Vísir - 22.02.1963, Blaðsíða 8

8
V1SIR . Föstudagur 22. febrúar 1963.
VtSIR
Otgefandi: Blaðaútgáfan VlSIR,
Ritstjórar: Hersteinn Pálsson, Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ö. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er 65 krónur á mánuði.
í lausasölu 4 kr. eint. — Sfmi 11660 (5 línur).
Prentsmiðja Vísis. — Edda h.f.
Orð Helga Bergs
Tilvítnunin hér í blaðinu í gær í aukaaðildarummæli
Eysteins Jónssonar hefur vakið mikla athygli. Og í
dag birtast hér í blaðinu ummæli ritara framsóknar-
flokksins, Helga Bergs. Þau orð mælti Helgi á sama
fundi og Eysteinn. Þar gerir hann að því skóna að 238.
grein Rómarsáttmálans, sem fjallar um aukaaðild,
myndi vera hentug íslendingum sem öðrum þjóðum, er
ekki vildu undirgangast allar skuldbindingar EBE.
Þessi ummæli framsóknarforingjanna eru furðu
skynsamleg. Þeir gerðu sér fyrir ári ljóst að íslend-
ingar ættu um tvær leiðir að velja varðandi tengsl við
Efnahagsbandalagið, aukaaðild eða tollasamning. Og
þeir lögðu báðir áherzlu á það á fundi Frjálsrar menn-
ingar að ekki bæri að taka neina lokaákvörðun um
málið fyrr en formlegar viðræður og rannsóknir hefðu
farið fram. Þetta var einmitt sú stefna, sem ríkisstjóm-
in hafði á þessum tíma og æ síðan, allt árið 1962, þar
til upp úr samningum í Brussel slitnaði í janúar.
En skynsemin gufaði upp hjá framsóknarforingjun-
um. Þegar kosningar tóku að nálgast, snéru þeir vlð
blaðinu og tóku að ásaka ríkisstjórnina fyrir að hafa
hugleitt aukaaðild — eins og það væri meiriháttar af-
brot! En svo auðveldlega er ekki hægt að spinna blekk-
ingarvefinn. Orð þeirra Helga og Eysteins um auka-
aðildina em skjalfest. Þeir geta ekki í dag afneitað
afstöðu sinni, hve fegnir sem þeir það vildu.
Kosningabomban er sprungin í höndum þeirra. Þeir
em samsekir ríkisstjóminni f því skuggalega atferli
að tala Ijúfmannlega um hið merkilega fyrirbæri —
aukaaðild.
Aðbuð geðsjuklinga
Það var kominn tími til að kveðið væri upp úr um
ófremdarástand það, sem ríkir í geðvemdarmálum hér
á landi. Geðvemdarfélagið hefur nú verlð endurreist
og hefur þegar verið vakin athygli á þeim mikla vanda,
sem þjóðinni er á höndum í þessu máli.
Sérfræðingar telja að það sé lágmark að til séu
500 sjúkrarúm á landinu fyrir geðveikisjúklinga, en
nú eru þau aðeins 240 á Kleppi. Afleiðingar þessa em
þær, að fjöldi geðveils fólks hefur ekki átt kost á
hjúkrun og umönnun á sjúkrahúsi, en hefur orðið að
hafast við í heimahúsum. En á því em augljósir erfið-
leikar. Kleppur sjálfur er orðinn hálfrar aldar gamall,
og síðan hann var byggður, hefur ekkert stórátak ver-
ið gert í geðverndarmálum.
Brýnasta verkefnið nú er nýtt geðveikrahæli og
hressingarhæli fyrir tauga- og geðsjúklinga. Tillögur
voru uppi um að stofna slíkt hæli á Kristnesi, þar sem
berklasjúklingum fer nú svo ört fækkandi. Ekki skal
lagður á það dómur hér, hvort sú !ausn er raunhæf, en
hitt er ljóst, að framkvæmdir geta ekki beðið öllu
lengur.
☆
Þingkosningar fara
fram í Kanada í apríl og
er þegar óvanalega mik-
ið um Kanada birt í blöð
um heims. Hér fer á
eftir útdráttur úr banda-
rískri grein um sambúð
Bandaríkjamanna og
Kanadamanna o. fl.
„Kanada er næst stærsta land
heims, en íbúamir aöeins 18
milljónir talsins. Þetta veit næst
um hver einn einasti Kanada-
maður, en varla nokkur Banda-
ríkjamaður — og þetta varpar
ljósi á, og er vert að hafa í
huga, þegar um er að ræða hvað
liggur til grundvallar ýmsum
sambúðarerfiðleikum".
Þannig kemst kunnur banda-
rlskur fréttamaður, Max Frank-
el, að orði í grein um Kanada
og Kanadamenn, og hann minn
ir á, að árið 1967 geti þeir „hald
„Kanadiskar auðlindir fyrir Kanadamenn“ sagði Difenbaker I sein-
ustu kosningum.
Dregur ai kosningum í
næststærsta landi heims
ið upp á aldar afmæli sitt sem
þjóðar", en margir þeirra dragi
1 efa, að þeir geti það nema að
nafninuj .því að það iiggi .við að
segi njegi, að risinn sunrian
laridamæranna hafi gleypt iðnað
þeirra, hafi greiptak á menn-
ingu þeirra og segi fyrir um
varnir þeirra, en þrátt fyrir allt
þetta hafi hann tíðast forsmáð
þá. Verður hér rakin að nokkru
grein hans og Iesandinn beðinn
að hafa í huga, að horft er I
gegnum „bandarísk gleraugu".
