Vísir - 03.05.1963, Qupperneq 4

4
VÍSIR . Föstudagur 3. maí 1963.
Blaðað í bókasaíni
Bókasafn Sigurðar Nordals
prófessors er í röð stærstu
einkabókasafna sem til eru um
þessar mundir hérlendis. Stærð-
in er þó ekki aðaigildi safns
hans heldur ágæti þess. Þar er
fjöldi kostulegra bóka jafnt
hvað fágæti snerti og eins af-
brigðilegar á ýmsa lund.
Ég gerði mér erindi á fund
Sigurðar Nordals, ekki til þess
fyrst og fremst að fá neitt
heildaryfirlit yfir bókasafnið
sjálft heldur til þess að ræða
um einstakar afbrigðilegar bæk-
ur í eigu hans, bækur sem eiga
sér sögu á einhvern hátt og
ekki eru Ifklegar til að koma
fyrir almenningssjónir í þeirri
mynd sem Sigurður Nordal á
þær.
„Ég hef hvorki haft tíma né
peninga til að hugsa um bæk-
ur,“ sagði Sigurður Nordal, „ég
hef heldur ekki getað hugsað
um bókband. Og skammarlega
mikið af þeim bókum sem ég á,
hef ég eignazt fyrir góðvild
vina minna.“
Þannig fórust prófessornum
orð. Hann sagði lfka að bóka-
safn sitt væri hvergi heillegt í
neinni grein nema í þjóðsagna-
flest það sem prentað hafi verið
á íslenzku og auk þess margar
útgáfur af íslenzkum þjóðsög-
um, sem prentaðar hafa verið
erlendis. Einnig ýmislegt smá-
prent og sérprentanir af þjóð-
sogum, sem annars er óvíða til.
Ekki kvaðst Sigurður Nordal
vera bókasafnari í þess orðs
eiginlegu merkingu enda þótt
bæði margar og merkar bækur
hafi komizt í eigu sína. Ekki
kvaðst hann samt neita þvf, að
tilhneiging hafi öðru hvoru
vaknað hjá sér til bókasöfnun-
ar, enda þótt fjárskortur, annir
og aðrar ástæðUr hafi oftar en
hitt tekið í taumana og bægt
sér frá bókakaupum.
Eitt dæmi um það hvernig
hann hafi ætlað að lækna sig
af þessari söfnunartilhneig-
ingu sagði Sigurður prófessor
mér frá Hafnarárum sínum. Þá
sá hann í fornbókaverzlun tvær
bækur, sem sig hafi langað
syndsamlega í, en þær voru
Snót 2. útg. Rvík 1865 og Aðal-
steinn eftir síra Pál Sigurðsson
prentáður á Akureyri 1877,
báðar þá orðnar fágætar, eink-
um sú fyrrnefnda. Til þess að
lækna sig af ástrfðunni kvaðst
öm Amarson skáld var listaskrifari. í eigu Sigurðar Nordals eru
tvö handskrifuð eintök af Odds rímum sterka með hendi Arnar og
annað þeirra hefur hann skrifað með spegilskrift. Myndin hér að
ofan sýnir titilblað af síðarnefnda handritinu, og þurfa menn ekki
annað en bregða upp spegli til að sjá hve Iistilegt handbragðið er.
heim til Sigfúsar Blöndals bóka-
varðar, og sagt honum að kaupa
bækumar, hvað hann og gerði.
Hvor þessara bóka kostaði eina
krónu.
Með þessu taldi Sigurður sig
vera læknaðan að fullu og öllu
af safnaralöngun. Þó fór það
þannig, að einmitt á þessum
árum eignaðist hann ýmis kver
sem hann taldi sig naumast
mundu hafa eignazt síðar og gat
þar sérstaklega fyrstu skáld-
sögu Einars Hjörleifssonar
„Hvorn eiðinn á ég að rjúfa?“,
sem gefinn var út á Eskifirði
1880 og er nú f örfárra manna
höndum að þvf er bezt er vit-
að. Þá bók keypti Sigurður
fyrir 25 aura úr safni Sigurðar
L. Jónassonar, sem lengst af var
aðstoðarmaður í utanríkisráðu-
neyti Dana. Sigurður sá var
handgenginn mjög Jóni forseta
á sínum tíma, hann var fylgd-
armaður Dufferins lávarðar á
fslandi og forseti Hafnardeildar
Bókmenntafélagsins um skeið.
Hann hafði eignazt dágott bóka?
safn og úr safni hans á Sigurð-
ur Nordal aðra bók, skrautþt-
gáfu af „Frumpörtum íslenzkrar
tungu“ eftir Konráð Gíslason,
prentaða á bláan skrifpappír,
bundna í alsaffian og gyllta f
sniðinu. Hefur sú bók vafa-
laust verið gjöf frá höfundi,
enda voru hann og Sigurður L.
Jónasson miklir vinir.
Hvaða bók sér þætti vænst
um í safni sínu svaraði Sigurð-
ur Nordal á þá lund að þar
væri úr vöndu að ráða og erf-
itt að gera upp á milli margra.
Þó væri ein bók, sem hann taldi
sér flestum öðrum hugleiknari.
Sú bók er ekki íslenzk, heldur
eru þetta sjálenzk lög, prentuð
1576. Hún hefur verið f eigu
Páls Vídalíns lögmanns og
með langri áletrun með hans
hendi og nafni á saurblaði.
