Vísir - 12.03.1963, Blaðsíða 7

V1SIR . Þriðjudagur 12. marz 1963.
7
Hillir undir stórfelldar nýjar
umbætur í húsbyggingamálum
Viðreisnarstefnan er
undirstaða stórfelldra
úrbóta í húsbygginga-
málum. Jafnvægi í pen-
ingamálum, sem er að
skapast, mun stuðla að
auknum lánsfjármögu-
leikum húsbyggjenda.
Allt veltur á því að jafn-
vægið haldist, sparifjár-
myndunin aukist, þar
sem þetta er grundvöll-
urinn undir því að hver
einasti húsbyggjandi
geti átt völ á góðum
lánum og betri aðstöðu
í sambandi við tilraunir
sínar til að byggja fyrir
sig og fjölskyldu sína.
Eitthvað á þessa leið töluðu
þeir tveir frummælendur á ráð-
stefnu Sambands ungra Sjálf-
stæðismanna um íbúðarbygging-
ar, sem fjölluðu fyrst og fremst
um þróun lánsfjármálanna í
þessu sambandi. Þeir varu Jó-
hann Hafsitein bankastjóri og
Þorvaldur Garðar Kristjánsson,
framkvæmdastjóri. Vísir birtir
útdrátt úr ræðum þeirra í dag,
en á morgun munu birtast út-
drættir úr ræðum hinna tvéggja
frummælenda ráðstefnunnar,
arkitektanna Gísla Halldórsson-
ar og Manfreðs Vilhjálmssonar.
Ráðstefna SUS var haldin um
síðustu helgi i Sjálfstæðishús-
inu í Kópavogi, og þótti takast
með afbrigðum vel.
Úr ræðu Jóhanns
Hafstein
Þegar Reykjavík, höfuðborg
landsins, er að vaxa úr litlu (
fiskiþorpi á fyrstu áratugum
þessarar aldar í myndarlega ný-
tízkulega höfuðborg, er einka-
framtakið hið byggjandi afl á
nær öllum sviðum. Á síðustu
tveim áratugum þegar þróunin
hefur tekið stökkbreytingum,, í-
búatalan nærri tvöfaldast, úr
37897 manns 1940 í 72407 árið
1960, hefur í vaxandi mæli þró-
azt margþætt samræming og
samvinna félagshyggju og einka
framtaks, sérstaklega á sviði
byggingarmála. — Framundir
stríðsárin, síðustu, var enginn
húsnæðisskortur í Reykjavík,
þótt ört fjöigaði íbúum borgar-
innar. En vegna stórkostlegra
framkvæmda á stríðsárunum
sogaðist fólk til Reykjavíkur og
nágrennis, og atvinnuþróun
næstu ára á eftir stuðlaði að því
að viðhalda aðstreymi fólksins
á þetta svæði landsins. Þótt
byggingarframkvæmdir yrðu
með ólíkindum miklar hefur
komið upp húsnæðisskortur,
sem reynzt hefur erfitt að bæta
úr, og knúið til stórkostlegra
samtaka og samvinnu í úrbóta-
, skyni. Og jafnframt aukinni hús
næðisþörf hafa kröfur til stærra
og fullkomnara húsnæðis orðið
meiri en það hefur eins og að
líkum lætur aukið á vanda hús-
næðismálanna. MeðaltalsstærS í-
búða hefur stækkað, eins og
dæmin sýna: Árið 1935 var með
alstærð íbúðar í Reykjavík
298 kúbikm., árið 1945 301 kúb-
ikm., árið 1956 353 kúbikm. og
árið 1960 341 kúbikm. Hlutfalls-
tala þriggja herbergja íbúða og
þaðan af stærri hækkarúr44.1%
árið 1928 í 89.6% árið 1956,
þegar miðað er við heildina, og
er þróunin síðan mjög svipuð.
Á árunum 1955—60, að'báð-
um meðtöldum, er talið að
Jóhann Hafstein.
byggðar hafi verið um 8800 i-
búðir í landinu. Miðað við 4—
5 manns að meðaltali í hverri
íbúð er hér byggt fyrir nærri
því 40 þúsund manns. En það er
tvöföld tala fólksfjölgunarinnar
í landinu á sama tíma. Allir vita
að íbúðarþörfinni hefur ekki ver
'ið fullnægt í þessu hlutfalli, en
þessar tölur tala skýru máli um
hinar gífurlega breyttu kröfur,
sem fólk gerir til Ibúðarstærð-
anna og þá jafnframt til al-
ménnra þæginda íbúðanna.
Eftir því sem leið frá stríðs-
árunum varð fjáröflun til bygg-
ihgarframkvæmda vaxandi
vandamál. Peningaflóð stríðsár-
anna stóðu undir byggingarfram
kvæmdum á þeim árum og
fyrst eftir að stríðinu lauk. -
Hins vegar kom fljótlega í ljós
mikil þörf fyrir lánsfé til íbúð-
arbygginga, sem almenningur
hefði aðgang að með skapleg
um kjörum.
