Vísir - 19.01.1968, Blaðsíða 5

VISIR . Föstudagur 19. janúar 1968.

Í$Bp!B!$!ÖÍÍÍÍ
Hjartaígræðslur
eða gervihjörtu?
Samt'imis þvi, sem igræbsluafrek eru urinin i
Höfðaborg, vinna aðrir að þvi að fullkomna
gervihjórtu
'C'ullyrða má, að engin frétt
hafi sett eins svip sinn á
nýliðin áramót og afrek læftn-
anna suður í Höfðaborg, sem
græddu hjarta úr nýlátnum
manni í annan, í stað hans eig-
in hjarta, sem ekki hefði getað
starfað öllu lengur sökum al-
varlegrar bilunar. Um þessa
frægu aðgerð má segja, að hún
hafi heppnazt og ekki heppnazt
— hið ígrædda hjarta tók strax
að starfa eðlilega í sínu nýja
umhverfi og líkami mannsins
tók því gagnráðstafanalaust, að
því er virtist, unz lungnabólga
gerði stutta þá sögu, sem allir
bundu vonir viö að yröi lengri,
og duldist þó engum að þama
hafði það afrek verið unnið, sem
tákna mundi hin merkilegustu
tímamót í sögu læknislistarinn-
ar.
Þetta gerðist sem sagt suður
í Höfðaborg. Svo er að sjá sem
bandarískum læknum hafi þótt
nóg um afrek starfsbræðra
sinna suður þar, þeir hófu líka
hjartaflutninga, en án árangurs,
og nú fóru þessar aðgerðir að
bera nokkurn svip milliríkja-
keppni, en þegar þetta er ritað,
er það einungis ein slík aðgerð,
1 sem vonir standa enn til um
\ aö beri árangur. Þykir mörgum
V gætnum og mikilhæfum, sérlærð
um læknum á þessu sviði meira
en nóg um þessa undarlegu sam
keppni, og telja hjartaflutninga-
'iaðgerðir ekki hafa náð þeirri
fullkomnun, sem réttlæti slíkar
tilraunir með líf manna að veði,
en auk þess beri þau afrek, sem
cmeitanlega hafa verið unnin í
því sambandi síðustu mánuðina
óviðeigandi keim af auglýsinga-
síarfsemi. Virðist nú allt velta
áj því um framhaldið, hvernig
þfetm eina sjúklingi, sem enn lif-
inslíka aðgerð, reiðir af á næst-
urini.
’Þann 6. september 1966, var
einnig unnið merkilegt tíma-
mcttaafrek á sviði nútíma hjarta
skmrðaðgerða, þótt það væri
ekln eins í frásögur fært og
hjartaflutningarnir um áramót-
in. Þá brautskráðist kona nokk
ur ór meþódistasjúkrahúsinu í
Houston, hress og hraust, eftir
að héinnar eigið hjarta hafði not-
ið hvfíldar og nauðsynlegrar lag-
færingar í eins konar tíu
daga isumarleyfi, en gervihjarta
annast alla starfsemi þess þann
tíma. Enn er þetta gervihjarta
samt œneð þeim annmörkum, að
því vejrður ekki komið fyrir í
brjóstkiissa manns í stað hans
eigin hgarta. Það getur aðeins
starfað' utan brjóstholsins enn
sem kctmið er, að vissu leyti,
um leið og nokkur hluti þess
sinnir sáarfinu inni þar. Þess
vegna tekur dr. Bakey, sá sem
framkvæmdi þessa aðgerð, og
einnig hefur haft yfirumsjón
með gerð gervihjartans, það
skýrt fr—n, að enn eigi sú upp-
finning langt í land, unz hún
verður svo fullkomin, að hún
geti komið í stað mannshjart-
ans. Hins vegar er alls ekki loku
fyrir það skotið, að hún verði
það.
Þarna er þó þörf nokkurrar
skýringar. Samkvæmt henni
væri ef til vill réttara að kalla
þetta „áhald“ aðstoðarhjarta.
