Vísir - 11.09.1967, Qupperneq 9

VlSIR . Mánudagur 11. september 1967.
FjöSdi Dana hefur fullan skilning á sögulegum og
siðferðilegum rétti íslendinga til handritanna
• RÆTT VIB GUNNAR THORODDSEN, UM
m DVÖUNA í DANMDRKU, ÍSLENDINGAHIJS
• í HÖFN, HANDRITAMÁLIÐ, ÍSLENZKA
• PRESTINN 0. FL.
Mér hefur fallið dvöl mín mjög vel hér í Danmörku þau
rösk tvö ár, sem ég hef dvalið hér. Fallið vel bæði land og
þjóð. Við hjónin höfum ferðazt töluvert um Danmörku til að
kynnast landinu, heimsótt flesta ræðismenn Islands, sem eru
alls 10 talsins. Um leið hef ég reynt að kynnast íslendingum
búsettum hérna og það kemur alloft fyrir að ýmis félög biðja
mig að flytja erindi um ísland á samkomum þeirra, og reyni
ég yfirleitt að verða við slíkum bónum. Þá gefst oft tækifæri
til að sýna kvikmyndir frá íslandi.
JFjannig mæltist Gunnari Thor-
oddsen, sendiherra íslands
í Kaupmannahöfn fyrir nokkru
i viðtali við blaöamann Vísis á
heimili sínu í Hellerup, sendi-
herrabústað Islands i Kaup-
mannahöfn. — Erindið var að
ræða vítt og breitt við Gunnar,
sem hafði staöið framarlega í
stjómmálalífi íslands í rúm 30
ár, þar til hann dró sig í hlé
fyrir tveimur árum til að gegna
sendiherraembættinu í Kaup-
mannahöfn. — Gunnar varð
landskjörinn þingmaöur árið
1934, þá aðeins 24 ára gamall,
til 1937 og árið 1942. Alþingis-
maður Snæfellsness 1942 til
1949 og alþingismaður Reykja-
víkur frá 1949 til 1965 er hann
dró sig í hlé. — Bæjarfulltrúi
Reykjavíkur var hann 1938 til
1962. — Borgarstjóri Reykjavík
ur var hann kjörinn fyrst 1947
og var endurkjörinn 1950, 1954
og 1958. — Hann fékk leyfi frá
borgarstjórastörfum 19. nóvem-
ber 1959 til að verða fjármála-
ráðherra, starfi, sem harin
gegndi þar til hann dró sig i
hlé fyrir tveimur árum. — Þar
að auki hefur Gunnar veriö
framámaður í fjöldamörgum fé-
lögum, bæði stjómmálalegum
og almennum. — Prófessor við
lagadeild Háskóla Islands var
Gunnar 1940 til 1950, en honum
var veitt lausn frá kennslu-
skyldu frá 10. febrúar 1947. —
Þessi stutta upptalning er aöeins
til að sýna, að þó Gunnar sé
enn ungur maður á nútíma
mælikvarða, aðeins 57 ára gam-
all, hefur hann lagt að baki
margfalt ævistarf meðalmanns-
ins.
— Finnst yður ennþá gæta
óvildar i garð íslendinga vegna
sambandsslitanna 1944?
/\vild i garð Islendinga hér i
^ Danmörku vegna sambands
slitanna hefur að mestu leyti
horfið, en þó gætir enn sums
staðar nokkurs misskilnings
vegna þeirra. — Þess vegna kem
ég i ræöum mínum sem allra
oftast inn á það mál, Yfirleitt
er fólk" hér þakklátt að fá upp-
lýsingar um það og um landið
og flest allir virðast skilja af-
stöðu íslendinga 1944, þegar
málin eru skýrð fyrir þeim og
ég verð yfirleitt aðeins aðeins
var við hlýhug í garð okkar Is-
lendinga.
— Hvaða hug finnst yður
Danir sýna til handritamálsins?
. — Fjöldi Dana hefur fullan
skilning á því, að íslendingar
hafa sögulegan og siðferöisleg-
an rétt til handritanna..
— Og þér eruð vongóðir um
að við fáuni handritin heim inn-
an tíðar?
Ckaðabótamálið kemur fyrir
Eystri-Landsrétt í október
næstkomandi og það fer nokkuð
eftir því hver úrslit mála verða
þar. — Ég geng út frá því að
ríkisstjómin vinni máliö og þurfi
ekki að greiða Ámasafni skaöa-
bætur vegna afhendingar hand-
ritanna. Þá er ekkert því til fyr-
irstöðu aö handritin verði af-
hent. — Ef svo ólíklega skyldl
vilja til aö ríkisstjórnin, tap-
aðí málinu og Árnasafni yrðu
dæmdar skaðabætur, þá er ó-
gjörningur að segja fyrir um,
hvað gerist í málinu.
— Handritamálið hefur sett
mikið mark á störf yðar hér í
Kaupmannahöfn?
— Því er ekki að neita, að
það hefur verið ofarlega á baugi.
Handritamálið hefur almennt
verið mjög umtalað hér í Dan-
mörku.
— Það er töluvert rætt um
íslendingahúsið svokallaða
manna á meöal hér I Kaup-
mannahöfn. — Hvað viljiö þér
segja um áætlanir varðandi það?
