Vísir - 28.12.1965, Síða 7

VÍSTR . Þriðjudagur 28. desember 1965.
/
Ekki má einblína svo á túlkendur
Krists að menn sjái hann ekki sjálfan
Alla
til
mín
Vfeir hefur fengið leyfi sr. Jóns Auðuns dóm-
prófasts að birta hér í heild predikun þá, er hann
flutti við messu í Dómkirkjunni á aðfangadags-
kvöld.
T nött erum við, þú og ég, í
fylkingu milljóna, sem allar
eru á einni ferð, úr öllum átt-
um komnar en stefna að einu
markiv Og leiðarlokin eru hjá
litlu bami.
Furðulegt? Og þó kannski enn
þá furðulegra hitt, að hann sem
vér sjáum nú á dýrastalli, sagði
síðar á ævinni:
„Ég mun draga alla til mín“.
„Alla til mín“, — í kveld eru
margir fúsir til þeirrar ferðar,
meðan jólaljósin varða veginn
og jólasálmar láta líkt og engla
söngur í eyrum. En hvað verður
síðar, þegar hátíðablærinn er
horfinn og hversdagsleikinn,
kaldur og grár, er kominn aft-
ur?
„Alla til mín“, — hversu víðs
fjarri því, er þú horfir á heim
inn í dag. Á þessum jólum eru
þeir hlutfallslega miklu fleiri en
fyrr, sem ýmist hafa aldrei kom
ið í samfélag kristinna manna,
eða lagt leið síðan þaðan burt.
Hví eru þeir svo margir. Kvaðst
ekki Kristur draga alla til sín?
Ástæður segjast menn hafa
margar.
Sumir láta hin ýmsu og oft
miður geðfelldu tjáningarform
kristilegs trúarlífs fela sér kjarn
ann, þá einblína menn svo á
túlkendur Krists, að þeir sjá
ekki hann sjálfan. Túlkunin,
sem á að greiða mönnum leið-
ina til Krists, verður oft til
þess að loka þeim leiðum. En
það er oftast beggja yfirsjón,
þeirra, sem túlka Krist og hinna
sem hneykslast á túlkuninni.
Þér kann að þykja túlkun
prestanna tíðum fráleit. Þú
kannt að finna sitt hvað það í
fari nútímakirkjunnar, sem Jesú
þótti fráleitast í Gyðingakirkj-
unni og harðast kom niður á
honum sjálfum að lokum. Þú
kannt að hafa eindregna óbeit
á kirkjutildri og sýndarmennsku
í boðun og siðum kirkjunnar,
og þér kann að þvkja fagnaðar
erindi Krists og einkum Fjall-
ræðunni hæfa hin einfalda um
gerð bezt. En í guðs bænum
gættu þess, að þetta eru vesæl-
ar umbúðir einar en ekki kjam
inn, — að þetta er meðferð
manna á Kristi ,en ekki hann
sjálfur.
Láttu ekki þessar umbúðir, sem
eru misjafnlega smekklegt og
misjafnlega merkil. mannaverk
blekkja þig. Leitaðu dýpra og
sjáðu, að kristindómurinn er hin
stóra trúararfleifð vestræna
heimsins, fjársjóður, sem enginn
metur til verðs, var miðlað af
spámönnum og sjáendum He-
brea, fullkomnaðist í Kristi og
kenningum hans, en tók síðan
upp og aðhæfði sér hið bezta úr
arfleifð grísk-rómversku menn
ingarinnar og gömlum ger
mönskum arfi.
1 þessari stóru arfleifð, þar
sem kristallast hið verðmætasta
sem vestrænn heimur hefir fætt
af sér og lifað á, liggja rætur
þess, sem gefur vestrænni menn
ingu lífsmagn og gildi í dag. Að
eins fátt skal nefnt: Trúna á
gildi einstaklingsins og verð-
mæti mannssálarinnar rétt ein
staklingsins til athafnafrelsis,
samvizkufrelsis, trúfrelsis. Öll
þessi verðmæti. sem vér hvorki
viljum né getum lengur lifað
án, eiga rætur í kristindómi,
svo að naumast er ástæða til að
falla f stafi af aðdáun yfir því,
að rómverska kirkjan er nú
loks að falla frá fyrirdæmingu á
þessum verðmætum sumum.
