Tölvumál - 01.12.2000, Blaðsíða 14

Slökkvikerfi
Slökkvikerfi og annar
öryggisbúnaður fyrir tölvurými
Sigurður Ingvarsson
Fyrsta inergenkerfið á
Islandi var sett upp í
Þjóðarbókhlöðunni
árið 1994 og er
fjöldi inergenkerfa,
nú þegar þetfa er
skrifað, orðinn 65
S
tæpan aldarfjórðung hafa verið í notkun í
tölvurýmum á Islandi gasslökkvikerfi með
halon 1301 slökkvimiðli. A miðjum
níunda áratugnum var orðið Ijóst að halon var
eitt af þeim efnum sem hvað mest skaðaði
ósonlag heiðhvolfsins. Island gerðist aðili að
Montreal-bókuninni um vemdun ósonlagsins
og í framhaldi af því setti Umhverfisráðuneytið
reglugerð varðandi þau mál. I henni er kveðið
á um að fjarlægja skuli halon slökkvikerfí og
koma efninu í förgun. I reglugerðinni er gert
ráð fyrir því að halon slökkvikerfí hafí almennt
verið tekin úr notkun fyrir 1. október 2000.
Aðrar reglur gilda þó fyrir flugvélar og skip
styttri en 60 metra, sem mega nota halonkerfi
sín áfram.
Þegar skaðsemi halons kom í ljós hófu efna-
framleiðendur þróun efna til að koma í stað
halons, sem hafði reynst frábærlega vel sem
slökkvimiðill. Athygli beindist fljótt að efna-
blöndum sem innihalda eðalgastegundina
argon en slökkvimiðillinn INERGEN er út-
breiddust þeirra. Inergen slökkvikerfí hafa því
rutt sér til rúms á undanförnum árum og eru nú
í notkun um allan heim. Fyrsta inergenkerfíð á
íslandi var sett upp í Þjóðarbókhlöðunni árið
1994 og er fjöldi inergenkerfa, nú þegar þetta
er skrifað, orðinn 65. Þar af hafa um 20 kerfi
verið sett upp í vélarúmum skipa, nokkur í raf-
magnstöfluherbergjum, spennarýmum og
skjalageymslum en flest hafa verið sett upp í
tölvurýmum. Inergen slökkvikerfi sem sett eru
upp í landi eru ætíð sjálfvirk en skipakerfín eru
vegna reglugerðarákvæða eingöngu handræst.
Það er algengt að slökkvikerfi í tölvurýmum
hafí einnig ofumæma reykskynjara til viðbótar
þeim skynjurum sem stýra ræsingu kerfisins,
og er slíkur búnaður nú í 17 tölvurýmum hér-
lendis.
Fyrirtækið Fire Eater í Danmörku þróaði
inergen slökkviaðferðina á árunum fyrir 1990.
Inergen slökkvimiðillinn er samsettur úr efn-
um, sem þegar eru fyrir í andrúmsloftinu en
hlutföllin í inergenefninu eru 52% köfnunar-
efni, 40% argon og 8% kolsýra. Ef eldur verð-
ur laus í lokuðu rými er slökkvimiðlinum blás-
ið inn í rýmið með 50% styrk. Við það lækkar
súrefnisstyrkurinn í rýminu úr 21% í um það
bil 12,5%, en við þann styrk kafnar allur eldur.
Ef fólk er statt í rýminu þegar efninu er blásið
inn, er því ekki hætta búin. Astæðan er tilvist
hins örlitla magns kolsýru sem er 4% í rýminu
eftir innblástur. Kolsýran virkar þannig á önd-
unarfæri manna að andardrátturinn verður
hraðari og þannig vinnst upp súrefnisminnkun-
in í rýminu. Víðtækar læknisfræðilegar rann-
sóknir hafa farið fram bæði í Evrópu og
Bandaríkjunum, og sanna þær að fólki verður
ekki meint af innöndun efnisins innan hæfi-
legra tímamarka. Inergen skaðar heldur ekki
ósonlag heiðhvolfsins eins og halon gerir.
Virkni INERGEN slökkvikerfa:
Brunastjómstöðin O, á skýringamyndinni, er
heili slökkvikerfisins en hún metur og ákveður
hvort hefja skuli slökkviaðgerð og stýrir síðan
innblæstri inergens í rýmið. Stjómstöðin vaktar
14
Tölvumál