Vísir - 02.05.1964, Blaðsíða 8

8
vlSIR . Laugardagur 2. maí 1964.
VÍSIR
Otgefandi: Blaðaötgáfan VISIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 80 krónur á mánuði.
I lausasölu 5 kr. eint. — Simi 11660 (5 línur)
Prentsmiðja Vfsis. — Edda h.f.
7. maí hátíðahöldin
Það var sólskin og bjart veður í Reykjavík í gær á
hinum alþjóðlega hátíðisdegi verkalýðsins. Úti um
Ueim snerust ræður forustumanna verkalýðs- og
Ujóðarleiðtoga, að því er virtist af meiri alhug um
friðarstefnu og uppbyggingu til hagsældar öllu mann-
kyni, en oft hefir heyrzt áður þennan dag.
Hér í höfuðborginni höfðu öll stéttarfélög verka-
iýðsins sameinast í hátíðahöldunum og að þessu sinni
voru einnig samtök verzlunarstéttarinnar þátttakend-
ur.
Þessi samstilling hefir tvímælalaust átt sinn þátt í
jví ásamt hinu fagra veðri, að óvenjumikill mannfjöldi
var sarpankominn hér í miðbænum, þar sem fánar
olöktu við hún og ræður voni haldnar að venju.
Kröfuspjöld, voru færri en oft áður, enda viðurkennt
tf þeim meðal verkalýðssinna, sem ekki eru hlaðnir
glórulausu ofstæki, að sum af gömlu spjöldunum hafi
misst gildi sitt vegna breyttra þjóðfélagshátta og nýrr-
ir tækni í atvinnumálum.
Stór slagorð sem ekki eru raunhæf, geta að vísu
örfað menn til átaka í augnablikshrifningu og þá
stundum valdið jafnt illu sem góðu, eftir því hvernig
þeim er beitt. En þegar hinn stóri hópur almennings
liefir alla möguleika til þess að fylgjast í aðalatriðum
neð þróun atvinnu og efnahagsmála þjóðfélagsins sem
Iiann lifir í og fer sjálfur að hugsa og meta það sem að
honum snýr, verða forustumenn fólksins að gæta þess
vel„ og það á sérstaklega við í svo fámennu þjóðfélagi
sem okkar, að þó sitt sýnist hverjum um ýms stað-
bundin dægurmál líðandi stundar, eru það efnahags-
mál og afkoma almennings í raunveruleika, sem verð-
ur að leysa með skynsemi, ef vel á að fara fyrir þegn-
um ríkisins, en ekki með upphrópunum um valdbeit-
ingu einstakra starfshópa gegn þjóðarheildinni.
Við íslendingar höfum átt við óvenju mikla hag-
sæld að búa undanfarin ár og sjávaraflinn er undir-
staða gjaldeyrisöflunar þjóðarinnar og raunverulega
eina undirstaða ýmissa afkomumöguleika annarra
lífsnauðsynlegra atvinnuþátta þjóðarinnar.
Tvö undanfarin ár brást þorskaflinn að verulegu
leyti, en óhemju mikil síldveiði bjargaði frá almennum
gjaldeyrisvandræðum. Vetrarvertíðin síðasta brást að
verulegu leyti, miðað við það, sem áður var, en hinn
mikli þorskafli á vorvertíðinni bætir þetta verulega
upp. Þjóðin skyldi varlega treysta á slík höpp og stilla
kröfum sínum í hóf.
Næstu daga hefjast viðræður milli ríkisstjórnarinn-
ar og verkalýðssamtakanna um kjaramálin, og von-
andi hafa þeir, sem þar eiga að ráða fram úr viðkvæmu
vandamáli, það hugfast, að hag heildarinnar er betur
borgið með samkomulagi en valdbeitingu.
