Vísir - 22.02.1963, Blaðsíða 7

V í SIR . Föstudagur 22. febrúar 1963.

Frá setningu Norðurlandaráðs í fundarsal norska stórþingsins.
★
Fundir Norðurlanda-
ráðs síðustu ár hafa
einna helzt líkzt erfis-
drykkjum. Sérstaklega
var fundurinn á síðasta
ári sem haldinn var í
Helsingfors eins og sorg
Ieg kveðjustund.
Þá var það orðið Ijóst, að
Danir og Norðmenn myndu
sækja um aðild að Efnahags-
bandalaginu. Hugmyndir um
stofnun tollabandalags Norður-
Ianda höfðu enn einu sinni
reynzt skýjaborgir einar. Menn
urðu að horfast í augu við það
að Norðurlandaþjóðirnar áttu
ekki samleið á sviði efnahags-
mála. Með óhjákvæmilegri að-
ild tveggja ríkjanna að hinum
stóru evrópsku efnahagssam-
tökum þóttust menn sjá að
Norðurlönd myndu klofna.
Með því yrði að taka efnahags
og atvinnumál út af dagskrá
Norðurlandaráðs og þá yrði
harla lítið eftir á dagskránni
sem skipti nokkru máli.
Hinir norrænu samstarfs-
menn sem komu saman til
fundar í Helsingfors voru því
æði svartsýnir. Menn spurðu
jafnvel í fullri alvöru hvort
það hefði nokkra þýðingu að
vera að halda þessum sam-
kundum áfram, eða hvort ekki
væri a. m. k. hægt að fækka
þeim, t. d. halda þær annað
hvert ár.
Hurðinni skellt.
En síðan hafa miklir og ó-
35
fyrstu ræðunni sem var flutt
á þinginu í hinum almennu um-
ræðu. Þar talaði Svíinn Bertil
Ohlin, sem um árabil hefur
fengið orð á sig fyrir að vera
einna allra fremsti talsmaður
norrænnar samvinnu.
Hann sagði m. a.:
— Þaó ber að harma það
sem hefur gerzt í Evrópu, en
það hefur gefið okkur á Norð-
urlöndum umhugsunarfrest. Því
að þeim mun nánara samstarfi
sem Norðurlandaþjóðunum hef-
ur tekizt að koma á með sér,
þeim mun minni verður hætt-
samkunda hefúr víst aldrei áð-
ur sézt á einum stað á Norð-
urlöndum og spurðu menn í
gamni og alvöru, hvort nokkur
væri eftir heima til að stjórna
ríkjunum.
En hafi einhverjir gert sér
vonir um að á þessu þingi yrðu
endurvaktar tillögur um nor-
rænt tollabandalag eða að unn-
ið yrði af því af krafti að yfir-
vinna erfiðleikana og vandamál
in í sambandi við norræn við-
skipta- og efnahagsmál, þá
hafa þeir mátt snúa aftur von-
sviknir af þinginu.
Fríverzlunarsvæðið nema verzl-
un með landbúnaðarvörur yrði
gefin frjáls með tollalækkunum
með sama hætti og iðnaðar-
vörur.
Næstur stóð Tage Erlander
forsætisráðherra Svía upp.
Hann var fylgjandi því að frí-
verzlunarsvæðið yrði nú eflt,
en sagði um leið, að hann gæti
ekki séð að í Svíþjóð væri
neinn markaður fyrir danskar
landbúnaðarvörur. Það væri
því fjarstæða að gefa verzlun
með þær frjálsar.
Léttara hjal.
Eftir þessar umræður virtist
það hafa litla þýðingu að ræða
frekar um sameiginleg efna-
hagsmál Norðurlanda. í stað
þess var auðveldara að taka
upp léttara hjal, svo sem sam-
göngumál, þar sem tillaga kom
fram um að skora á Svía
að taka upp hægrihandar-
akstur, eða kvartað var yfir
því við Svía hvað það væri ó-
þægilegt fyrir norræna með-
bræður er kæmu til Svíþjóðar,
að hinn nýi flugvöllur Arlanda
ráðherrar
í OSLÓ
væntir atburðir gerzt, suður í
Briissel núna skömmu eftir ára-
mótin, sem hafa velt mörgum
áætlunum og áformum. Efna-
hagsbandalagið skellti hurðinni
á Breta og um leið virtist þýð-
ingarlaust fyrir Dani og Norð-
menn að standa og bíða á dyra-
þrepi Evrópubandalagsins.
Þessi skyndilega breyting
hefur valdið Dönum og Norð-
mönnum ákaflega miklum
heilabrotum og erfiðleikum.
Stjómum þeirra er líkt farið og
stjórn Macmillans í Bretlandi,
að þær standa svo að segja
ráðþr^ta gagnvart þessum nýju
viðhorfum.
Þeirri hugmynd hefur þá
skotið upp aftur hvort sam-
starf Norðurlandaþjóða fái
ekki þýðingu á ný, hvort það
hafi ekki verið ótímabært að
drekka erfi sjúklingsins í Hels-
ingfors í fyrra þar sem nor-
ræna samstarfið sé nú að rísa
upp aftur fullfriskt.
