Vísir - 04.10.1962, Qupperneq 7

VISIR . Fimmtudagur 4. október 1962.
7
hálfrar aldar gamall
yf, Höfundur hans Edgar Rice Burroughs var
gjaldþrota þegar hann skrifaði fyrstu Tarzan-
söguna en varð margfaldur miiljónamæringur.
Svo framarlega sem vinur okk-
ar Tarzan verður ekki fyrir ein-
hverju óvæntu óhappi í mynda-
sögunni á bls. 15 getur hann hald
ið upp á 50 ára afmæli sitt nú í
þessum mánuði.
Það var skemmtisagnarit i
Bandaríkjunum, er kallaðist „All
Story", sem birti fyrstu Tarzan-
söguna í október 1912. Hún kall-
aðist „Apamaðurinn Tarzan". —
Síðan hefur þessi merkilega sögu-
etja haldið áfram að sveifla sér
milli trjátoppanna í viðarfléttum
og berjast við ljón og krókódíla
og vonda hvita veiðimenn í 23
skáldsögum, 30 kvikmyndum og
myndasögu, sem haldið hefur á-
fram í hundruðum dagblaða um
allan heim í 33 ár.
Af hinum 23 skáldsögum hafa
nú selzt um 32 milljón eintök og
hafa þær verið þýddar á 58 tungu
mál og þegar Tarzan-kvikmynd-
irnar voru vinsælastar meðan
Johnn/ Weissmuller lék aðal-
söguhetjuna flykktust 140 millj-
ónir kvikmyndahúsgesta til að
horfa á hverja mynd.
J>ó Tarzan-kvikmyndirnar séu
nú ekki eins vinsælar og áður
eru Tarzan-kvikmyndir þó enn
framleiddar og sóttar. Skáldsög-
urnar halda áfram að seljast í 50
þúsund eintökum á ári og mynda-
sagan um Tarzan, sem John Cel-
ardo teiknar og dreift er af Uni-
ted Press fréttastofunni heldur
stöðugt sömu vinsældun„.„ og
birtist í mörg hundruð blöðum í
40 löndum.
Þó Tarzan sé einkennileg sögu-
persóna, er hann þó lítt einkenni-
legri en höfundur hans, Edgar
Rice Burroughs, sem fæddist í
Chicago 1. september 1875. Hann
var sonur auðugra foreldra,
eyddi æskuárum sínum í áhuga-
Iaust nám á dýrum skólum og
iðjuleysi. En þá gerðist það allt í
einu á árinu 1894 að faðir hans
varð gjaldþrota og dó skömmu
síðar.
Edgar var skilinn eftir bláfátæk
ur, en hann lét það ekki á sig
fá og þó hann hefði aldrjei dyfið
hendi í kalt vatn fór liann að
vinna fyrir sér. Fyrst i stað kom
honum þó ekki til hugar að fara
inn á rithöfundabrautina.: Ekkert
var fjær honum en bókmennta-
áhugi. Hann fékk atvinnu sem
nautrekstrarmaður við sláturhús
í Chicago, sem járnbrautavörður,
skrifstofumaður á lögfræðiskrif-
stofu, umferðasali og hraðritari o.
m. fl. Flestum störfum hans lauk
á eina leið, að hann var rekinn úr
starfi fyrir kæruleysi.
Einnig starfrækti hann eigin
fyrirtæki ýmiss konar, sem flest
fóru jafnóðum á hausinn, m. a.
• auglýsingaskrifstofu sem varð
gjaldþrota á einu ári og skóla fyr-
ir unga verzlunarmenn, þar sem
aðallega var kennt, hvernig menn
ættu að vinna sig áfram í við-
skiptaheiminum.
Nú var Burroughs orðinn 37
ára og enn einu sinni staddur í
sömu sporum og áður gjaldþrota
og atvinnulaus. Hann var mjög
hnugginn yfir þessum forlögum
sínum og tók nú upp á því að
skrifa stuttar skáldsogu'r til'birt-
ingar í skemmtisagnablöðum,
sem fjölluðu um tækni, vísindi og
geimferðir með miklu hugmynda
flugi. Hann skrifaði þá m. a. fram
haldssögu fyrir tímaritið „AU
Story“ sem fjallaði um ferð til
Marz og fékk í höfundarlaun 400
dollara. Nokkrum mánuðum síðar
ritaði hann aðra framhaldssögu,
sem hann fékk 700 dollara fyrir.
Það var einmitt sagan „Tarzan
apamaður", sem Evening World
í New York fékk síðan til birting-
ar og náði þar miklum vinsæld-
um. Þar með hóf Tarzan göngu
sína.
Var Burroughs nú ráðinn til að
skrifa fleiri Tarzansögur, sem
framhaldssögur í blöðum og tíma-
ritum upp á þann samning að
hann fengi greiddan dollara fyrir
10 orð. ^
Yfirleitt gildir það um rithöf-
unda, að þeir þurfa að þekkja
umhverfi skáldsagna sinna til hlít
ar. En það gilti ekki um
Burroughs. Hann kom aldrei til
Afríku og hafði enga þekkingu á
svörtu álfunni aðra en þá að hann
hafði lesið Afríkulýsingu Stan-
leys. Vanþekking hans á Afríku
kemur oft fram, m. a. hafa tígris-
dýr skotið upp kollinum 1 sög-
um hans inni í Kongó, en flest
skólabörn vita, að tígrisdýr eru
aðeins í Asíu. En það varð hon-
um til bjargar að flestir lesendur
hans vissu enn minna um Afríku
en hann sjálfur og síðan varð þró-
unin sú, að þekking flestra
Ameríkana á Afríku byggðist á
Tarzan-sögum hans.
Sálfræðingar hafa oft tekið
Tarzan-sögurnar til athugunar.
Hvað veldur því að fólk sækist
svo mjög eftir því að lesa þess-
ar bókmenntir? Þeir komast
að þeirri niðurstöðu, að á bak
við það liggi sama hvötin og knýr
tullorðna menn til að fara £ veið>'
ferðir út í skóga og út að ánum
j|?jf ffoll
jp 1 í.::i í
j: f- ív
m ij ::;;i j; : i'' f:«
Iftlfl
mmri f
Atriði úr einni Tarzan-myndinni. Tarzan og Jane kona hans eru ekki lengi að vinna
bug á blökkumönnunum.

