Vísir - 29.10.1966, Blaðsíða 9

Ví S IR . Ln»"'
O >

Lifið iðin í StáSver og
rabbað við eigendurna
og uppfinningamanninn

Krlstmundur og Pétur Sörlasynir við hausskurðarvélina.
AFHAUSUNARVÉLINA
P'yrir 28 árum lá leið mín norð
ur í nyrzta skólahverfi
Strandasýslu Ámesskólahverfi,
þar skyldi ég vera skólastjóri
heimavistarskólans að Finnboga
stöðum. Á þessum slóðum
dvaldi ég siðan í fimm ár og
kynntist á þeim tíma högum og
háttum fólks, sem bjó þá mjög
fjarri alfaraleið. Önn hins líð-
andi dags, skemmtistundum,
svipmóti náttúrunnar og veðra-
brigðum. Margur hefur ef til vill
tilhneigingu til að álykta þann-
ig, að þarna hafi verið órofin
einangrun, fólkið fjarrænt og ó-
mannblendið, er ekki gæti sam-
lagazt umhverfinu utan hins lok
aða hrings. En þessu fer mjög
fjarri. Óvíða. þar sem ég hef
starfað, var jafnauðvelt aö fá
fólkið til félagslegra átaka, þrátt
fyrir það þótt langt væri til sótt,
erfiðar leiðir og veörabrigöi tíð.
Á þessum árum komu til mín
í skólann tveir bræður. Annar
þeirra, grannur, fölleitur, hinn
þrekinn, dökkur yfirlitum og
kjarklegur. Sá heitir Kristmund
ur, hinn Pétur. Þessir bræður
voru synir hjónanna Guðbjargar
Pétursdóttur og Sörla Hjálmars-
sonar, sem þá bjuggu á Gjögri.
Skólamál afsekktra byggða
voru þá viða í deiglunni og marg
ir ennþá þeirrar skoðunar, að
„bókvitið yrði ekki látið í ask-
ana“. Kristmundur var á þessum
árum hraustur athafnasamur
strákur, en þær athafnir höfðu
minnst snúizt um bóknám, að
því hafði Pétur gefið meiri gaum
Fiskimaður var Kristmundur á-
gætur, vanur hrognkelsaveiðum
og umsýslu búfjár. Fannst mér
stundum sem honum fyndist
karlmennsku sinni misboðiö að
véra knésettur við bækur. Þessi
skólamál leystust þó ekki lak-
ar en það, að báðir þessir bræð
ur hugsuðu til frekari frama að
loknum barnaskóla.
Þeir luku báðir prófi sem
járniðnaðarmenn. Kristmundur
gekk síðar í Vélstjóraskólann og
lauk prófi þaðan. Hann var síð-
an um skeið vélstjóri á hval-
velðiskipi, einnig á Reykjafossi
og siðast við Elliðaárstöðina. Nú
'■eka þeir bræður sameignarfyr
irtækið STÁLVER og hafa, að
þvf mér skilst, valið sér þar
framtíðarvettvang til athafna og
umsvifa. Nú sit ég hér andspæn
is Kristmundi og spyr hann
frétta af þessu unga fyrirtæki
beirra bræðra.
etta fyrirtæki var stofnað í
janúar 1962. Ég byrjaði á
þessu einn en Pétur kom svo
að segja strax inn í það mér til
styrktar og síðan höfum við átt
þetta að jöfnu.
Hvað er þessu fyrirtæki ætlað
að vinna?
Við byrjuðum með því að
smíða strengjasteypumót fyrir
Steinstólpa h.f. og Byggingariðj-
una. Svo hefur þetta færzt út
í almenna járnsmíðaþjónustu, en
1 það verkefni, sem við höfum
unnið mest að nú um skeið er
smíði véla til að afhausa þorsk,
eftir uppfinningu Ólafs Þórðar-
sonar fyrrverandi framkvæmda
stjóra Jökla h.f. Þetta er það
sem fyrirtækið hefur lagt sig
SMÍÐA
mjög eftir og er komið á loka-
stig með, þannig að þetta er orð-
in ágætis vara og mjög seljan-
leg framleiösla. Við höfum þeg
ar sent frá okkur nokkrar vélar
til reynslu, en jafnframt unnið
að endurbótum og eins og ég
sagöi áðan teljum við okkur nú
vera tilbúna til framleiðslu í
stærri stfl. Samhliða þessum
smíðum við fyrir fiskverkunar
stöðvar færibönd og annað, sem
þeirri iðju er nauðsynlegt.
Það er mikið talað um íslenzk-
an iðnað í dag og á orði haft, aö
hann eigi mjög erfitt uppdráttar.
Hvað segir þú um það?
Ég mundi nú segja í sambandi
við 'lnrekstur eins og þann, sem
hér um ræðir, að ekki sé hægt
aö kippa honum upp, heldur
verði þetta að vaxa rólega, mið-
að við þá fyrirgreiöslu, sem nú
er i peningamálum.
En þú heldur þó að um vaxtar
möguleika sé aö ræða?
Já, ég held það. Og í sam-
bandi við það, ef ungir menn
sýna áhuga, og vilja koma ein-
hverju áleiðis, virðist mér sem
allir séu tilbúnir að veita þeim
aðstoð. Þessi er mín reynsla.
Þér finnst þá ekki að þú haf-
ir orðið fyrir neinu hnjaski eða
skilningsleysi i sambandi við
