Vísir - 28.09.1964, Blaðsíða 8

Ö
V í S I R . Mánudagur 28. september 1964.
VISIR
Útgetandi: Blaðaútgáfan VISIR
Ritstjóri: Gunnar G. Schram
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjórar: Þorsteinn Ó. Thorarensen
Björgvin Guðmundssor
Ritstjómarskrifstofur Laugavsg: 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3
Áskriftargjald er 80 kr á mánuði
f lausasölu 5 kr. eint. - Simi 11660 (5 línur)
Prentsmiðja Vísis. - Edda h.f
Víðtæk markaðsleit
IJndanfarið hefir það verið nokkuð rætt í blöðum,
að nauðsynlegt væri að byggja upp síldariðnað hér á
landi, ekki sízt sem lyftistöng fyrir byggðarlögin Norð-
anlands. Munu allir sammála um að uppbygging slíkr-
ar atvinnugreinar sé hið mesta og bezta nauðsynja-
mál. En það þýðir ekki að byrja á öfugum enda, eins
og Siglóverksmiðjuævintýrið sýnir. Áður en hundruð-
um milljóna króna er varið til þess að byggja verk-
smiðjur, þarf að þrauttryggja markaðina. Og auðvit-
að ber að leggja höfuðáherzlu á markaði í hinum
frjálsa heimi. Jámtjaldslöndin greiða lægra verð fyrir
íslenzkar fiskafurðir en heimsmarkaðsverð segir til
un og aðeins á grundvelli vöruskipta. Við þurfum hins
'egar að fá harðan gjaldeyri fyrir sem stærstan hluta
itflutningsframleiðslunnar. Markaður Norðmanna og
ivia er mestur í Bandaríkjunum fyrir niðurlagða og
úðursoðna síld. Þar þurfum við að hefja víðtæka mark
iðsleit. Það er kominn tími til þess að þjóðin komi
ér upp sveit sérmenntaðra markaðsleitarmanna sem
íari um lönd veraldar og kynni beztu fiskvörur í
íeimi, í stað þess að starblína á gömul viðskiptasam-
)önd. Norðurstjaman í Hafnarfirði vísar veginn og er
igætt dæmi um það hver skynsemd felst í því að hefja
ekki framleiðslu fyrr en markaðurinn er tryggur.
Úr leikhúsum
GRÆNLAND

i -
Jjá hafa meginleikhús borgarinnar tvö skýrt frá áform-
um sínum í vetur. Leikritaval Þjóðleikhússins virðist
nafa tekizt óvenjuvel að þessu sinni og lofar veturinn
góðu í höllinni við Hverfisgötu. Sannarlega var tími til
þess kominn að leikhúsið léti verða af því að taka til
sýningar leikrit eftir Brecht og verður þess beðið með
eftirvæntingu, ekki sízt vegna hins nafntogaða leik-
stjóra, sem setur það á svið. Einnig er hið nýja leikrit
Arthurs Millers forvitnilegt, en hann nýtur með réttu
mikillar virðingar hér á landi sem leikritaskáld. Þá
fylgir leikhúsið þeirri stefnu, sem því var mörkuð í úpp
hafi að sýna verk eftir íslenzk skáld og verður leikrit
Guðmundar Steinssonar senn frumsýnt. Vonandi lætur
ieikhúsið hér ekki staðar numið heldur sækir enn á
brattann í vali viðfangsefna. Reynsla fyrri ára sýnir,
að ekki hefur verið vanþörf á nokkurri stefnbreytingu.
Leikfélagið fastræður nú í fyrsta sinn leikara og eru
bað góð tímamót í sögu þess. Síðasta ár var mikið upp
gangsár ,enda ungur hæfileikamaður í leikhússtjóra-
sæti. Verkefnavalið hefur þó ekki jafnvel tekizt og hjá
Fjóðleikhúsinu, en vonandi mun þó'félaginu vel ganga
á þessu ári, ekki síður en í fyrra.
Uppdráttur þessi birtist í Sjómannablaðinu Vfldngi og sýnir hringrás norska síldarstofnsins, hvernig
hann dreifist á rniðin við Norður og Austurland ásumrin, en safnast sfðan saman að haustlagi út af
Austfjörðum og þar er skástrikað aðalveiðisvæði Rússa.
Síldveiðar Rússa á svæðinu
milli íslands og Færeyja
Cíldveiðifloti Rússa við Austur-
Iand er táknrænt dæmi þess,
hve gífurlega áherzlu Rússar
hafa lagt á fiskiveiðar. Þeim er
orðin lífsnauðsyn, að afjla sern
mestra matvæla og til þess Hafá
þeir gripið til ýmissa áðferða,
sem þeir hafa ætlað að gætu
orðið stórvirkar. f landbúnaði
sínum hafa þeir verið að reyna
að taka í ræktun mikil lands-
svæði austur í Mið-Asíu, og var
það trú ráðamanna, að með því
yrði leyst sú matvælakreppa,
sem yfirvofandi var. Þær vonir
hafa samt mikið til brugðizt, ný
ræktin gaf ekki góða uppskeru
nema fyrstu tvö árin, eftir það
var komið að þvf vandamáli, að
nægjanlegur áburður var ekki
til. Síðustu árin eftir að mat-
vælaskorturinn varð alvarlegri
gaf Krúsjeff fyrirmæli um það,
að smíði áburðarverksmiðja yrði
að ganga fyrir öllu öðru, og rísa
þær nú upp f tugatali um öll
Sovétríkin.
Bygging hinna voldugu rúss-
nesku fiskveiðiflota var líka lið-
ur í slíkri allsherjaráætlun um
aukningu matvælaframleiðslunn
ar. Það fjármagn sem Rússar
hafa eytt í smíði fiskiskipa á
síðustu tfu árum er gífurlegt og
margfalt meira en með nokkurri
annarri þjóð. Þeir hafa látið
smíða fiskiskip, móðurskip og
frystiskip víða um lönd, m. a. í
Vestur-Þýzkalandi, Bretlandi,
Hollandi og Danmörku og hafa
þessar skipasmíðar orðið stór lið
ur f skipasmíðum þessara landa.
Auk þess hafa skipasmíðastöðv-
ar f Austur-Þýzkalandi og jafn-
vel Póllandi verið önnum kafnar
að smfða fiskiskip fyrir Rússa.
þessum flotum séu upp undir
500 skip. Þeir hafa stundað veið
ar víðsvegar á Kyrrahafi, Ind-
landshafi, og á öllu Atlantshaf-
inu, þeir hafa verið við Afríku-
strendur, suður við Argentínu,
við Nýfuhdnaland og víðsvegar
á Norður-Atlantshafi, jafnvel
niður í Norðursjó. Þessi viðbót
á fiskistofn ým’issa hafsvæða
hefur fyllt fiskimenn annarra
þjóða ugg, og eftir að Rússar
bættust t. d. í hópinn í Norður-
sjávarveiðum er í fyrsta skipti
farið að tala um hættuna á því
að síldarstofninum verði eytt.
Þannig mætti segja, að í engu
landi hafi orðið jafnör þróun í
sjávarútvegsmálum eins og í
Rússlandi hin síðustu ár. En þó
er við það að athuga, að mjög
vafasamt er að þessi útvegur
borg’i sig fyrir Rússa. Menn
hafa veitt því athygli, að árang-
urinn og aflabrögðin hafa ekki
verið I hlutfalli við allt það
geysilega fjármagn, sem þeir
hafa kastað í fiskiflotann.
Nú eru umræður hafnar um
það 1 Rússlandi, að það verði
að láta arðsvonina hafa stærra
hlutverk í efnahagsmálum lands
ins en verið hefur. Ekki er víst
að það snerti fyrst í stað þessa
stórútgerð þeirra, því að fléiri
atriði koma inn í, meðal annars
hemaðarlegar ástæður, svo sem
það að þjálfun fiskimanna hef-
ur mikla þýðingu fyrir flota
þeirra.

