Vísir - 24.04.1963, Blaðsíða 8

8
VISIR . Miðvikudagur 24. aprfl 1963.
írisiR
Otgefandi: Blaðaötgáfan VÍSIR.
Ritstjórar: Hersteinn Pálsson, Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og «>fgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskrifsargjald er 65 krónur á mánuði.
í lausasölu 4 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur).
Prentsmiðja Vlsis. — Edda h.f.
Miklir reikningsmeistarar
Það fór illa fyrir þeim sálufélögunum Eysteini
Jónssyni og Karli kommúnista úr Vestmannaeyjum,
þegar þeir ætluðu að fara að sanna það í útvarpsum-
ræðunum á dögunum, að framlög til verklegra fram-
kvæmda væru nú mjög af skomum skammti og hefðu
lækkað hlutfallslega í tíð núverandi ríkisstjómar.
Gunnar Thoroddsen fjármálaráðherra þurfti ekki
langan tíma til þess að hnekkja þessu þvaðri þeirra
félaga. Hann lagði fram tölur, sem tala sínu máli: Ár-
ið 1958 var varið til verklegra framkvæmda 90 millj.
kr. en á fjárlögum 1963 er þessi liður 197 millj. kr.,
eða 107 milljónum hærri, og hefur því meira en tvö-
faldazt að krónutölu. Tilkostnáður hefur að vísu hækk-
að, en sé umreiknað eftir vísitölu byggingarkostnað-
ar, verður raunveruleg hækkun 42%. M. ö. o. krónu-
talan hefur meira en tvöfaldazt og hækkunin er yfir
40% að notagildi.
Þetta kallar Eysteinn Jónsson framlög mjög af
skornum skammti, en Karl hlutfallslega lækkun! Þetta
em miklir reiknimeistarar og ekki ónýtt að geta leit-
að til þeirra með erfiðar talnaþrautir.
Og Eysteinn reiknaði fleira en þetta. Með éin-
hverri yfimáttúrlegri reiknisaðferð hefur hann fengið
þá útkomu á dánarbúi vinstri stjórnarinnar, að þar
hafi allar fjárreiður verið í stakasta lagi, enda njóti
þjóðin enn ávaxtanna af verkum hennar. Er helzt að
skilja á Eysteini og vinum hans, kommúnistum, að
allt mundi fyrir löngu vera komið í strand hjá núver-
andi ríkisstjórn, ef viðskilnaður vinstri stjómarinnar
hefði ekki verið svona góður!
Þetta kemur að vísu ekki vel heim við yfirlýsingu
Hermanns Jónassonar 4. des. 1958 um verðbólguna,
sem væri að ríða yfir og getuleysi stjómarinnar til
að ráða fram úr þeim vanda, en slíkt smáræði hefur
engin áhrif í útreikningum Eysteins Jónssonar.
Óttast að Framsókn svíki
Það kom fram í útvarpsumræðunum og hefur
einníg upp á síðkastið verið látið óspart í ljós í Þjóð-
/iljanum, að kommúnistar eru dauðhræddir um að
Framsókií ætli að svíkja þá í tryggðum eftir kosning-
arnar. Ekki skal kommúnistum láð það, þótt þeir
reysti „maddömunni“ illa. Hún hefur löngum fjöl-
ynd verið og fáum trú. En það er fremur ólíklegt, að
íún eigi í nokkurt annað hús að venda.
Haldi stjómarflokkamir meirihlutanum, eins og
'lestir telja sennilegt, munu þeir tæplega fara að taka
^ramsókn inn í stjómina eftir allt, sem á undan er
gengið, og pví mun ótti kommúnista um að missa
ástir hennar vera ástæðulaus.
Skrífar nýja skáldsögu
— uppgjör viB nútímann
inn, segir hann siðan. Það er
áreiðanlegt. Ég hélt einu sinni
það sama um smásögumar, það
er alveg satt. Það er erfitt að
skrifa samþjappað. Maður verð-
ur að hugsa lengi áður og
geyma árangurinn lengi, áður
en sagan getur fengið sina end-
Laxness.
