Vísir - 05.02.1963, Blaðsíða 9

VÍSIR . Þriðjudagur 5. febrúar 1963.
KUNNUM
Það er fróðlegt að aka
um götur Reykjavíkur og
athuga hvemig fólk ekur,
í þeirri miklu umferð,
sem nú er orðin hér. Það
verður ekki annað séð, en
að helmingurinn af fólk-
inu, sem er trúað fyrir því
að stjóma jafn gagnleg-
um og hættulegum tækj-
um og bílum, hafi mjög
litla hugmynd um hvern-
ig fara á að því. Ekki er
fótgangandi fólkið betra,
því að flest af því viður-
kennir alls ekki að til séu
bílar. Það er því full á-
stæða til að rannsaka
hvað mikið af fólki raun-
vemlega er fært um að
aka bíl.
Eins og kunnugt er hefur bílum
fjölgað mjög ört á sfðustu árum
og hefur það að sjálfsögðu aukið
hœttuna f umferðinni. Aðeins lít-
ill hluti gatnakerfisins og raun-
ar alls vegakerfisins hefur tekið
verulegum breytingum til að taka
við þessari auknu umferð. Ekki
er þó lfklegt að þarna sé eina
skýringin á hinum auknu um-
ferðarslysum, því að eins og allir
þeir vita, sem verið hafa erlendis,
eru þrengsli og hraði í umferð f
Reykjavík sfzt meiri en f öðrum
borgum, og venjulega miklu
minni.
Það virðist þvf liggja beint við
að kenna bflstjórunum um
hvemig komið er. Við höfum
ragtt þetta mál við ýmsa menn,
svo sem úr Iögreglunni, bifreiða-
eftirlitinu og ýmsa bifreiða-
kennara. Mjög era misjafnar
skoðanir manna á þvf hvað gera
skuli til úrbóta, en öllum ber
saman um að ástandið sé þannig,
að þörf sé róttækra aðgerða.
Ökukennslan.
Við skulum fyrst lfta á bif-
reiðakennsluna. Til að fá rétt-
indi til að kenna á bfl, þurfa
menn að ganga undir mjög þungt
próf, hjá bifreiðaeftirlitinu. Ber
flestum saman um að það sé svo
þungt að enginn óhæfur maður
geti komist f gegn um það, þó að
menn séu eitthvað misjafnir,
enda standast prófið aðeins helm
ingur þeirra sem ganga undir
það.
Það virðist þvf vera séð fyrir
þvf að aðrir fái ekki að byrja á
bifreiðakennslu en þeir, sem era
til þess hæfir. Því miður sannar
þetta ekki að allir bifreiðakenn-
arar séu starfi sfnu vaxnir. Áður
en þessi próf vora tekin upp,
fyrir nokkrum áram, gat hver
maður sem hafði meirapróf og 6-
flekkað mannorð, fengið réttindi
til ökukennslu.
Engar aðrar kröfur en þessar
tvær voru gerðar til þeirra. Nú
hefur það skeð, að ekki fá nýir
menn að byrja nema að taka
próf, en þrátt fyrir þær miklu
breytingar sem orðið hafa á
umferðinni, er ekkert gert til
þess að athuga hvort þessir eldri
menn standist þær kröfur, sem
nú eru gerðar til ökukennara.
Enginn er að segja að eldri
mennirnir séu lélegri kennarar,
en það er ekki óeðlilegt að álykta
að einhverjir þeirra kunni að
þurfa að fríska upp á kunnáttuna.
Við höfum haft tal af nokkr-
um ungum mönnum, sem nýlega
hafa lært á bíl. Verður ekki ann-
að sagt en að þeim hafi verið
kennt á harla misjafnan hátt.
Sumir þeirra kunna ágætlega vel
að keyra bíl, en hafa enga þjálf-
un í umferðinni. Eitt slfkt dæmi
er ungur piltur, sem hefur verið
í sveit á sumrin. Þar lærði hann
á traktor á unga aldri og þegar
hann komst yfir fermingu fór
hann að aka jeppa á staðnum,
eins og algengt er f sveit.
Of fáir tímar.
Þegar hann var 17 ára fór
hann til ökukennara hér f bæn-
um. Kennarinn sá strax að pilt-
urinn kunni að aka bíl og tók
hann samanlagt í fimm tfma.
er að skipta niður á mikilli ferð,
er möguleiki fyrir að syncroni-
seringin verki ekki. Tökum nú
sem dæmi að maður missi brems-
ur í Kömbum. Þá vill hann skipta
niður, en ekki víst að gírkass-
inn verki eins og hann er vanur
að gera á sléttu. Þá er aðeins
eitt sem hægt er að gera, að
„tví-kúpla“. Það virðist vera nær
alveg undantekningalaust, að
mönnum er ekki kennt það, þeg-
ar þeir læra á bíl, þó að þetta
geti verið til mikils öryggis. Það
skal að vísu viðurkennt, að það
getur verið erfitt að kenna það,
þegar kennt er á bíl, sem ekki
þarf þess með.