Þeim samþykktum Vatíkanþings
ins hljóta lútherskir menn að
taka með hófsamlegri lotningu.
A lla kvaðst Kristur mundu
draga til sfn, og þó eru
þeir margir, langsamlegur meiri
hluti mannkyns, sem standa á-
lengdar eftir allar þessar aldir.
Sumir segjast enga þörf hafa
fyrir trúarlíf og finni enga þörf
guðlegrar handleiðslu. Það stoð
ar lítið að rökræða þá þörf við
menn, sem ekki þekkja hána.
Hitt sannfærir betur: Að kynn-
ast þeim, sem af helgum lindum
hafa ausið. Sjáðu þeirra kraft,
þeirra auðlegð, þeirra sálar
frið, — og þá hlýtur þú að sjá,
hvers þú gengur á mis, meðan
þú þekkir ekki þessar lindir.
„Alla til mín“, — af viðtali
við fjölmarga veit ég, að túlk
un vor presta á Kristi er talin
ófullkomin, oft barnaleg, og að
fjölmörgum þykir, sem af næsta
óviturlegri fastheldni sé allt of
oft leitað í aldir aftur, þegar
rétta skal hag kirkjunnar eða
færa hana samtíðinni nær. Guð
fyrirgefi oss þjónum hennar
slíka þjónustu. Þá verður tóm
í mannssálunni, þegar hún verð
ur viðskila Kristi, tómleiki sem
fálmar eftir svölun en finnur
hana ekki, leitar friðar en finn
ur ekki frið og gengur hjnnig
á mis við dýrustu hamingjuna,
sem er til: Hamingju sálarfrið
arins.
Hví slæ ég þessa tóna? Væri
ekki nær á þessu heilaga kveldi
að tala um kærleikann, góðvild-
ina, jólatrén, ljósin og ylinn?
Eru ekki húsin full — og njört
un — af þeim unaði á jólum’
Jú, en mun ekki predikun
missa marks, sem lætur eins og
ekki -éu til þær efasemdir, sem
undir því nær hvers manns þaki
búa og miklu fleiri hýsa, í
hjarta sínu en vilja fúslega
kannast við?
Hversu margir muni ekki þeir
sem uncBr greimrm jólatrésins
sitja, hlusta á sáhnana og syngja
þá jafnvel með ,en bera þó sár
an brodd í sál og segja með
sjálfum sér: Víst er þetta fallegt
og Ijúft, allt þetta um frið, góð
vild og kærleika, en er þetta
annað en gersamiega fánýtt hjal
óraunhæf hugarsýn eða glitr-
andi fögur blekking? Innan fárra
daga era mér öll þessi ljúfu geð
hrif horfm. Er altt þetta jóla
hald f innsta grunni annað en
bamagaman, og er ekki þessi
boðskapur óraunsær með öllu?
Veizt þú ekki það. að allar
háleitar hugsjónir, sem síðar
urðu að veruleika mættu þessari
tortryggni, þessari vantrú í byrj
un? Veizt þú ekki það, að þeir,
sem báru þær fyrstir fram, voru
nefndir óraunsæir draumóra-
menn?
Einmitt í krafti þess, hve hug
sjónir Krists voru fjarlægar og
háar hafa þær búið yfir ómót-
stæðilegu aðdráttarafli. Einmitt
í krafti þess, að þær eru langt
fyrir ofan mannlega seilingar
hæð, vissi hann, að hann mundi
draga alla til sfn.
Sigrar hans sanna það.
TTarðari andstæðing átti krist-
indómurinn ekki en Sál frá
Tarsus. Fjandskapur hans við
kristindóm var byggður á fastri
sannfæringu stórgáfaðs manns,
sem sfzt var lamb að leika
við. Á veginum til Damaskus
sagði Kristur upprisinn við þenn
an höfuðandstæðing: „Erfitt
verður þér að spyma á móti
broddunum". Svo erfitt varð það
honum, að þennan sterkasta and
stæðinginn sigraði Kristur svo
gersamlega, að Páll varð mátt
ugast boðberinn, sem hann hef
ir átt.
Tímar liðu, og þvert ofan í
það ,sem nokkurt vit virtist að
ætla, beið keisarinn ósigur og
Júlfan apostata dó vonsvikinn
með þéssi orð á vörum: „Þú
hefir sigrað Galflei!"