-K
-X
Cíðan hafa hinir voldugu fiski-
flotar þeirra siglt um öll
heimsins höf og stærð þeirra er
gífurlegri en þekkist nokkurs
staðar annars staðar í héimin-
um. Það hefur komið fyrir, að i
Cíldveiðifloti Rússa, sem nú
hefur verið fyrir austan land
er samsettur úr 300 skipum,
en þeir veiða síldina í reknet og
algengt mun að hvert skip fái
ekki nema 150—200 tunnur á
sólarhring. Slíkar véiðar geta
ekki borið þennan glfurlega
rekstur, risastór móðurskip með
hundruðum starfsmanna. Þetta
hefur cvo sln áhrif I því, að
verðlagið á síld I Rússlandi er
geysihátt, mun vera yfir 100
krónur kílóið á heimamarkaði
og mun það þó jafnvel ekki bera
allan þann reksturskostnað sem
af útgerðinni leiðir. Sannleik-
urinn er sá, að það hefði verið
miklu hagkvæmara fyrir Rússa
að kaupa síldina af öðrum þjóð-
um fyrir margfalt lægra verð.
Þeir munu og finna æ meir fyrir
þessu eftir því sem fiskiskipin
eldast og fara að ganga úr sér.
I sambandi við útgerðina hafa
1 Rússar framkvæmt miklar
haf- og fiskirannsóknir og einn-
ig verið ósparir á fé til þéirra.
Hafa þeir náð miklum árangri
á því sviði og rannsóknir þeirra
hjálpað til við að kasta ljósi
yfir ýmis vandamál varðandi
göngur fiskistofna. Þeir hafa t.
d. tekið þátt 1 alþjóðlegum rann
sóknum á sildargöngum á Norð-
ur-Atlantshafi, enda notast þeir
mjög við veiðar á norska síld-
arstofninum, sem komið hefur
I ljós, að sveimar I hringrás á
svæðinu milli Noregs og Islands.
Rússar hafa þá komizt að
þeirri niðurstöðu, að hagkvæm-
ast sé að véiða sildina að haust-
lagi og fram eftir vetri, þegar
allur norski síldarstofninn er
saman safnaður á tiltölulega
litlu svæði milli Islands og Fær-
eyja. Þess vegna verðum við var
ir við rússneskan flota við Atist-
urland á haustin og Norðmenn
verða fyrst varir við að sildar-
gangan er að koma eftir jól,
þegar rússneski flotinn nálgast
strendur þeirra. Hafa sfldveiðar
Rússa þannig orðið til að auaa
skilninginn á þessari sfldaT-
göngu.