Óvörðu
landamærin.
Það hefir mikið verið gumað
af þvl, að landamæri Kanada
séu óvarin, — þar séu engin
virki eða víggirðingar, en þau
eru óvarin ekki aðeins gegn her-
sveitum okkar (þ. e. Bandarlkja
manna), heldur og gegn þeim,
sem koma til þess að festa fé
sitt I fyrirtækjum, gegn málm-
og olíuleitarmönnum, útgefend-
um bóka og tímarita, kvikmynd
um, sjónvarpi og þar fram eftir
götunum. 1 rauninni er það að-
eins hin slendurtekna staðhæf-
ing Kanadamanna, að þeir séu
frábrugðnir okkur, sem réttlæt
ir staðhæfinguna, til þess að
berja þetta inn I sjálfa sig frek
ar en til þess að sannfæra okk-
ur, halda þeir fast fram rétt-
inum til þess að taka sinar á-
kvarðanir sjálfir.
Þetta sjónarmið, sem túlkað
er af mikilli ákefð og einnig
hvilir á mörgum lagalegum
stoðum, er það sem aðskilur
þessa „frægustu vini meðal
þjóða“, það er hin „raunveru-
legu landamæri". Bandaríkja-
menn vita til allrar óhamingju
engu meira um kanadískt sálar-
Iíf en Iandið sjálft.
Það er sá ásetningur og vilji
Kanadamanna, að Iandamærin
haldist, sem veldur „fjölskyldu-
deilunum" I Norður-Ameríku.
og er þá einnig innifalin sein-
asta deilan, um kjarnorkuvopn-
in, en það er nú einu sinni svo,
að venjulegir bandamenn geta
deilt með nokkrum virðingarblæ
en þegar deilt er á fjölskyldu-
vettvangi, svo sem milli hjóna,
fer oft svo að þau henda öllu
lauslegu hvort I annað eða hóta
skilnaði, og það er dálítið I átt-
ina við þetta, þegar deilt er á
„fjölskylduvettvangi Norður-
Ameríku". Þegar Kanadamenn
deila á Bandaríkjamenn, er það
af mikilli ákefð, sem stingur al-
gerlega I stúf við venjulega,
góða og kyrrláta sambúð. Æpi
Kanadamenn, æpa þeir hátt.
„Kanadfskar uuðlindir fyrir Kan
adamenn", sagði Diefenbaker og
hrópaði sig hásan, I vel heppn-
aðri kosningabaráttu til þess að
verða forsætisráðherra 1958. Og
„Pentagon er að gleypa okkur“,
sagði Lester Pearson, leiðtogi
frjálslyndra, tveimur árum slð-
ar.
Hin „and-bandaríska
barátta“.
„Við höfum tekið þátt í þess-
ari and-bandarísku baráttu leng
ur en nokkur annar, sagði
Frank Underhill, kunnur kana-
dískur prófessor, „og I Ottawa
ætti að vera fullt af sendinefnd-
um frá nýjum Asíu og Afríku-
ríkjum til þess að læra af okkur
að heyja slíka baráttu".
En á kyrrum Ihugunarstund-
um benda Kanadamenn á, að
meðal þeirra séu sárafáir menn,
sem ekki geðjist að Bandaríkja-
mönnum. Það er bara þetta að
þeir óttast okkur, jafnvel vin-
áttu okkar, — telja mestu hætt-
una fyrir sjálfstæði þeirra og sér
kenni koma frá okkur.
Þjóðar
sérkenni.
Barátta Kanadamanna, að
halda slnum sérkennum ,til að
móta sérstæða, trausta kana-
diska menningu, verður erfiðari
með ári hverju. Og eins er það
á sviði tækni, íþrótta og á fleiri
sviðum, — vegna þess hve marg
ir þeirra, sem bezta hafa hæfi-
leikana og mestan kjarkinn til
að hafa sig áfram, leita suður
fyrir mörkin, af því að þar biða
þeirra betri tækifæri .
Ameríka —
ekki Kanada.
Og margir I hópi þeirra
tveggja milljóna innflytjenda,
sem sezt hafa að I Kanada frá
lokum slðari heimsstyrjaldar,
munu I rauninni hafa litið svo
á frekast, er þeir tóku ákvörðun
sína um, að gerast útflytjendur,
að þeir væru að „fara til Ame-
ríku“ — sú hugsunin var á bak
við, þótt þeir væru kanadiskir
innflytjendur.
Yfirráð
í iðnaði.
Næstum öll fjárfesting I iðn-
aði Kanada eftir heimsstyrjöld-
ina er bandarísk. Bandaríkja-
menn ráða yfir 95% kanadlska
bifreiðaiðnaðarins, 75% gúmml-
iðnaðarins, 68% olíuiðnaðarins,
51% efnaiðnaðarins og 45%
trjákvoðu og pappirsiðnaðarins.
Og viðskiptajöfnuðurinn gagn-
vart Bandaríkjunum er óhag-
stæður, því að Bandarikjamenn
selja miklu meira I Kanada en
þeir kaupa þar.
Oft nafnið tómt.
Oft er það lítið nema nefnið
tómt, þegar talað er um kana-
diskar bækur, tímarit, kvikmynd
ir og fleira. Knattspyma (socc-
Frh. á 10. síðu.
'J