í fréttum í blaðinu í
gær var skýrt frá sam-
tali við Halldór Kiljan
Laxness í sænska stór-
blaðinu Dagens Nyheter.
Samtal þetta, sem er
mjög athyglisvert, birt-
ist hér í heild.
Halldór Kiljan Laxness, No-
belsverðlaunahafi, sem er rót-
tækur í skoðumim, Islenzkur og
unir sér við að upplifa allan
heiminn, situr í hótelherbergi
í Stokkhólmi og segir frá starfi
sínu.
— Ég hef verið að skrifa síð-
ustu mánuði eins konar uppgjör
við nútímann. Ég skrifa um fólk
sem ég hef hitt og hugmyndir
sem ég hef orðið snortinn af.
Ég er líka farinn að skrifa aftur
smásögur, þó það séu tuttugu
ár siðan ég ákvað að ég skyldi
aldrei framar skrifa smásögur.
Og svo hef ég skrifað leikrit,
eitt á hverju ári. Hina ham-
ingjusömu ást mína til þeirrar
tegundar bókmennta fæ ég þó
ekki endurgoldna hjá leikhús-
gestum. Þeir vilja ekkert nema
bandarísk leikrit. Norræn leikrit
eru ekki gjaldgeng.
Það hefur enginn hamagangur
verið í Svíþjóð þó Laxness komi
hingað í heimsókn, enda vill
hann sjálfur helzt fá að vera í
friði.
— Ég hef verið á ferðalagi í
nokkrar vikur. Fyrst Rómaborg,
sem gaf mér sumartíð um miðj
an vetur. Síðan Gautaborg í
nokkra daga til að ræða við vin
minn Peter Hallberg. Hann er
nú að þýða leikrit mitt Prjóna-
stofan Sólin. Þá hef ég verið
hér í Saltsjöbaden síðan á
fimmtudag, því að hér er gott
að vinna. a
Samtal við
Laxness í
Dagens Nyheter
Og á þriðjudaginn ætlar hann
að pakka niður aftur. Nú á að
halda til Kaupmannahafnar. Þar
ætlar Laxness að hafa samband
við útgáfufyrirtæki, sem bráð-
lega mun gefa út ritgerðasafn
hans i danskri þýðingu.
• — Þetta er ekki sams konar
ritgerðasafn og kom út á
sænsku. Þar voru ritgerðirnar I
réttri tímaröð, en þetta verður
úrval án tillits til tíma.
Skeyti á afmælinu.
Á þriðjudaginn á Laxness 61
árs afmæli. Hann heldur ekki
hátíðlega upp á það en býst við
að fá skeyti frá dætrunum
heima á íslandi, 9 og 12 ára. —
Þær senda alltaf sama skeytið
þar sem þær segja að sér þyki
vænt um pabba. Ég er aldrei
heima hjá þeim á afmælisdag-
inn minn, vegna þess, að það er
ekki rétti árstíminn. Ég fer fyrst
heim í maí, frá Hamborg.
— Tími skáldsagnanna er lið-
anlegu mynd. Allt tekur það
mikinn tima og maður hefur
fyrst tíma, þegar maður er orð-
inn gamall.
Tilbúinn næsta haust.
Laxness fer nú aftur að ræða
bókina, sem hann hefur verið
að skrifa og hann kallar upp-
gjör við tímann eða tíðarand-
ann. Bókin fjallar um vissa þró-
un og persónurnar í bókinni eru
ekki kunnar umheiminum.
— Ég held að frægt fólk hafi
ekki haft svo mikil áhrif á mig.
Hann hefur áhuga fyrir efn-
inu. Hann hyggst fara að vinna
að þvi fyrir alvöru, þegar hann
kemur heim til íslands, þá býst
hann við að Ijúka bókinni á
tveimur mánuðum með hjálp
einkaritara. Þá er það tilbúið til
prentunar, vonar hann. Kannski
kemur bókin út í haust.
