Vísir - 19.08.1965, Síða 9

VÍSIR
'f'mwamm
Fimmtudagur 19. ágúst 1965.
SKANSINHIVCSTMANNACYJUM
Hér sjást hinar steinhlöðnu traðir inn á Skansinn, hægra megin er
ttm, áður hús dönsku verzlunar í Garði, nú beitingahús.
og sjálfsögð, hvar sem þéttbýli
myndaðist eða þau verðmæti
voru saman komin að líklegt
væri að sjóræningjar ágimtust
þa,u. Danir gerðu þá víðar varn
arvirki hér á landi, þótt þeirra
sjáist hú lítil merki.
t Vestmannaeyjum
standa enn miklar leifar
miðaldavirkis, sem
danska konungsvaldið
reisti þar tii að verja
þennan mikilvæga verzl
unarstað gegn ásókn sjó
ræningja og annarra á-
rásarmanna, sem þá
voru á sveimi á úthaf-
inu.
Virki þetta er kallað frá
fomu fari, Skansinn. Því var
valinn hinn bezti staður sem
vænlegastur var til vama, sunn'
anvert við innsiglinguna inn á
höfnina. Þar í var komið fyrir
fallbyssum svo hægt væri að
meina fjandmönnum innsigl-
inguna.
Á þeim ófriðvænlegu tímum
þóttu slík varnarvirki eðlileg
'p’itt hinna dönsku virkja stóð
m. a. við innsiglinguna inn
á Reykjavíkurhöfn, á þeim slðð
um þar sem sænska frystihús-
ið er nú. Var það ýmist kallað
Skansinn eða Batteríið en bæði
þessi erlendu orð tákna fall-
byssuvirki. Síðast var batteríið
notað sem birgðarstöð m. a. fyr
ir olíu og varð þar mikill olíu-
bruni upp úr aldamótunum, þeg
Þannig stendur á því að höf
uðborgin á nú ekki lengur til
þessar sögulegu menjar sínar,
en í Vestmannaeyjum standa
þær enn.
Ckansinn í Eyjum var löngum
talinn í hópi merkustu
mannvirkja á íslandi og er hann
m. a. nefndur sem slíkur í
gömlum íslandslýsingum enda
hefur hann verið mikið mann
virki á þeirra tíma mælikvarða.
Og í dag verður hann að teljast
meðal hinn merkustu sögulegra
minja hér á landi. Að vísu hefur
farið líkt fyrir honum og Batt
eríinu í Reykjavík, að honum
er nú lítill sómi sýndur. Þar í

Þorsteinn Þ. Víglundsson fyrrv. skólastjóri og líkanið af Skansin-
um, sem hann lét gera.
un sína og viðskipti að mun
og fram að þeim tíma ráða
Hansakaupmenn og Englending
gerðarinnar. Og í kringum alda
mótin 1600 voru virki komin
þarna upp. Þau gátu þó ekki
/ hópi merkustu söguminju lundsins

ar strákar kveiktu I olíunni, en
loks var það jafnað við jörðu
þegar hafnargerðin stóð sem
hæst um 1915 og grjótið úr
því notað í hafnargarð og upp-
fyllingu.
Einn fiskurinn úr fiskasafni Þorsteins, og sá fágætasti. Hann kall-
ast silfurbrami. Hann veiddist í þorskanet og er meðal sjaldséð-
ustu fiska í heimi.
Skansinum hefur verið komið
fyrir olíugeymum og sjóvatns-
geymum og ennfremur má sjá
þar mikinn umbúnað rafveitunn
ar, þar sem háspennuleiðslan
liggur ofan úr Heimakletti yfir
hafnarmynnið og í Skansinn.
Hjá grjóthlöðnum tröðum inn á
Skansinn standa svo elztu hús-
in í Vestmannaeyjum, þau eru
hluti af gömlu kaupmannahús-
unum í Garðinum, bækistöð
dönsku kaupmannanna í Eyjum.
En þótt þau séu gamlar og sögu
legar Lyggingar er þeim ekki
sýndur meiri sómi en svo að þau
standa þar í niðumíðslu og eru
notuð sem beitningahús. Vafa-
laust eiga Vestmannáeyingar
eftir að sýna þessum sögulegu
minjum sínum meiri sóma, þeg
ar tíma líða. Það er aðeins að
nálægðin gerir þær svo hvers-
dagslegar, en það er siður
margra Vestmannaeyinga að
ganga á góðviðrisdögum út á
Skansinn og horfa á skipin sem
sigla inn á höfnina.
IVTiklar og margs konar upp-
1 lýsingar eru til í skráðum
heimildum um Skansinn í
Vestmannaeyjum, hans er jafn-
vel getið I gömlum konungs-
bréfum og tilskipunum. Vest-
mannaeyjar voru jafnan einn
allra bezti og afurðamesti
verzlunarstaður Dana hér á
landi. Það er samt vitað að
það er ekki fyrr en á 16. öld
sem Danir fara að auka verzl-
ar miklu í verzluninni, og gerðu
þeir sér þá jafnvel einhver
smávirki í Eyjum. En það fer
saman að Danir fara að taka
verzlunina í sínar hendur og
þeir fara að hugsa til virkis-
hindrað það að á næstu árum
voru framin tvö stórfelld rán
í Eyjum, annað þeirra rán
Englendinga, undir forustu Jóns
gentilmanns, hitt Tyrkjaránið
Framh. bls. 13

- ' »
‘
Nafnskilti og skipsklukka fyrsta varðskipsins Þórs.
. J3S&íJK!3fa
-Æagtæm',