Sjálfstæðismenn gerðu ýmsar
tilraunir til að snúast við þess-
um vanda. í bæjarstjórn Reykja
víkur var sífellt reynt að leggja
af mörkum allt það, sem verða
mátti til þess að leysa úr hinu
mikla vandamáli, en viðurkenna
verður að úrræðin náðu skammi
Á Alþingi höfð- Sjálfstæðis-
menn forystu um tilhögun til
úrbóta, en mættu ekki miklum
skilningi.
Við Gunnar Thoroddsen, þá-
verandi borgarstjóri, fluttum
bingsályktunartillögu um lán-
veitingar til íbúðarbygging^ á
Alþingi árið 1950. Efni hennar
var að fela ríkisstjórninni að
láta safna ítarlegum skýrslum
um lánveitingar til íbúðarbygg-
inga og leggja síðan fyrir Al-
þingi á grundvelli þeirrar rann-
sókna tillögur til úrbóta, sem
við það miðuðust að hægt væri
að fullnægja eðlilegri lánsfjár-
þörf til þess að útrýma heilsu-
spiilandi íbúðum og útrýma hús-
næðisskortinum.
Á þinginu 1952 flutti ég á-
samt öðrum Sjálfstæðismönnum
frumvarp til laga um heimild
handa ríkisstjórninni til öflunar
lánsfjár til íbúðarbygginga. Aðal
efni þess var heimild handa rík-
isstjórninni til að taka að láni
allt að 30 miilj. kr., eða jafnvirði
þeirrar upphæðar í erlendri
mynt. Á þessum árum hafði ver-
ið stofnuð lánadeild smáíbúða
með því sérstaka hlutverki að
lána 2. veðréttarlán til bygg-
ingar smáíbúða. Sjálfstæðis-
menn beittu sér fyrir því inn-
an þáverandi ríkisstjórnar að 12
milljónum króna af tekjuafgangi
ríkissjóðs 1951 var varið til í-
búðarbygginga. Árið 1952 hafði
ríkisstjórnin lagt fram framv.,
sem samþykkt var um 16 millj.
króna lántöku til lánadeildar
'smáíbúða. Þannig hafði þessi
lánadeild tikkuipráða samtals um;
20 millj. á^árunum 1952
1953.
Þá höfðu Sjálfstæðismenn for
göngu um að samþykkt var lög-
gjöf um að aukavinna manna
við byggingu eigin íbúða skyldi
skattfrjáis. Þetta ákvæði losaði
rnargan borgara við þungar á-
hyggjur og greiddi götu hans f
húsnæðismálunum.
Ríkisstjórnin, sem var mynd-
uð 1953 undir forsæti Sjálfstæð
ismanna hafði á stefnuskrá sinni
stórfelldar úrbætur I íbúðarlána
málum. Aukin sparifjármyndun
varð undirstaða aukinnar útláns
starfsemi til íbúðarbyggjenda.
Sett var húsnæðismálalöggjöfin
frá 1955, sem kommúnistar voru
andvígir. Hefur hún orðið grund
völlurinn að því, sem síðan hef-
ur áunnizt í þessum Iánsfjár-
málum.
Ég vil að marggefnu tilefni
vikja að afstöðu Framsóknar-
manna á þessum tíma.
Húsnæðismálin heyrðu und-
ir Steingrím Steinþórsson,
sem þá var félagsmálaráðherra.
Samstarfið við hann var gott,
en við Sjálfstæðismenn höfðum
unnið mikið að undirbúningf
þessarar löggjafar. En þáttur,
Framsóknarflokksins í heild er
allur annar. Fyrir bæjarstjórnar-
kosningarnar gerðu þeir kröfur
um auknar íbúðarbyggingar, en
fyrir þingkosningar var fjárfest-
ing f íbúðarbyggingum talin allt
of mikil.
Nú heyrast Framsóknarmenn
og kotnmúnistar tala um það að
á siðustu árum hafi verðlág
hækkað svo mikið og bygging-
arkostnaður aukizt, að jafnvel
þótt aukin hafi verið lán til í-
búðarbyggingar standi menn
samt sem áður verr að vígi en
áður. í þessu sambandi vil ég
aðeins hugleiða hvað orðið hefði
ef dýrtíðarskriða vinstri stjórn-
arinnar, sem Hermann Jónasson
lýsti yfir, að skollin væri á.
þegar hann baðst lausnar, hefði
fengið að flæða yfir landið. Með
því hefði algjörlega verið kippt
fótum undan trú almennings á
verðgildi krónunnar og þar með
Ioku skotið fyrir aukna spari-
fjármyndun í landinu, en verð-
litla krónan hrokkið skammt til
þess að byggja f óðaverðbólgu
og öryggisleysi.
Hin heilbrigða stefna núver-
andi ríkisstjórnar hefur aftur
skapað nýja möguleika til stór-
aukinna fbúðarlána með ört vax-
andi sparifjármyndun í landinu
og vaxandi trú á verðgildi pen-
inganna. Lán og stuðningur hins
(opinbera fer þvf jafnt og þétt
vaxandi.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
Úr ræðu Þorvaldar
Garbars Kristjánssonai
Þáttur ibúðarhúsabygginga í
íslenzkri efnahagsstarfsemi hef-
ur verið ekki minni en hliðstæð-
ur þáttur í efnahagsstarfsemi
hinna Norðurlandanna. íbúðir
eru hér að meðaltali yfirleitt
nokkuð stórar, og göngum við
í þeim efnum mun lengra en
frændur okkar á Norðurlöndum.