Menn gátu ekki umflúið hann.
Til hans dró þá afl, sem var
þeim ofurefli. Galíleinn hlaut að
sigra.
Þá er engu síður merkilegt
dæmið úr Kristnisögu, hinni
frábæra heimild nm elztu kristni
á Islandi:
Hér ráku þeir fyrstir kristni
boð, Friðrik biskup hinn saxn-
eski og Þorvaldur hinn vfðförli
frá Giljá. Friðreki biskupi til
sorgar er heiðinginn svo ríkur
í sjálfum kristniboðanum, Þor-
valdi, ættararfur svo ríkur og
víkingslund, að hann vegur hvað
eftir annað menn til að hefna
mótgerða, unz biskup slítur fé-
lagi við hann. En átökin f Þor
valdi Koðránssyni halda áfram,
og svo sterklega orkar Kristur
á sál hins hálfheiðna víkings,
að frá Kristi getur hann ekki
horfið, en leitar til hans að nýju
og nýju. Síðan ccgir Kristnisaga
frá Þorvaldi sem helgum manni,
er situr f klausturklefa sinum
austur f Garðaríki. Þá er bar-
Séra Jón Auðuns í predikunarstól Dómkirkjunnar.
áttunni lokið, stormamir hljóðn
aðir. Hann, sem dregur alla til
sín, hafði unnið leikinn, — síð
asta leikinn.
Saga Þorvalds víðförla er
meira en saga hans eins. Hún er
saga mín og þín. Hún er tákn
alls mannkyns. Hún sýnir oss
örlög þess og eilíf markmið.
Já, —eilíf, því að „í eilífð
sín leikslok á maður og siður“
(E. Ben). Með eilífðina fyrir
augum en ekki hverful jarðarár
ein fær þú séð sannleikann um
Krist og mannssálina.
jörbreytt heimsmynd hefir
mjög breytt hugmyndum
manna um örlög manns og ó-
dauðleika. Þeir, sem trúa á fram
haldslíf persónuleikans hneigj-
ast meir og meir til að trúa því,
að eftir jarðlífið bíði sálarinnar
vegferð, sem enginn sér fyrir
endann á, heimar með ómælan-
legum lærdómum og langri ferð
að fjarlægum markmiðum, en
ekki endanleg sáluhjálp eftir ör
fá ár eða daga í einhverju litlu,
ljósu og fallegu himnaríki við
landamæri himins og jarðar.
Sé svo, er fráleitt að miða
mannleg örlög við jarðlífið eitt.
Á jörðu rætist ekki það fyrir-
heit Krists ,að hann dragi alla
til sín. En leiðin er löng. Séra
Matthías óraði fvrir því, er hann
sagði:
Ógurleg er andans leið
upp á Sigurhæðir.
Hlýtur hún ekki að vera ógur
lega löng mér og þér leið
in til Krists — neðan frá mér
og þér upp í hans svimandi háu
hæðir? Á hinztu krossgötum
varð Pétur Gautur að mæta ör-
lögum sínum. Á krossgötum nýj
um og nýjum verður mannssál-
in að mæta Kristi. Þú kemst
aldrei svo langt frá honum, að
þú heyrir hann ekki aftur kalla.
Þú getur aldrei gleymt honum
svo, að ásjóna hans vitji þín
ekki aftur. Örlög sín í honum
fær enginn umflúið.
Fæðingarnótt hans er örlaga
nótt alls mannkyns. Því er end-
anleg undankoma frá honum
engin til. Hann dregur alla til
sín.
Fjú ert kominn úr langri ferð,
og leiðarlokin áttu hjá litlu
bami. Sjáðu höndina litlu, og
láttu hana leiða þig. Sjálfur ertu
barn, þú ert barn stórrar vfs
indaaldar og vitsmunaafreka.
Líttu ekki smáum augum á það,
en samt ,má vera að barnshjart-
að viti áttina betur en vísindi
þín öll og veraldarvitið, — ekki
áttina til austurs eða vesturs,
norðurs eða suðurs heldur áttina
einu, sem verulegu máli skiptir:
Áttina helm.
Láttu hann. sem með rökum
sem aldrei verða rofin, mun
draga alla til sín, leiða þig i átt-
ina þangað.