Vísir - 01.10.1962, Blaðsíða 8

VÍSIR . Mánudagur 1. október 1962.
Otgefandi: Blaðaútgáfan VlSIR.
Ritstjórar Hersteinn Pálcson, Gunnai G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Porsteinn O. Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 45 krói.ur á mánuði.
I Iausasölu 3 kr. eint. — Sími 11660 (5 Ifnur).
Prentsmiðja Vfsis. — Edda h.f
Hagsmunir neytenda
Undanfarna daga hefir Vísir greint ítarlega frá
hinu svonefnda kartöflumáli, eða kæru Neytendasam-
takanna út af skemmdum kartöflum.
Á föstudaginn var álit Atvinnudeildarinnar lagt
fyrir dóminn. Niðurstaða rannsóknarinnar er sú, að
ekki helmingur kartaflna þeirra, sem athugun fór fram
á, voru fyrsta flokks vara, þótt Grænmetisverzlunin
léti merkja þær allar fyrsta flokks. Auk þessa náðu
mörg sýnishomin ekki tilskilinni þyngd og öll voru
þau hýðisskemmd.
Rannsókn þessi sýnir, að fyllsta tilefni var til
kæm Neytendasamtakanna. Hér hefir verið gerð til-
raun til þess að pranga inn á neytendur skemmdri

vöru, auk þess sem ranglega er tilgreint um þyngd. ||
Enn hefir dómur ekki fallið í málinu og skal því ekki
fcSw' ■
að því vikið að þessu sinni, hverjir bera hér sökina.
En hér er greinilega um gróft verzlunarbrot að ræða |
og þess er að vænta að ekki verði tekið vægt á slíkri
háttsemi.
Lánin greidd upp
Seðlabankinn skýrði nú um helgina frá þeim
merku tíðindum að þau yfirdráttarlán, sem fengin voru
erlendis 1960 og tekin voru til þess að koma efnahag ;
þjóðarinnar á réttan kjöl, hafi nú verið að fullu greidd.
Er hér um að ræða nær 14 millj. dollara, eða yfir 500
millj. króna.
Það er hin stórbætta gjaldeyrisstaða íslands síð-
ustu tvö árin eftir að viðreisnin hófst, sem gert hefir 2
þessa endurgreiðslu kleifa. Unnt hefir verið að greiða
upp þessi lán án þess að þrjjhgt sé að greiðslugetu
hankanna erlendis, vegna þeirrar aukningar, sem orð-
ið hefir á gjaldeyriseign landsmanna á þessu tímabili.
Þetta er gleðilegur vottur um bættan efnahag
þjóðarinnar. Lengi voru íslendingar frægir fyrir það
Á alþjóðavettvangi að greiða ekki lán sín. Var svo
komið undir vinstri stjórninni, að allar venjulegar
lánaleiðir höfðu lokazt.
/
Norræn
Norræna félagið hélt hátíðlegt 40 ára afmæli sitt ;
nú um helgina. Til hátíðarinnar komu góðir gestir að
utan, og var þeim hjónunum frú Önnu og Poul <
Reumert sérstaklega fagnað að verðleikum.
í dag standa norrænu þjóðirnar andspænis mikl-
um vandamálum, er spilin á svjði Evrópu eru stokkuð
' i- ■
upp. En í þeim leik felast einnig miklir vinningsmögu-
leikar. Því ríður á að norrænu þjóðirnar standi saman
og styðji að hagsmunum hver annarrar. Norræn
samvinna hefir sjaldan verið raunhæfari né nauðsyn-
legri en einmitt nú í dag.
Því eigum við íslendingar að treysta böndin við
granna okkar og frændur, svo sem við framast megum.
samvinna
Kurt Zier skólastjóri
annars staðar, að koma inn á
heimili, þar sem original myndir
hanga á veggjum. Slíkt er sjald-
gæfara erlendis.
En svo hefst nýr áfangi í
myndlistinni?
— Tá, svo breytist mynd-
" listin, og þá verður
fólkið ruglað. Þá segir það, var
þetta ekki ágætt eins og það var
þarf nú að fara að byrja á
nýju? En listamaðurinn er
knúinn áfram, af því hann hef-
ur ekki fundið fullnægju í því,
sem hann var að gera. Það er
eins og Bert Brecht sagði í
Mahagonnyleikritinu: „Eitt-
hvað vantar“. Ein við vorum
víst að tala um fegurð lands-
lagsins. Hvernig er það, er það
satt, að fólk á Islandi sé nátt-
úrudýrkendur? Er hægt að
vera náttúrudýrkandi i landi
eins og Islandi? Menn verða að
muna, að til þess að geta leyft
sér að dýrka náttúruna, verður
maður að vera henni óháður.