Þannig þekkja lesendur Vísis Tarzan úr myndasögunni,
með stöngina sína. í hverjum
dreng og hverjum karlmanni býr
þessi löngun til að dveljast úti í
hinni villtu náttúru oft í veiði-
hug.
Það leið ekki á löngu áður en
Iaun Burroughs hækkuðu úr doll-
ar fyrir 10 orð upp í milljóna-
samninga. Kringum 1930 var hann
orðinn margfaldur milljóner og
peningarnir streymdu til hans úr
öllum áttum þrátt fyrir kreppu
og alls kyns óáran. Nú gleymdust
hin fyrri mistök og varð nú eins
með Burroughs og Midas konung
að það var eins og allt sem hann
snerti á/breyttist í gull.
Hann keypti risastóra landar-
eign í San Fernando-dal £ Kali-
forniu skammt frá Los Angeles
og kallaði búgarðinn Tarzana.
Þar lifði hann sem virðulegur bú-
garðseigandi en tók sér frf tvisv-
ar á ári til að skrifa nýjar skáld-
sögur.
Um miðjan fjórða áratuginn fór
Los Angeles að vap hröðum
skrefum og varð landareign hans
þá svo verðmæt, að hann fór að
selja byggingarlóðir undir fbúðar-
hús og græddi offjár á þeim söl-
um. Nú hefur risið þar stór borg,
sem enn ber nafnið Tarzana.
Þá keypti Burroughs aðra land-
areign í Encino £ Kaliforniu og
bjó þar unz hann andaðist £ marz
1950, 74 ára að aldri.
Þá var Burroughs og' söguhetja
hans frægir um allan heim og auk
borgarinnar Tarzana £ Kaliforniu
liafði önnur borg £ Texas verið
skfrð Tarzan.
Þegar Tarzan kom fyrst fram
á sviðið árið 1912 var hann þegar
um það bil tvitugur ungur maður.
Hann ætti þvi að vera orðinn sjöt-
ugur núna, en alltaf er hann jafn
unglegur. Heimkynni hans eru
fyrst og fremst frumskógar
Afríku, þar sem hann verndar upp
eldisbræður sina Sjimpansana.
Einstaka sinnum bregður hann
sér þó út fyrir Afriku þó sjaldan
hafi hann breytt eins mikið um
umhverfi eins og i myndaségunni
sem nú gengur í Vísi, en þar er
hann kominn norður í héimskauts
lönd með frosti og norðanbyljum.

Þrískipt yfirstjórn í S.H.
Nýlega voru ráðnir þrír nýir
framkvæmdastjórar hjá Sölumið-
stöð Hraðfrystihúsanna, jafnframt
því sem skipað var í sérstakt fram-
kvæmdaráð samtakanna.
Hinir nýju framkvæmdastjórar
eru Björn Halldórsson, framkvstj.
sölumála, Einar G. Kvaran frkvstj.
framleiðslumála og Eyjólfur fsfeld í
Eyjólfsson frkvstj.. fjármála. Þeir
skipa hið nýja framkvæmdaráð
Sölumiðstöðvarinnar ásamt stjórn-
arformanninum Elíasi Þorsteins-
syni og varaformanninum, Einari
Sigurðssyni.
Ráðningarnar yoru ákveðnar á
stjörnarfundi S.H. 27. septemher
s.l. Jafnframt var þá gerð sú skipu
lagsbreyting að setja upp fram-
kvæmdaráðið, sem „miðar að því
að styrkja enn frekar framkvæmd
þeirra þýðingarmiklu mála, sem
S.H. annast £ þágu hraðfrysti-iðn-
aðarins," eins og komizt er að
orði í fréttatilkynningu frá sam-
tökunum.