Hraði á röngum
stöðum.
Það er alþekkt staðreynd, að
ungir menn eru þeir, sem mesta
hugmynd um hvernig á að aka
hratt í beygju og halda lífi,
Þetta gengur jafnvel svo langt
að sumir þeirra hafa aldrei lært
hvernig á að sitja undir stýri.
í>að er ekki óalgengt að sjá pilta
þeytast um göturnar, sitjandi í
hrúgu út við hurð, eða jafnve!
með handlegginn út um glugg-
ann. Þeir hefðu gott að því að
sjá hvernig kappakstursbílstjórar
sitja í sínum bílum, og það eru
menn sem kunna sitt fag. Þeim
þykir það ekkert fínt að sitja
skakkir út við dyr. Kunnáttu-
leysi í undirstöðúatriðum, hjá
fólki sem nýlega hefur lokið bíl-
prófi, er ekki hægt að skrifa hjá
neinum öðrum en ökukennurum.
Að þeir ekki kenna viss atriði,
stafar í vissum tilfellum af því,
að þeir kunna þau ekki sjálfir.
Það er þó ástæða til að taka
fram að ekki eru allir kennarar
Þar af notaði hann einn til að
fara yfir umferðarreglur. Piltur-
inn sá, að ekki mundi það nægja
til að ná prófi og lærði þvf á eig-
in spýtur þær umferðarreglur
sem era f kennslubókinni, sem
notuð er undir bflpróf. Hann fór
svo f próf og stóð sig ágætlega.
Innan við mánuði seinna olli
þessi piltur alvarlegu slysi. Hver
er ástæðan? Nú kunni maðurinn
umferðarreglurnar, hann kunni
að meðhöndla bílinn, Ástæðan er
einfaldlega sú, að honum hafði
aldrei verið kennt að nota um-
ferðarreglurnar. Þær eru tals-
vert ólíkar á pappfr, eða þegar
komið er á fimmtfu kflómetra
hraða.
Eitt er cnn athugavert við
ökukennsluna. Það er það, að
ekki skuli vera kennt, nema með
einstökum undantekningum, meg
inatriði f hvernig bíll hagar sér,
þegar hann er kominn á ferð.
Allur fjöldi þeirra, sem nýlega
hafa lokið prófi, hafa enga hug-
mynd um hvað á að gera ef bíll-
inn, skyndilega fer að skríða á
hálku. Flestir verða að læra þetta
af reynslunni og það getur orðið
dýr reynsla.
Eins og kunnugt er, era flestir
bílar núna með svokallaða
syncroniseraða gírkassa. Þeir eru
til mikilla þæginda, en ef reynt
ÖKUKENNSLA
tilhneigingu hafa til að aka hratt.
Ef menn horfast í augu við stað-
reyndir, munu þeir fljótlega kom
ast að því, að ekki þýðir að segja
þeim að þeir megi aldrei aka
hratt. Þeir gera það samt. Það
sem þarf því að gera, er að kenna
þeim hvar og hvernig er öruggt
að aka hratt. Hraðinn sjálfur
veldur ekki slysum, heldur hraði
á röngum stöðum. Við akstur
þarf stöðugt mat á aðstæðum, en
allur fjöldi kennara kennir nem-
endum ekki að meta aðstæður
við neinar aðrar aðstæður en að
lúsast áfram eins og venjulega
er gert í kennslu.
Þeim sem raunverulega kunna
að aka bíl, líður oft illa að sjá
unga menn aka hér um bæinn.
og nota ég þá orðið að kunna f
merkingu sem ekki nær yfir
nema lítinn hluta af ökumönn-
um. Það virðist í fljótu bragði
að þessir piltar séu heimskir, eins
og þeir nota bílana. Ef maður fer
að hugsa málið verður það ljóst
að því er ekki til að dreifa. Þeim
hefur einfaldlega aldrei verið
kennt hvað er hægt að gera á
bfl og hvað ekki. Þeir virðast
alls ekki gera sér grein fyrir þv
að það eru veruleg takmörk fyrir
þvf hvað hægt er að fara hratt
á beygju, oc fæsrir ’ cirra hafa
undir sömu sökina seldir, heldur
eru þeir mjög misjafnir. Þeir eru
raunar hættulega misjafnir, að
því er mér er tjáð af lögreglunni,
og öðram sem til þekkja.
Endurnýjuð skírteini.
Ekki stafa nú öll slys af fólki,
sem nýlega hefur lært á bfl. Mik-
ill meiri hluti slysa verður hjá
fólki, sem ekið hefur f mörg ár.