Leynispj aldskrár Dana
til öryggis ríkinu
Danmörk er vissulega „ynd-
igt Iand“ og danska þjóðin
glaðiynd og frjálsleg í fram-
göngu. Vart er hægt að hugsa
sér ríki, sem er betri fulltrúi
lýðræðisstjórnskipunar. Og
þó hafa heyrzt raddir í Dan-
mörku, cinkum þó í vetur, sem
spyrja: Hvað er að gerast í
lögreglumálunum, er Danmörk
að breytast í lögregluríki?
Menn tala um það, að lög-
reglan hafi misbeitt valdi sínu,
hún ráðist inn í einkalíf manna,
haldi leynilegar spjaldskrár og
noti segulbandstæki við upp-
ljóstrun á sakamálum. Um allt
þetta þykjast menn hafa fengið
dæmi í vetur og mörgum blöskr
ar aukin ágengni lögreglunnar.
Dómsmálaráðherrann Hans
Hækkerup hefur orðið fyrir
harðri gagnrýni og um tíma var
jafnvel sögð hætta á því, að
hann yrði að víkja úr embætti,
vegna þess að gagnrýnisradd-
irnar voru orðnar svo háværar.
En Hækkerup situr enn 1 ráð-
herrastól og fyrir nokkru kom
hann fram á spurningafundi
hjá félagi lögfræðinema, þar
sem hann skyldi skýra málstað
sinn og ræða við þá um hætt-
una á því, að stefnt væri í átt-
ina til lögregluríkis í Dan-
mörku. í þessum viðræðum var
víða komið við en ennþá eru
uppi raddir um það, að þessi
mál þurfi öll að leggja fyrir
„Umboðsmanninn", Stephan
Hurwits, það er embættismann
inn, sem á að verja almenning
gegn ágengni og valdníðslu op-
inberra starfsmanna.
SPJALDSKRÁR.
Það mál, sem einna mesta
athygli hefur vakið í Danmörku
er hin svokallaða „leynispjald-
skrá“. Það vitnaðist nú síðari
hluta vetrarins, að danska leyni
lögreglan héldi víðtæka spjald-
skrá í sambandi við öryggi
landsins og væru m. a. skráðar
í þessa spjaldskrá stjórnmála-
skoðanir manna og ýmislegt úr
einkalífi þeirra. Hafa ýmsar
sögur gengið um spjaldskrá
þessa. Lögreglan hefur viður-
kennt, að hún sé til, en neitar.
að gefa nokkrar aðrar upplýs-
ingar um hana, þar sem hún
snerti öryggismál. Sumir halda
því fram, að í hana séu skráðir
500 — 600 þúsund manns, en
aðrir telja þó töluna miklu
lægri.
Lagastúdentarnir lögðu að
Hækkerup að gefa frekari upp-
lýsingar um skrána, en hann
neitaði því algerlega; sagði, að
það væri ósanngjarnt að leggja
fyrir hann spurningar um
spjaldskrána, þar sem hann
mætti ekkert upplýsa um
hana. Hún væri haldin til að
verjast njósnum og landráðum
tii að tryggja öryggi lands og
þjóðar. Henni væri ekkert beitt
við rannsókn annarra almennra
afbrotamála og ströng gæzla
væri um hana. Þá tók hann það
fram, að sérstakar ráðstafanir
væru gerðar til að ónýta hana
skjótlega ef hættuástand skap-
aðist og hindra að hún kæmist
í hendur óviðkomandi aðila.
Leynispjaldskráin sagði
Hækkerup er aðeins eðlilegt
tæki í sjálfsvörn þjóðarinnar,
sem tíðkast í öllum löndum.
Hvert þjóðfélag ;verður að hafa
hein^ild til að verjast fjand-
mönnum þjóðarinnar.
Meira en þetta get ég ekki-
sagt, en meira hefði enginn
dómsmálaráðherra Danmerkur
getað upplýst.
LEIT í BÍLUM.
Annað viðfangsefni sem tek-
ið var fyrir, var sá siður Kaup-
mannahafnarlögreglunnar, að
framkvæma herferðir, aðallega
með leit I bifréiðum í þeirri
von, að þannig mætti gera af-
brotamönnum erfiðara fyrir um
ýmiss konar umferðarlagabrot
og jafnvel stórglæpi.
