Vísir - 21.01.1964, Blaðsíða 9

VlSIR . Þriðjudagur 21. janúar 1964.
HlJl
Rætt við prófessor Níels
Dungal um einkenni
krabbameins og skaðsemi
tóbaksreykinga.
Prófessor Niels Dungal
var að sleppa símtólinu
eftir samtal við skrif-
stofustjóra bandaríska
krabbameinsfélagsins
þegar fréttamaður Vísis
kom til prófessorsins í
heimsókn, auðvitað í til-
efni af birtingu banda-
risku læknaskýrslunnar
um samband vindlinga-
reykinga og lungna-
krabbameins. Prófessor-
inn svaraði nokkrum
spurningum blaða-
mannsins um einkenni
lungnakrabbameins og
myndun þess.
Annars sagði hann um leið
og við vorum setztir niður:
Skýrslan hefur skapað mikla
hreyfingu í Bandaríkjunum,
!ö
sagði skrifstofustjórinn mér.
Niðurstöðurnar eru rejmdar
flestar löngu umræddar, en
rannsóknirnar, sem skýrslan
byggist á, eru hinar fullkomn-
ustu og öruggustu sem fram-
kvæmdar hafa verið. Banda-
ríska krabbameinsfélagið hefur
byrjað mikla herferð. Það hef-
ur fyrr ekki þorað að leggja
út í slíka baráttu, einfaldlega
af ótta við skaðabótakröfur frá
sígarettuframleiðendum. En nú
eru fengnar óyggjandi sannanir
fyrir staðhæfingum visinda-
manna um allan heim og þær
eru að finna í skýrslunni. Hún
verður upphafið að mikilli her-
ferð.
Mótleikur.
— En segja ekki v.-þýzkir
vísindamenn eitthvað annað en
hinir bandarísku?
— Sú yfirlýsing, sem eignuð
er einhverjum v.-þýzkum vis-
indamönnum um óhreinindi
í andrúmslofti frá bílum og
skorsteinum er vafalaust runn-
in undan rifjum tóbaksfram-
»9
er
leiðenda. Nöfn vísindamann-
anna eru ekki birt, heimildir
eru mjög slæmar eða engar.
Þessari frétt hafa tóbaksfram-
leiðendur án efa lætt inn á
fréttastofurnar með einhverjum
ráðum til að draga úr áhrifum
bandarísku skýrslunnar, sem
þeir hafa óttazt lengi og búið
sig undir að vefengja. Þetta er
eflaust einn þáttur í þeirri von-
lausu baráttu.
Myndun lungna-
krabbameins
— Það væri fróðlegt ef þér
vilduð rifja upp það sem álitið
er sannað um krabbameins-
myndun í sambandi við vind-
lingareykingar?
— Það tekur langan tima
fyrir slgarettuna að verka.
Krabbameinið á sér yfirleitt
langa sögu I líkama hins sjúka
áður en þess verður vart. Það
sem gerist er I rauninni tvi-
þætt verkun. Þegar tóbakið
brennur I 700 gráðu hita við
nægilegt loftaðstreymi, eins og
á sér stað um sfgarettureyking-
ar, myndast efni, sem nefnist
3.4 benzpyren, sterkur krabba-
meinsvaldur, sem sezt f slfm-
húðarfrumurnar og virðist geta
setið þar lengi áður en ber
á krabbameini. örlftið er af
þessu efni f reyknum, en auk
þess eru f honum fjöldi annarra
efna, sem geta valdið ertingu
og komið krabbameinsmyndun
af stað þar sem krabbameins-
valdur eins og 3.4 benzpyren er
fyrir.
I þessu sambandi vil ég geta
þess að sígarettuframleiðendur
Lunga sýkt af krabbameini.
hafa reynt að framleiða síga-
rettur, sem brenna við 500
gráðu hita, og mundu þær þá
vera þvf sem næst skaðlausar,
en það hefur ekki tekizt.
Hnefastórt
æxli
— Hvað má segja að sé
næsta stig í myndun krabba-
meinsins?