þetta fyrirtæki ykkar?
Nei, þvert á móti, en auð-
vitað verða menn að reyna aö
sýna sig trausts verðuga og
standa við sitt. Þegar viö stofn
uðum til þessa hér, var ekki
meiningin að um neinar stór-
framkvæmdir yrði að ræða, en
það hefur þróazt vonum fremur
og nú höfum viö fengið lóð
inn á Ártúnshöfða, rúmlega
6000 ferm. þangað er hugmynd
in að færa starfsemina og setja
sig niöur næsta vor.
• VIÐTAL
DAGSINS
Skapast þá ekki örðugleikar
í sambandi við byggingarfram-
kvæmdir?
Jú, en maður kvíðir þvf ekki
neitt.
Hvað hafið þiö marga menn
f vinnu?
Þeir eru 13.
Eru það allt fagmenn?
Þaö er enginn verkamaður,
allt iðnlærðir menn og nemar.
Hvað segir þú um iðnfræðsl-
una?
Ég fylgi þvi, að nemarnir séu
ekki í smiðjunum, heldur sé sér-
stakur verknámsskóli iðnnema,
svo þeir komi fullþroskaöir út
í starfið.
Hvað segir þú um undirbún-
ingsmenntun iðnnema, telur þú
ekki nauðsynlegt að auka hana
frá því sem verið hefur?
Jú, aö vissu marki, en þó vil
ég taka það fram, að ég álit
nauðsynlegt að taka tillit til að-
stæðna, t.d. útiloka ekki efni-
lega áhugamenn utan af landi,
sem ekki hafa haft tök á aö
afla sér undirbúningsmenntun-
ar, en gefa þeim kost á aö reyna
sig.
Verða það ekki aðeins úrtöku
mennimir, sem standast þá
raun?
Ég held nú, að meöan maður-
inn er að mótast, sé erfitt að
segja hvar úrtökumanninn er aö
finna, sá sem sýnist ósköp
venjulegur til að byrja með,
getur skilað góðu starfi og orð-
ið vaxandi maöur engu sföur en
hinn, sem fyrr virðist á ferð.
Hins vegar er mér ljóst, að bók-
nám iðnnema verður að auka,
sérstaklega málanám.
Þú hefur trú á þessari nýju
framleiðslu þinni, ég meina fisk
hausunarvélunum?
Já, ég held að þær séu þær
beztu, sem til eru f dag f sam-
bandi við nýtingu fiskaflans. ÓI
afur Þóröarson er nú að fá sér
einkaleyfi fyrir uppfinningunni
og þegar frá því er gengið setj
um við kraft á framleiðsluna.
Þið bræður eruð þá bjartsýnir
á framtíð iðnaöarins, þrátt fyrir
að oft heyrir maður talað um ó-
yfirstíganlega örðugleika á ýms-
um sviðum?
Það er ekki hægt annað en aö
vera bjartsýnn fyrst maður er
f þessu á annað borö. Hins veg
ar veit ég auðvitað, að það er
erfitt að vinna sig upp og menn
sem byrja á því, þurfa ekki að
ganga að því gruflandi, og ættu
að vera tilbúnir að taka á móti
skakkaföllunum.
Þér kippir í kynið, Kristmund
ur minn. Þeir gáfust ekki upp
gömlu Gjögrararnir, þótt þeir
þyrftu stundum að taka barning.
Jjá er hér kominn Ólafur Þórð
arson.
Ólafur hefur verið fram-
kvæmdastjóri Jökla h.f. f 20 ár
en lét af því starfi nú I sumar.
Hvað viltu segja mér um
þessa uppfinningu þfna Ólafur?
Það er nú ekki mikið um hana
að segja. Ég held að mér hafi
fyrst dottið þetta í hug fyrir 10-
12 árum, en eiginlega ekkert
við þetta átt, þar til á síðasta
ári.
Þér fellur vel samstarfið við
Kristmund. Þið eruð báðir bjart
sýnir?
Já, samstarfiö er gott, okkur
greinir ekki á í því efni. Við
höfum mjög gaman af að vinna
að þessu saman. Svona verkefni
er heldur ekki hægt að vinna
án þess að hafa ánægju af þvf,
hér þarf til svo mikla þolin-
mæði meöan verið er að fikra
sig 'Iram að markinu.
Hvernig datt þér f hug að
taka þetta verkefni til meðferð-
ar?
Ég held aö þaö hafi komið til
af Þvf, aö mér var sagt að ill-
möigulegt væri að fá menn til að
afhausa fisk.
Hve marga menn þarf við
þessa vél?
Það getur einn maöur stjóm-
að henni, gott að þeir séu tveir
ef ekki er færiband í sambandi
við hana. Vinna við hana er með
öllu erfiðis- og áhættulaus, geta
því konur engu síður en karlar
gengiö þar til verks.
Hver eru afköst vélarinnar?
Full afköst eru 46-50 fiskar,
sem hún haussker á mínútu.
Þessi vél er gerð fyrir saltfisk
og skreið. Hún er ekki gerö fyr
ir flökunarvélar í frystihúsum.
Mundi svona vél koma að not
um um borð f togara?
Já, en þá þarf að byggja hana
nokkru sterkari.
Hver er framkvæmdastjóri fyr
irtækisins Kristmundur?
Framhald á bls. 2.