Herferðum þessum er þannig
hagað, að lögreglusveitir taka
sér stöðu meðfram ýmsum fjöl-
förnum strætum, stöðva allar
bifreiðir, sem um götuna' fara,
rannsaka farþega og þrautleita
í bílunum og jafnvel í ferða-
töskum f farangursgeymslu.
Það kom í ljós, að þessar
herferðir báru mjög mikinn ár-
angur, fjöldi manna var tekinn
við akstur, ölvaðir og próflaus-
ir og allmörg dæmi voru þess,
að menn voru teknir með
stolna bíla. I nokkrum bifreið-
um fundust tæki til innbrota o.
s. frv. Þannig var árangur leit-
arinnar jafnvel meiri en lög-
reglan hafði búizt við.
Þrátt fyrir það reis upp öflug
mótmælaalda í Danmörku út af
þessu. Menn litu á þetta sem
brot gegn friðhelgi einkalífsins.
Það væri óþolandi og ósæmandi
i lýðræðisþjóðfélagi að eiga allt
af yfir höfði sér ýtarlega leit I
bílum og farangri.
Hækkerup dómsmálaráðherra
varði þessar aðgerðir og vísaði
til þess, hve mikið gagn hefði
orðið af þeim. Þannig hefði jafn
vel verið komið í veg fyrir al-
varleg afbrot og slys. Hann
benti á það, að í bifreiða og
áfengislögum væri heimild til
að skoða bílana sjálfa. Hitt
væri að vísu umdeilt hvort
skoða mætti farangur í bllum
og yrði að fást dómsúrskurður
um það. Sagði hann að lögregl-
an hefði fengið fyrirmæli um
að sýna meiri varkárni í þeim
efnum.
NOTKUN
SEGULBANDA.
Hækkerup ræddi um það, að
símahlerun og bréfaskoðun
gæti aðeins farið fram sam-
kvæmt dómsúrskurði og lög-
fræðistúdentar ættu að skilja,
að dómstóll veitti ekki slíka
heimild nema fullgild ástæða
og grunur um glæpsamlega
verknaði væri fyrir hendi.
Um notkun segulbanda við
yfirheyrslur sagði ráðherrajm,
að þeim væri einungis beitt til
að taka upp framburð barna i
sambandi við rannsóknir kyn-
ferðisbrota, og væri tilgangur-
inn sá einn að hlífa barninu,
svo að það þyrfti ekki að mæta
oftar fyrir rétti til þess að
staðfesta framburð sinn. Segul-
bandsupptaka væri aldrei fram-
kvæmd nema viðkomandi
væri ljóst, að hún færi fram
og samþykkti það, enda væri
henni fyrst og fremst beitt tíl
að vernda þá sem hlut ættu að
máli.
Sýnishorn heita
vatnsins í Eyjum
rannsökuð í
Reykjavík
Nú er verið að dæla úr bor-
holunni I Vestmannaeyjum og
gera ýmsar mælingar og taka
sýnishorn. M.a. er rannsakað
með svokölluðum viðnámsmæl-
ingum, hvort og þá hvar sjór
komist inn i borholuna, en vatn
ið úr henni er saltmengaö, sem
áður hefir komið fram hér I
blaðinu. Hugsanlegt væri og að
sjór komist eftir sprungu á sæv
arbotni niður á milli berglaga
þar sem heita vatnið fæst nú
á borholubotninum, um það er
ekkert hægt að fullyrða á
þessu stigi málsins, sagði Guð-
mundur Pálmason verkfræðing
ur hjá Jarðborunum ríkisins, er
Vísir hafði tal af honum.
Guðmundur kvað vatnið vera
nær 30 stiga heitt og magnið
tæpan Ktra á sekúndu eins og
sakir stæðu. Tekin hafa verið
sýnishorn af vatninu og
þau send til Reykjavíkur
til »a- .knar. Hægt er að
bora niður á 1500 m. dýpi með
Norðurlandsbornum, en borhol
an er nú um 900 m. djúp.