— Eftir að það nær að mynd-
ast eru lítil takmörk sett fyrir
útbreiðslu þess f líkamanum
og stærð æxlanna. Ég krufði
nýlega lík sjúklings, sem hafði
fyrst fengið krabbamein í
lungun en það síðan breiðzt út
um allan lfkamann, f hrygg,
nýrnahettur, lifur og heila. Það
er talið f Bandarfkjunum að
fjórða hvert heilaæxli, sem þar
finnst, sé útsæði frá lungna-
krabbameini'. Æxlið getur orðið
talsvert stórt, jafnvel meira en
hnefastórt, áður en sjúklingur-
inn finnur fyrir þvf.
— Hver eru frumeinkenni
krabbameins?
— Mæði, jafnvel blóð I upp-
gangi og verkir fyrir bring-
spölum. Hóstinn verður oft
meiri og harðari eftir að
krabbamein byrjar að myndast.
Þetta eru óljós einkenni, sem
menn átta sig ekki alltaf á.
Það er einnig erfitt að fylgjast
með myndun krabbameins í
fólki. Jafnvel tvær röntgen-
skoðanir á ári geta stundum
ekki komið f veg fyrir að
krabbamein sé orðið talsvert
vaxið í lfkamanum þegar það
loksins finnst. Stundum má þó
Próf. Níels Dungal.
a
i^Trrnh
'hprp f\i\
finna það snemma með frumu-
rannsóknum á uppgangi.
— Hversu auðvelt eða erfitt
er að bjarga krabbameinssjúk-
lingum frá krabbameinsdauða?
— Eftir að lungnakrabbinn
uppgötvast eru batahorfur ekki
góðar fyrir sjúklinginn. í
hæsta lagi er hægt að bjarga
6% af sjúklingunum með
skurðaðgerð. Uppskurður er
einasta von krabbameinssjúk-
linga. Og þótt þessar lækningar
hafi tekið miklum framförum
eru þær mjög erfiðar og til-
tölulega sjaldgæft að þær takist
vegna útbreiðslu æxlisins.
Krabbameinsalda
yfirvofandi?
— Er lungnakrabbamein al-
gengt á íslandi?
— Ég get fullyrt að við höf-
um ekki fengið að finna fyrir
Iungnakrabbanum f eins ríkum
mæli og sfðar verður, a.m.k.
með sama áframhaldi f reyk-
ingum. Aldan er vafalaust að
rfsa. Það er tiltölulega skammt
síðan sígarettureykingar hafa
orðið almennar á Islandi. Fram
að 1950 bar mjög lítið á lungna-
krabbameini hér en síðan hefur
það farið vaxandi. Við byrjuð-
um ekki að reykja sígarettur
svo nokkru næmi fyrr en í
síðari heimsstyrjöldinni, langt
á eftir flestum öðrum og erum
að sama skapi á eftir öðrum
menningarþjóðum um út-
breiðslu lungnakrabbameins, t.
d. um 25 árum á eftir Bretum.
Þess má geta að við upphaf
þessa tfma var hitaveitan ný-
komin og kolareykur var að
hverfa yfir borginni og er nú
minni en yfir nokkurri jafn-
stórri borg i N.-Evrópu. Við get-
ur þvf ekki rakið okkar lungna-
krabbamein til olíu- eða kola-
bruna.
Aðrar afleiðingar
sígarettureykinga.
— En sígarettureykingar eru
sagðar hafa margvfslegar aðrar
afleiðingar en krabbamein.
Hverjar eru hinar helztu?
— I mörgum tilfellum
verða sígarettureykingar til að
flýta fyrir eða skapa krans-
æðastíflu. Hún gengur nú í
öldu yfir landið. Tímabil krans-
æðastfflunnar hafa yfirleitt ver-
ið undanfari krabbameinsöld-
unnar. Þá er lítt kannað hvaða
áhrif reykingar hafa á fóstrið.
Rannsóknirnar sýna að börn
þeirra kvenna sem reykja ekki
eða a.m.k. takmarkað, séu
þyngri en börn hinna sem
leykja mikið. Samt getur verið
að þyngdin segi ekki alla sög-
una. Verið getur að tóbaks-
áhrifanna gæti á gáfnafari
barnanna en það mál er enn ó-
rannsakað. Þá vita allir um
berkjubólgu, bronkitis, Lungna-
þemba er algengur fylginautur
reykingamannsir.s, stórskaðleg
og hættuleg. Og þannig mætti
lengi telja.
— Það er sagt að konur fái
sjaldnar krabbamein en karlar?
— 1 flestum löndum eru hlut-
Frh. á bls. 10.