Eftjr að Karl Sæmundsen af-
henti Alþingi Islands hús-
ið við Austurveg til gjafar, —
húsið, sem Jón Sigurðsson bjó
í 27 síðustu ár ævi sinnar, hef-
ur sendiráðið hér haft það mál
með höndum fyrir hönd Alþing-
is. — Það hefur verið reynt að
rýma húsið, en þar vom 4
íbúöir — og atvinnurekstur i
kjallara. Hér eru húsaleigulög-
in það ströng ,að íbúendum má
ekki segja upp, nema þeim sé
útvegað annað húsnæði I stað-
inn. — Lausn á því máli er vel
á vegi stödd. Einnig þarf sér-
stakt leyfi borgarstjórnarinnar
hér til að leggja niður íbúðar-
húsnæði, en ætlunin er að gera
þetta hús að íslenzkri menning-
armiðstöð og félagsheimili.
k tímum Jóns Sigurðssonar
má segja að heimili hans
hafi verið menningarmiðstöð og
félagsheimili íslendinga í Kaup-
Sendiherrahjónin Vala og Gunnar Thoroddsen fyrir framan sendiherrabústaðinn í Kaupmannahöfn.
mannahöfn. — Islendingafélagið
'og Félag íslenzkra stúdenta eru
á hrakhólum með sína starfsemi.
Þau hafa óskag eftir því að fá
samastaö í þessu húsi fyrir
fundasali, lesstofur, bókasafn og
skrifstofu og hefur sú hugmynd
fengið góðar undirtektir forseta
Alþingis. Ennfremur þyrfti að
vera i húsinu íbúð fyrir íslenzk-
an fræðimann, sem vildi dvelja
hér fræðiiðkanir og skrifstofa
fyrir íslenzka prestinn hér í
Kaupmannahöfn. — Fyrst og
fremst þyrfti svo að sjálfsögðu
að gera minningarherbergi um
Jón Sigurðsson á þriðju hæð
hússins, þar sem hann bjð.
— Þér minnizt á íslenzka
prestinn. Hann hefur verið um-
deildur á Islandi, en mér hefur
skilizt á íslendingum hér í Höfn,
að hann vinni ómetanlegt starf,
t. d. við að taka á móti sjúkl-
ingum að heiman og við að
greiða götu þeirra. Hvað vilduð
þér segja um starfssvið hans
hér?
Céra Jónas Gíslason heldur is-
^ lenzkar guðsþjónustur 3ja
hvern sunnudag í Vartov-kirkju,
sém er nálægt Ráðhústorgínu.
Það er sú kirkja, sem hinn mikli
kennimaður og skáld Grundtvig
starfaði lengst við. Séra Jónas
framkvæmir margar skírnir og
hjónavígslur, en langmest af
hans tíma fer í fyrirgreiðslu og
umönnun fyrir íslenzkum sjúkl-
ingum. Hingað sækir mikill
fjöldi Islendinga til lækningar
og heilsubótar og er sr. Jónas
vakinn og sofinn við að greiða
götu þeirra og er þar oft mikil
þörf á.
— Það hefur frétzt til íslands,
að þér hafið unnið að riti, sem
þér ætlið að senda til lagadeild-
ar Háskóla íslands til doktors-
vamar.
pg heí nýlokið við bók um
lögfræðilegt efni. Menning-
arsjóður gefur hana út og er
ráðgert að hún komi á prent í
októberlok. Ég hef nú fyrir helg-
ina sent hana lagadeild Háskól-
ans, sem metur, hvort hún tel-
ur ritið maklegt varnar við dokt-
orspróf. Bókin er um ærumeið-
ingar og meiðyröi. Fyrsti þáttur
er sögulegur, um ákvæði ís-
lenzkra fornlaga, Járnsíðu og
Jónsbókar um meiðyrði. Annar
þáttur er um gildandi réttar-
reglur, fræðikenningar og dóma.
Þriðji þáttur er um erlendan
rétt varðandi þessi mál.
— Þaö hefur spurzt, að.
íslenzka sendiráðið hér i Kaup-
mannahöfn sé að kanna hve
margir íslendingar séu búsettir
í Danmörku?
T samráði við séra Jónas hefur
verið reynt aö komast að því
og hefur íslendingum, sem hér
búa, verið send eyðublöð, þar
sem þeir munu gera grein fyrir
sér og sínum högum. Þessu
verki er ekki lokið ennþá og því
ekki vitað um fjölda íslendinga
í Danmörku, en þeir skipta ef-
laust þúsundum.
— Að lokum: Virðist yður
Danmörk ennþá vera jafnvinsæl
hjá Islenzkum námsmönnum?
íslenzkum námsmönnum virð-
ist fara fjölgandi. Margir eru nú
hér við ýmiss konar tækninám,
— ekki aöeins f Höfn, heldur
einnig í Árósum, Álaborg og
ÓÖinsvéum og víðar. Danir eru
mjög velviljaðir íslenzkum náms
mönnum. Til að mynda I þeim
deildum og skólum, þar sem
fjöldi námsmanna er takmark-
aður, njóta íslenzkir námsmenn
alveg sérstakrar fyrirgreiðslu.
V. J.