— Peter Hallberg hefur beðið
um að fá handrit, jafnóðum og
það verður til. Hann virðist vera
spenntur fyrir efninu. En ég
þori ekki að láta neitt af þvi
fara frá mér fyrr en allt er
tilbúið. Þér vitið að ég skrifa
bækur mínar oft upp. Það er
ekki óvanalegt að ég geri það
sjö sinnum. Það er ekki heldur
neitt óvanalegt að ég skeri bók-
ina svo mikið niður, að eftir
verður aðeins fjórði hluti að
stærðinni til. Eða ég geri frum-
gerð, sem er bólgin og ofvaxin
en fellur síðan saman. Það er
mikil vinna að skrifa listrænar
bækur, maður verður að vera
óþreyttur. Ég vinn venjulega frá
kl. 7 eða 7,30 á morgnana og
fram að hádegi, svo framarlega
sem enginn truflar mig.
Nýtt leikrit.
— Ég skrifaði leikrit í vetur,
„Dúfuveizlan“ gæti það kallazt.
Það er gamanleikur með alvöru
á bak við, fyrir fólk, sem skilur
alvöruna. Gamanleikurinn er al-
vöruleikur nútímans. Hann hef-
ur öðlazt mikið frá harmleikn-
um, þó því sé oft neitað.
— En áhorfendum geðjast
ekki að Ieikritum mínum. Þau
eru sjaldan sýnd og slá ekki i
gegn. Hvers vegna? Tja, á Norð-
uriöndum er nú enginn áhugi
fyrir norrænum leikritum. En
amerísk Ieikrit æða yfir allt.
Smásögur, bók með uppgjöri,
eitt Ieikrit á ári — hvernig get-
ur Laxness komið þessu öllu i
verk og samt ferðazt svo mikið,
haft áhuga á fólki, fylgzt með
þvi sem gerist í heiminum?
Formúlan er einföld:
— Nýta vinnutímann. Það er
skipulagsatriði. Og að kunna að
segja nei, þegar verið er að
bjóða manni hingað og þangað,
nema mann langi sjálfan.
Að segja nei.
— Það er regla hjá mér, að
ég held ekki erindi, hlusta held-
ur ekki á erindi annarra. Mig
vantar þolinmæði til þess. Höf-
undur verður að kunna að segja
nei við þá mörgu, sem vilja
ráða yfir tíma hans,< einfaldlega-
vegna þess að höfundurinn hef-
ur vinnudag eins og aðrir.
Loks verður maður að kunna
að venjast fólki sem ætlar að
halda félagsskap við mann i
þeirri trú að annars leiðist
manni.
Þó get ég ekki sagt nei við
öllu. Ég fór til Rómaborgar
vegna þess að félagsskapurinn
„Frelsi undan hungri" bauð mér
að koma. Menn vildu vist af
einhverjum orsökum sjá mitt
bláeygða andlit meðal allra
hinna andlitanna, og auðvitað
varð ég að flytja ræðu og koma
fram í útvarpi og sjónvarpi.
Hálfur heimurinn sveltur og
þess vegna var það sjálfsagt.
Annars hef ég haft meiri
skemmtun af heiminum en leið-
indi.
Kaffivinurinn.
Það sem mér leiðist mest er
vont kaffi, en sú gagnrýni á
ekki við um Svia. Hingað kom
ég fyrst sem 17 ára piltur sama
árið og fyrsta bókin min kom
út. Ég ætlaði að fara og sjá
sjálfur hvort það væri rétt sem
stæði í landafræðikennslubók-
unum i skólanum.
Það hafa orðið margar ferðir
síðan bæði til Evrópu, Banda-
ríkjanna og jafnvel til Kina og
Indlands. Stundum hefur mér
verið boðið, en jafn oft hef ég
ferðazt i eigin erindum. Mér
þykir gott að koma aftur ti)
Saltsjöbaden, finnst ég vera
heima hjá mér.
Og Laxness hefur tíma til að
fara i gönguferð út eftir strönd-
inni áður en þeir næstu koma
til hans.
— En hvar er sænska vorið,
spyr hann og brettir upp frakka-
kragann móti ískulda hafsins.
Engin blóm hafa enn sprungið
út, jæja, við höfum tima til a!
biða eftir þeim.