Bókin komst seinna í eigu
nafna hans dr. Páls E. Ólason-
ar og hann sendi Sigurði Nor-
dal hana að gjöf. Það væri ekki
sízt fýrir þær sakir að Sigurður
taldi sér þykja vænt um bók-
ina, þvf Páli Eggert þótti meira
ti! nafna sfns, Vídalíns, koma
en ftestra annarra manna og
það muni hafi kostað hann
mikla fórnarlund að farga frá
sér nokkurri persónulegri minn-
ingu um hann.
Fyrir mörgum árum uppgötv-
aði Sigurður Nordal boðsbréf
að Fjölnj í Landsbókasafninu,
ef til vill það eina eintak, sem
vitað er um að hafi varðveitzt
hér á landi. Má þó ætla að það
hafi verið prentað f allnokkrum
eintakafjölda og m. a sent öll-
um prestum heima á Fróni. Á
eintaki því sem til er í Lands-
bókasafninu stendur skrifað:
„Upplesið við Staðarbakka- og
Sigurður Nordal.
Efra-Núpskirkjur, en fékk neit-
andi svar hjá sérhverjum. —
Vitnar E. Bjarnason". Bendir
þetta einmitt til þess sem að
framan er sagt um að boðs-
bréfið hafi sennilega verið sent
til presta á landinu í þvf skyni
að þeir söfnuðu áskrifendum að
Fjölni.
Að á þetta er drepið hér er
vegna þess að Sigurður Nordal
á persónulegri minningu í bóka-
safni sínu um Fjölnismenn en
flestir aðrir bókasafnarar. Áður
var getið um skrautútgáfu af
„Frumpörtum íslenzkrar tungu“,
sem vafalaust hefur verið per-
sónuleg gjöf höfundar til vinar
hans, Sigurðar Lárentíusar
Jónassonar. í öðru lagi á Sig-
Fyrri grein
urður Nordal einkaeintak Tóm-
asar Sæmundssonar af Lær-
dómslistafélagsritunum I—XV,
Khöfn 1781—1797 með fanga-
marki Tómasar sjálf§, en það
er T. S. og lítið æ. Eftir daga
Tómasar komust Félagsritin í
eigu Hallgríms Jónssonar f
Guðrúnarkoti en Hafliði Helga-
son fombókasali, seinna prent-
smiðjustjóri, seldi þau Sigurði
Nordal.
Sigurður sagði svo frá að á
þeim árum, sem hann var sendi-
herra f Khöfn barst honum f
hendur bókaverðskrá yfir gaml-
ar bækur frá fornbókaverzlun
Herm. Lynge þar f borg. Meðal
bóka sem þar voru á boðstólum
voru tveir fyrstu árgangar
Fjölnis, báðir með eiginhandar
áletrun Jónasar skálda
Sigurði hafði verið send
þessi verðskrá í pósti, en hún
hafði einnig verið send sam-
tímis til fleiri manna og þ. á m.
Jóns prófessors Helgasonar.
Skunduðu þeir á staðinn hvor
heimanað frá sér og án þess að
vita hvor af öðrum. Bar þá
samtímis að fornbókave?zlun-
inni, en þó þannig að Jón var
fyrri til að smjúga inn úr dyr-
unum. Fyrir bragðið hlaut Jón
1. árgang og Sigurður 2. ár-
gang og kostuðu þeir hvor um
sig kr. 17.50.
Það liggur f hlutarins eðli að
Sigurður Nordal á áletruð
skáldrit af obbanum af íslenzk-
um samtímahöfundum. Af látn-
um merkisskáldum má m. a.
nefna Einar Benediktsson, Jó-
hann Sigurjónsson og Magnús
Stefánsson (Örn Arnarson). Eft-
ir Einar Benediktsson á Sigurð-
ur einkaeintak hans af „Haf-
blik“ með handskrifuðum for-
mála með eigin hendi höfund-
ar og skrifuðum leiðréttingum
á nokkrum stöðum f bókinni.
Enginn veit hvernig eintakið
hefur komizt úr fórum Einars,
en Sigurður fann það í forn-
bókaverzlun f Kaupmannahöfn
sumarið 1939.
Af Odds rfmum sterka eftir
örn Arnarson á Sigurður Nor-
dal tvö handskrifuð eintök með
hendi Arnar og er annað þeirra
skrifað með spegilskrift, þann-
ig að fyrir fæsta er það læsilegt
nema með spegli. Bæði eru
þessi eintök listavel skrifuð
svo sem vænta mátti af hálfu
Magnúsar. Þá á Sigurður eintak
númer 1 af frumútgáfu O'í'L >■
rfmna, sem prentaðar vom í
Reykjavík 1938, þar af vtsyu 50
eintök tölusett og prerktuf) á
geitaskinn.
Enn einn minjagrip á Sigurð-
ur Nordal um Örn skáld Arnar-
son, enda þótt það sé ekki bók
eftir hann sjálfan. Heldur er
þetta íslendingabók Ara fróða,
„Schedae" sem Andreas Buss-
æus gaf út f Khöfn 1733,
einn hinn merkasti bókargripur.
Lét skáldið svo ummælt þegar
hann gaf próf. Nordal bókina,
að áður hafi hann verið bóka-
safnari, en þetta væri sín síð-
asta bók og taldi hana bezt
komna f eigu Sigurðar Nordals.
eftir Þorstein Jósepsson
tmiii imfigBMBB