Það kemur oft í Ijós við rann-
sókn á slysum, að fólk er alls
ekki nægilega kunnugt umferðar-
reglunum. Á síðustu fáum áram
hafa orðið mjög stórstígar breyt-
ingar á umferðarreglunum. Hefur
ýmislegt verið gert til að kynna
almenningi hinar nýju reglur, en
það virðist ekki vera fullnægj-
andi enn. Fólk fær nú ökuskír-
teeini sín endurnýjuð ef sjón
þess reynist vera í fullu lagi, án
þess að nokkuð sé athugað hvort
það hefur heyrt þess getið, að
breytingar hafi orðið á umferðar-
reglunum, síðan 1930. Það kem-
ur mjög til álita, hvort ekki væri
rétt að prófa að nýju alla þá sem
fá endurnýjað skírteini sitt.
Mætti þá fá vissu fyrir því, að
ekki væri verið að hleypa út f
umferðina manni, sem er hættu-
iegur sínu umhverfi. Á þetta ekki
sfzt við um fólk, sem komið er
á háan aldur, og hefur þvf glatað
1UM?
miklu af viðbragðsflýti sínum.
Öllum þeim sem ég hef ræt
þetta mál við, ber saman um a?
ekki nema hluti af ökumönnun-
kunni nægilega vel að aka, til
að geta talist öruggir f umferð-
inni. Hvaða leið er til úrbóta?
Eitt af því sem margir telja að
þurfi að gera, er að koma á stofn
skóla fyrir ökukennara og verði
þeir að standast próf úr honum,
hvað lengi sem þeir annars hafa
kennt. Annað atriði er það, að
koma á stofn ökuskóla, þar sem
umferðarreglur eru kenndar
verðandi ökumönnum. Þá er ekki
sfður nauðsynlegt að scnda í
hann alla þá sem valda slysum
og árekstrum og jafnvel að gefa
þeim kost á að vinna af sér sekt-
ina með því að ganga f slíkan
skóla, eins og nokkuð hefur ver-
ið gert í Bandaríkjunum.
Aðrar refsingar.
Aðrir telja mikla nauðsyn ao
herða á refsingum fyrir umferð-
arbrot og hafa sektimar hærri
en nú er. Þá er einnig nauðsyn-
iegt að svipta menn ökuleyfi fyrr
en gert hefur verið undanfarið.
Þess era dæmi að menn hafi
valdið 8—10 slysum á einu ári,
án þess að vera sviptir ökuleyfi.
Þá eru þeir sem stinga upp á
því að nota kerfi sem notað er
vfða f Bandarfkjunum. Þar fá
menn svo og svo mörg stig fyrir
hvert umferðarbrot, og þegar
stigin hafa náð vissri tölu, missa
þeir ökuleyfið í nokkum tíma.
Svo dæmi sé tekið fá menn þrjú
stig f hvert skipti sem þeir eru
teknir fyrir of hraðan akstur f
New Jersey. Fyrir önnur brot era
sVó gefin mismunandi mörg stig.
Þegar stigin hafa náð þrettán,
missir maðurinn ökuleyfi f hálft
ár. Það þarf því ekki annað en
að aka fjórum sinnum of hratt
til að missa ökuleyfi þar.
Bifreiðaeftirlitið hefur nú í
undirbúningi þyngri próf, bæði
í bóklegum og verklegum skiln-
ingi. Hver árangur verður af þvi
skal ósagt látið, en hann verður
varla mikill, á meðan ekkert er
gert til að athuga hversu hæfir
þeir menn eru, sem þegar hafa
tekið bflpróf. Bifreiðaeftirlitið
hefur einnig í athugun að taka í
notkun mæla á viðbragðsflýti
fólks, en þar gegnir sama máli.
Unga fólkið sem er að taka próf,
hefur yfirleitt mikinn viðbragðs-
flýti. Það era þeir eldri, sem ek-
ið hafa lengi, sem sumir hafa
ekki nægan viðbragðsflýti. Það
virðist þvf allt bera að sama
brunni, að engar ráðstafanir
koma að gagni, nema að þær séu
almennar.
Þá er kortiið að lokavandamál-
inu. Hver á að koma öllu þessu
í verk? Eins og stendur vantar
lögregluna tugi starfsmanna, sem
hún getur ekki fengið, ef um á
að vera að ræða fullnægjandi
starfskrafta. Ástæðan fyrir þessu
er engin önnur en sú, að launa-
kjör þessara manna eru slfk, að
menn fást helzt ekki til að vinna
við þetta. Þegar svona er komið,
er hið opinbera að stofna öryggi
borgaranna f hættu, með þvf að
sjá ekki til þess að hægt sé að
fá nægilegt og gott starfslið til
svo mikilvægra starfa. Eins og
nú er, er það talsverður hluti
sólarhringsins, sem aðeins tíu
menn eru á vakt hjá lögreglunni
í Reykjavík. Hvaða öryggi er
þetta fyrir borgarana? Á að bíða
eftir stjórnarbyltingu, sem sann-
arlega væri auðveld, eða ein-
hverju álfka alvarlegu, áður en
bætt verður úr þessu ófremdar-
ástandi?
■KBJES?