Greinilegt er að því stærri i-
búðir sem við byggjum, þeim
mun færri ibúðir getum við
byggt, miðað við sömu heild-
arfjárfestingu í íbúðarbygging-
um. Sú skoðun heyrist ekki ó-
sjaldan, að við byggjum of stór-
ar íbúðir, stærri og dýrari en við
höfum efni á. En það verður
alltaf nokkuð álitamál í þessu
efni, hvað dýrar eða stórar I-
búðir við höfum efni á að
byggja. Það fer eftir þvf hvaða
forgangsröð við óskum að hafa
á þeim gæðum, sem.við veitum
.okkur. En óyggjandi er, að á
þeim tVeim áratugum, sem við
höfum byggt stórar íbúðir, höf-
um við störbætt húsakost þjóð-
arinnar. En þörfin er milcil fyr-
ir aukið húsnæði á næsþu ár-
um. Athuganir sýna, að á ára-
tugnum 1960—1970 verður mun
meiri þörf fyrir aukið húsnæði,
en samanlagt á árunum 1950—
1960. Það er því víst, að okkur
er nauðsynlegt að halda vöku
okkar f húsnæðismálum þar
sem við margan vandann verður
að glima.
En hvert hefur verið vanda-
málið á undanförnum árum? —
Vandinn hefur fyrst og fremst
legið í lánsfjármálunum. Þjóðin
hefur raunverulega haft efni á
hinni miklu fjárfestingu í fbúð-
arbyggingum. Það sýna húsbygg
ingarnar sjálfar. Húsin hafa ris-
ið af grunni. En hins vegar hef-
ur ekki verið hægt að fullnægja
eftirspurninni eftir eðlilegum
lánveitingum til húsbyggjenda.
Merkustu sporin f lánaútveg-
unum var stofnun almenna veð-
lánakerfisins árið 1955 og vara-
sjóðs þess, sem síðan var gef-
ið heitið Byggingarsjóður ríkis-
ins. Veittar hafa verið úr þessu
kerfi 436 milljónir króna, síðan
það tók til starfa. Þó hefur ekki
tekizt að mæta eftirspurn. Sfð-
ustu tvö árin hefur þó rofað
til í þessum efnum, og er nú
farið að hilla undir það ástand
að hægt verði að fullnægja eft-
irspurninni. Undirstaða þessara
umbóta er aukning sparifjár-
myndunar í Iandinu. En allt velt
ur á því að jafnvægi i peninga-
málum haldist. Samt má grund-
völlurinn verða öruggari, t. d.
með því að settar verði reglur
um það hvernig bankar, spari-
sjóðir, lífeyrissjóðir og trygg-
ingafélög eigi að binda fé i
bankavaxtabréfum veðlánakerf-
isins, til þess að sjá þvf fyrir
auknu fjármagni. Með þvf væri
mögulegt að hækka lán á hverja
íbúð.
Auk þessa kemur mjög til at-
hugunar að skapa betri grund-
vöil en nú er fyrir því að aðrar
lánastofnanir en veðlánakerfið
veiti lán út á 2. veðrétt f íbúð-
um. Er hugsanlegt að almenna
veðlánakerfið gengizt í ábyrgð
fyrir slikum lánum með vissum
skilyrðum.
Of lítið fjármagn er ekki ein-
ungis vandamái hvers húsbyggj-
anda heldur hefur það óheppileg
áhrif og stuðlar beinlínis að
hækkun byggingarkostnaðar,
þegar lánsfé skortir lengir það
venjulega byggingartímann ó?
hæfilega mikið, en hann er ó-
hæfilega langur hjá okkur.
Úrræðið, sem húsbyggjendur
hafa oft á tíðum ef þá skortir
eigið fé, er að leggja fram sína
eigin vinnu og vinnu fjölskyldu
sinnar. Tiðkast þetta meira hér
en annars staðar. Hefur þetta
átt stóran þátt í því að bygg-
ingarframkvæmdir okkar eru
svo miklar, sem raun ber vitni.
En ekki verður nú talið á tím-
um sérhæfninnar að þetta sé
fallið til að lækka byggingar-
kostnaðinn. Þjóðhagslega er þvi
rétt að stuðla að því að hægt
sé að reisa íbúðarhúsabygging-
ar þannig að ekki þurfi að
treysta jafnmikið á eigin vinnu
húsbyggjenda eins og gert lv-fur
verið.
Hins vegar er á það að fíta,
að ekki er ástæða til að amast
við allri eigin vinnu við hús-
byggingar því að við getum
gengið út frá því að ekki myndu
allar vinnustundir, sem unnar
eru koma fram í aukinni þjóð-
arframleiðslu á öðrum sviðum.
Þá hefur verðbólguástand und
Framhald á bls. 10.