Með þetta í huga flykktust
fulltrúamir á þing Norður-
landaráðs í Osló um síðustu
helgi. Menn voru bjartsýnni
um það, að nú eftir þessa ó-
væntu atburði kynni Norður-
landaráð enn að eiga eftir að
gegna þýðingarmiklu hlutverki,
jafnvel á sviði efnahagsmál-
anna.
Umhugsunar-
frestur.
Þetta kom m. a. fram í
an á því að þau klofni, þegar
sá stóri dagur rennur upp að
þau fái inngöngu í Evrópu-
samtökin, að sun. þeirra fari
inn meðan önnur standa fyrir
utan.
Var það skoðun Ohlins, að
nú þegar tilraunirnar til inn-
göngu í Efnahagsbandalagið
hefðu farið út um þúfur yrði
að forðast árekstra við Efna-
hagsbandalagið, en framkvæma
samstarf innan Fríverzlunar-
svæðisins og við Bandaríkin
sem yrði hagað svo að það gæti
orðið undanfari að samningum
og samstarfi við Efnahags-
bandalagið.
En ef samstarf innan Frí-
verzlunarsvæðisins (EFTA) yrði
nú endurvakið lagði Ohlin á-
herzlu á það, að Norðurlöndin
hefðu þar algera samstöðu og
mynduðu sameiginlegt tolla-
svæði innan þess. Ef það tæk-
ist ætti Norðurlandaráð eftir að
gegna mikilvægu hlutverki.
35 ráðherrar.
Þar sem menn voru með
slíkar hugleiðingar er þeir
Iögðu af stað til fundar Norð-
urlandaráðsins í Osló, var ekki
furða þó sá hópur yrði fjöl-
mennur og fríður, sem mætti
til fundarins. En auk 69 þing-
manna frá fimm ríkjum sem
eiga sæti i Norðurlandaráði
komu til fundarins allir fimm
forsætisráðherrarnir jg 30 aðr-
ir ráðherrar. Slík ráðherra-
Kveinstafir
Krags.
Kannski var of skammt liðið
frá örlagastundinni í Brussel,
kannski höfðu menn ekki áttað
sig fyllilega á því sem þar
hafði gerzt. Af ræðum forsæt-
isráðherranna varð ekki ráðið,
að þeir hefðu neitt lært né eygt
neina nýja leið frá því tilraun-
irnar til að koma á tollabanda-
lagi Norðurlanda fóru út um
þúfur um árið.
Danski forsætisráðherrann
Jens Otto Kragh hafði ekki
augun af Efnahagsbandalaginu.
Það var eins og hann hefði
ekki enn getað trúað, að áætl-
anirnar um inngöngu í Efna-
hagsbandalagið hefðu hrunið.
Hann kveinkaði sér yfir þeim
erfiðleikum sem biðu Dana er
þeir yrðu að greiða hækkandi
tolla af helming landbúnaðar-
útflutnings síns, er færi til
Þýzkalands og gæti þetta haft
í för með sér missi stærstu
markaðanna. Eftir þetta áfall
sagði hann að það hefði litla
þýðingu fyrir Dani að ganga i
Hagsmunaárekstrar.
Hér rákust eins og svo oft
áður á þeir andstæðu þjóða-
hagsmunir sem hafa oft áður
velt um koll öllum hugmynd-
um um norrænt efnahagssam-
starf og tollabandalag, Svíar
sem eiga voldugasta stóriðjuna
á Norðurlöndum og hafa safn-
að mestu fjármagni vilja að
verzlun með iðnaðarvörur
verði sem frjálsust. Dönum og
Norðmönnum er um og ó að
hleypa yfir sig sænskri iðnað-
arsamkeppni. Og þegar þeir
æskja þess þá í staðinn að
mega tryggja undirstöðu aðal
útflutningsatvinnuvega sinna
landbúnaðar og fiskveiða þá
svara Svíar -ví til, að þeir hafi
engan markað fyrir kjöt og
fisk. Er því varla von að vel
fari, allt atvinnukerfi þessara
landa hefur verið byggt upp
með það fyrir augum að keppa
hvor við annan, um fjarlæga
markaði, eitt þeir hefur stefnt
að því að búa sem mest að
sínu en atvinnulíf annarra mjög
háð viðskiptum við þá Evrópu
sem nú virðist vera að klofna
í tvær efnahagsblokkir.
væri 40 km frá Stokkhólmi,
en báðum þessum tillögum var
vísað frá sem innanríkismálum
Svía sjálfra.
Enn kom fram tiilaga um að
samræma umferðarlöggjöf
Norðurlanda og er ekki ósenni-
legt að innan fárra ára muni
nefnd embættismanna setjast
niður og samræma texta þeirra
í öllum löndunum. Slík sam-
eiginleg umferðarlög eru ágætt
dæmi um hina norrænu sam-
vinnu f dag. Þetta eru mestallt
málefni sem embættismenn
geta ákveðið að samræma með
því að koma saman á fund, en
Norðurlandaráðið gegnir gagn-
legu hlutverki með þvf að
benda á þau svið þar sem sam-
ræming er framkvæmanleg og
vera einskonar keyri á ríkis-
stjórnarinnar að koma þvi
fram.
Sama er að segja um sam-
starfið sviði menningarmál-
anna, réttarfars og félagsmála,
að þar hvetur Norðurlandaráð
til aukinna samskipta og kynn-
inga og stuðlar að samræmingu
til þess að ferðir og búsetu-
Frh. á 10. síðu.