starfrækslu og 5%
þeirrar fjárveitingar rennur til
höfundanna. Bókasöfnin greiða
fjárhæðina til stjórnar rithöf-
undasambandsins, jafnhliða
því sem þau gefa upplýsingar
um bindafjölda hvers höfundar
í safninu, en rithöfundasam-
bandið annast síðan dreifingu
hér hefur tíðkazt, en á síðustu
fjárveitingu voru aðeins tveir
höfundar sem fengu þau, Karen
Blixen og Tom Kristiansen og
námu þau 12 þús. kr. til hvors.
Svo er aðeins um einn fastan
flokk að ræða með 5.400 króna
fjárframlagi, en að því búnu
eru greiddir lausir styrkir til
ungra höfunda sem þykja efni-
legir og nema þeir 3 þús. kr. til
hvers.
— Segðu mér, Ármann,
hvernig fannst þér vitneskjan
vera um ísland í dönskum
barnaskólum og finnst þér að
Danir leggi áherzlu á það að
fræða ungu kynslóðina um
þessa gömlu nýlendu þeirra hér
í norðri?
Ármann Kr. Einarsson
Islandslýsing
fyrir
dönsk
höfundur sem á 10 bækur í einu
safni fær krónur 3.60, en 36
krónur fyrir 100 bindi.
— Er þetta nokkuð sem
dregur?
— Ég held nú það. Tveir
tekjuhæstu höfundarnir í Dan-
mörku, sem báðir eru
barnabókahöfundar, < þau A.
Chr. Westergaard og Estrid
Ott fá tæpar 20 þús. danskar
launanna til viðkomandi höf-
unda.
— Fá dönsk skáld og höfund-
ar styrki frá ríkinu, eða eru þau
eingöngu háð bókasölu og les-
endafjölda?
— Það er að vissu marki á-
þekkt fyrirkomulag í Dan-
mörku um skáldastyrki og hjá
okkur. Þar er einstökum mönn-
um greidd heiðurslaun svo sem
— Ég gerði mér nokkurt far
um að kynna mér þetta og átti
þess líka ágætan kost þar sem
ég var oft beðinn að svara fyrir-
spurnum nemendanna um ís-
land og Islendinga.
Það voru ákaflega mikið
sömu spurningarnar sem þau
lögðu fyrir mig. Það var um
heita vatnið, um bjartar nætur
og miðnætursól, hvalveiðar,
síldveiðar, veðurfar og þar fram
eftir götunum.
Það kom mjög í ljós í þessum
fyrirspurnum að bömin vissu
næsta lítið um ísland. Þau
héldu að hér væri ís og snjór
árið um kring, ísbimir, að fólk-
ið byggi í hreysum og annað
eftir því.
Enda þótt bókakostur sé yfir-
' leitt góður í dönskum skólum,
þá er því þó þannig háttað að
í þeim stendur fátt eitt um land
okkar og þjóð, og t. d. aðeins
stuttur kafli f landafræðibókun-
um, sem þó er aðal vitneskju-
lindin um ísland.
— Em nokkrar lfkur til að
á þessu verði breyting á næst-
unni?
— Ég ræddi þetta mál við
fulltrúa hjá dönsku fræðslumála
stjórninni og benti honum á hve
íslandi væri helgað lítið lesefni
í dönskum skólabókum. Hann
viðurkenndi að svo væri og vildi
ráða á því nokkra bót. Er hon-
um það líka innanhandar þvf
þessi fulltrúi hefur á hendi rit-
stjóm bókaflokks, sem ber heit-
ið „Börn í öðmm löndum", og
hafa þegar komið út af honum 9
bækur um ýmis lönd nær og
fjær. Það varð síðan að sam-
komulagi okkar á milli að ég
tæki að mér að skrifa 10. bók-
ina í þessum flokki sem á að
fjalla um Island.
Allar þessar landkynningar-
bækur eru skrifaðar í skáld-
söguformi, ætlaðar ungum Ies-
endum, en höfuðtilgangurinn
með þeim er þó sá, að lýsa þjóð-
lífi atvinnuháttum og sérkenn-
um hvers lands. Hver bók er
40 — 50 síður að stærð, prentuð
á myndapappfr og lögð áherzla
á að myndskreyta þær sem bezt,
bæði með ljósmyndum og teikn-
ingum.
— Er von á þessari íslands-
bók þinni bráðlega?
— Það er hugmyndin að hún
komi út fyrir jól í vetur ef allt
fer eins og áætlað var í fyrstu.
— Hafa áður komið út eftir
þig bækur á erlendum málum?
— Á síðastliðnu ári komu
tvær unglingabækur eftir mig
í danskri þýðingu skáldkonurm-
ar Else Faber. Það voru sögum-
ar „Falinn fjársjóður" og
„Týnda flugvélin“, sení gefnar
voru út f einu bindi.
Sama ár koifl sagan „Undra-
flugvélin" út f Noregi, bæði á
nýnorsku og bókmáli. Það var
Fonnaforlagið í Osló, sem gaf
þær út og forstöðumenn þess
hafa látið í það skína, að þeir
vildu gefa fleiri bækur út eftir
mig f Noregi.
— Hvað hefurðu skrifað
margar bækur samtals og hve-
nær byrjaðirðu að fást við rit-
störf?
— Fyrsta bókin mín kom út
1934. Þá var ég aðeins 19 ára
gamall. Nú eru bækumar mín-
ar orðnar 20 talsins, þar af eitt
smásagnasafn, þrjár skáldsögur
og 16 bama- og unglingabækur.
- Nokkuð nýtt á döfinni?
— Aðeins ein ný bók, heitir
sennilega „Óli og Maggi“, og er
eins konar framhald af „Óska-
steininum hans Óla“, sem kom
út hjá Prentverki Odds Bjöms-
sonar á Akureyri í fyrra. Þrátt
fyrir allt er þetta sjálfstæð
saga, þótt aðalpersónan sé sú
sama og í „Óskasteininum hans
Óla“. Hún verður og talsvert
lengri.
Að lokum skal þess getið, að
Blindraskólinn í Reykjavfk hef-
ur farið þess á leit við mig að
mega gefa út tvær bóka minna,
„Ævitýri f sveitinni" og „Óska-
steinninn hans Ólá“ með blindra
letri, og býst ég við að þær
komi þannig út á næstunni.
I | \ !>'■
y,- *