Það er ekkert Iandslag í Is-
lendingasögunum af því þá
voru menn miklu háðari náttúr-
unni. Þér munið eftir því í
Sjálfstæðu fólki, hvað Ásta
Sóllilja varð hissa, þegar borg-
arbúinn kom og sagði að dal-
urinn væri „fallegur“, og hún
velti því lengi fyrir s,ér, hvar
þessi fegurð væri. Var það
mýrin eða fjöllin? En borgar-
búinn þóttist sjá fegurðina
strax. Og þó var Ásta Sóllija
gáfuð stúlka og gædd miklu
hugmyndaflugi.
Hér tala tveir aðilar, sem
hafa ólík viðhorf til náttúrunn-
ar. Svo virðist vera sem nátt-
úrudýrkunin sé bundin vissum
skilyrðum, og er það ekki til-
viljun, að hún kemur hvað
sterkast fram hjá frönku mál-
urunum Monet, Manet, Cez-
anne og Matisse;
— Og svo líður hún undir
Iok?
EITTHVAÐ
HVERS vegna varð
abstraktlistin til? Af
hverju mála lista-
menn myndir, sem enginn sér
haus né sporð á og enginn
„skilur“? Á slík list sér eitt-
hvert þróunarskeið, eða varð
hún til af fyrirtekt og sérvizku
þeirra manna, sem ekkert
kunna að mála? Þetta eru al-
gengar spumingar, og menn
deila endalaust um það, hvort
abstraktform myndlistarmanna
eigi yfirleitt nokkum rétt á sér
eða ekki. Kurt Zier, skólastjóri
Handíða- og myndlistarskólans,
ræðir þetta mál í viðtali við
blaðamann Vísis í dag, um leið
og hann lýsir viðhorfi sínu til
islenzkrar myndlistar.
i því að við íslendingar er-
um alltaf forvitnir um
skoðanir útlendinga á því, sem
hér er að gerast, er ekki fjarri
lagi að spyrja fyrst um það,
hvernig yður lízt á íslenzka
myndlist, eins og hún kemur
okkur fyrir sjónir í dag?
— Það er í sjálfu sér furðu-
legt að athuga stöðu íslenzkrar
myndlistar innan hefðar evr-
ópskrar listar. Er íslenzk mynd-
list yfirleitt til? Er ekki bara
um að ræða þátt Islendinga í
evrópskri list. Það er ekki auð-
velt að segja til um það, hvað
sé íslenzkt eða evrópskt. Er
Þorvaldur Skúlason Islendingur
eða Evrópubúi? En það, sem
einkennir íslenzka myndlistar-
menn sérstaklega er hvað þeir
eru lausir við þá hefð, sem
víða gætir erlendis. Þeir þurfa
ekki að draga á eftir sér byrð-
ar af hefðum og fordómum.
Þeir hafa frelsi til að ráðast
beint til verks og skapa það,
sem þeim er efst í huga. Mér
hefur alltaf fundizt, að í verk-
um Schevings, Kjarvals og
Engilberts, að öðrum ólöstuð-
um, hafi islenzk myndlist á
stuttum tíma náð sömu gæðum
og evrópsk málaralist. Þetta er
mjög eftirtektarvert og hefði
ekki getað gerzt nema aðeins
vegna þess, að íslenzka þjóð-
félagið er ekki bundið í fjötra
gamallar hefðar eða nýrra for-
dóma. Þegar impressjónistarriir
komu fram í Frakklandi, þurftu
þeir að berjast langri og harðri
baráttu fyrir tilverurétti sinum.
En hér eru slíkar kreddur ekki
fyrir hendi, og þess vegna verð-
ur miklu nánara og almennara
samband milli fólksins og lista-
mannsins. Útlendingum, sem
hingað koma, finnst furðulegt
að sjá hinn almenna áhuga,
sem hér ríkir á myndlist. Það
er miklu algengara hér en
— Tá, þá kemur til sög-
" unnar heimsstyrjöld-
in fyrri, og þá uppgötva menn
sér til skelfingar allt í einu hina
dökku hlið mannsins, og það
setur að mönnum efa um, hvort
það sé ekki óverjandi kæru-
leysi að dýrka fegurðina eina,
að minnsta kosti væri það ekki
allur sannleikurinn. Þess vegna
kom expressjónisminn til sög-
unnar. Þá má nefna mann eins
og t. d. Munch, hann gat aldrei
fundið náttúruna eina og fagra.
Hann málar fólk við dánarbeð,
og gluggarnir í húsum eru eins
og glóandi augu eins og reimt
væri í þeim, eða þá að hann
málar konu, sem stendur á
bryggju og æpir, og allt and-
rúmsloftið í kringum hana titr-
ar af þessu skelfilega hljóði.
Picasso málar grátandi konu
þannig, að andlit hennar er
glerrúða, sem brotnar sundur,
það sýnir angist hennar og ör-
væntingu. Þetta kom þó fram
fyrir fyrra stríðið. Það var eins
i _ listamennirnir fyndu á sér
þann óskapnað, sem var að
nálgast. Þeir voru skyggnir.
Voru á undan ‘.'.nanum, og það
var einmitt vegna þess sem
samtíðarmenn þeirra kölluðu
þá viilidýr („les fauves“), af
því „þeir kynnu ekki að mála“.