Mannshjartað er eins konar tvi-
virk blóðdæla. Hægri hluti þess
knýr hringrás blóðsins um lung-
un, þar sem það tekur í sig
súrefni eins og allir vita. Starf
þess hluta hjartans er því ekki
ákaflega erfitt. Vinstri hlúti
þess dælir blóðinu hins vegar út
um allt annað æðakerfi líkam-
ans, sem er um 95,000 km að
lengd samanlagt. Erfiði þess
hluta hjartans er því ólíkt meira,
enda er það yfirleitt sá hluti
hjartans, sem bilar og þá hangir
lff sjúklingsins á bláþræði. Hið
umrædda „gervihjarta" dr. de
Bakeys aðstoðar þennan vinstri
hluta hjartans í starfi sínu, eða
tekur að sér starf hans um
lengri eða skemmri tíma, enda
kallar dr Bakey þessa uppfinn-
ingu sfna „LVP“, sem er skamm
stöfun fyrir „Left Ventricle
Pump“ — vinstra hjartahólfs
dæla. Sjálfur segir hann að ekki
sé meiri vandi að koma þessu
aöstoðartæki fyrir á sinum stað
en að koma nýrri slöngu fyrir
í kælikerfi bilsins, en það taki
að vísu fjórar stundir fyrir
lækna fyrst í stað. Aftur á móti
er það ekki nema hálfrar stund
ar verk að fjarlægja áhaldið,
þegar eigiö hjarta sjúklingsins
er komið f lag og getur unnið
hlutverk sitt hjálparlaust.
Annar kunnur læknir og sér-
fræðingur á sviði hjartaskurö-
aðgerða, dr. Adrian Kantrowitz,
sem starfar við Maimonides
sjúkrahúsið í Brooklyn, hefur
fundið upp áhald, sem hann nefn
ir „hjartahvetjara". en hlutverk
þessa áhalds er einnig í því fólg
ið að hvíla vinstri hluta hjart-
ans að vissu leyti og létta á-
lag hans. Þessu áhaldi er hins
vegar komið fyrir inni í brjóst-
holinu, þar sem það getur svo
verið eins lengi og vera vill og
sjúklingurinn sinnt öllum sín-
um stönfum þess vegna eins og
þar sé ekki um neinn aðskota-
hlut að ræða. Þetta áhald er svo
sett í samband við rafhlöður,
með ieiðslu, sem gengur út á
milli rifbeinanna, þegar létta
skal álagið á vinstra hluta hjart
ans. rtðgerðin, þegar áhaldinu
er komið fyrir við hjartað, er
sögð mjög einföld og hættulít-
il.
Dr. Adrian Kantrowitz hefur
unnið að gerð „hjartahvetjar-
ans“ í samstarfi við bróður sinn,
„Hvíldarhjarta“ dr. de
Bakeys.
„Hjartahvetjari“ dr.
Kantrowitz.
Arthur Kantrowitz, sem er kunn
ur eðlisfræöingur. Það er hald
þeirra bræðra, að þess veröi
ekki langt að bíða að.upp verði
fundnar eins konar „eilífðarraf-
hlööur", svo fyrirferðarlitlar, að
koma megi þeim fyrir inni í
brjóstholinu, en þá sé þarna að
vissu leyti um að ræða endur-
nýjun hjartans, sem lengt geti
starfsþol þess um langan tíma.
Af því sem að framan er
sagt, er þarna um aö ræða tvær
aðferðir á sviði hjartaaðgerða.
Önnur aðferðin, og sú sem mest
hefur verið rætt um að undan-
förnu, er í því fólgin að græöa
heilbrigt hjarta úr látnum manni
við æöakerfi sjúklings, sem þjá-
ist af hjartabilun, en fleygja
hinu bilaða hjarta, öidungis eins
og þegar skipt er um vélar-
hluta í bíl. Sú aðferð virðist
þegar hafa náð allmikilli full-
komnun. Enn er þar þó við líf-
fræðilega örðugleika að etja —
þarr gagnverkanir, sem komið
hafa fram af hálfu viökomandi
mannsl'hama, þegar vefir úr
ö'.'um líkama eru græddir í
hann.og enn er, að því er virð-
ist, ekki unnt að sjá þær gagn-
verkanir fyrir eöa koma í veg
fyrir þær. Hin aðferðin er í því
fólgin, aö koma eins konar að-
'toðarhjarta — og þá úr gervi-
efni fyrir í brjóstholinu. Sú aö-
ferð viröist ekki eins fullkomin
enn, en þó öruggari að því leyti
tii, að þar þarf ekki að óttast
neinar ófyrirsjáanlegar og ó-
útreiknanlegar gagnverkanir
af hálfu viðkomandi líkama.
— Þeir visindamenn og
lækn^r, sem vinna að aukinni
fullkomnun þeirrar aðferðar,
viröast ekkj i vafa um, aö hún
eigi eftir að fullkomnast svo,
aö gerö verði hjörtu úr gervi-
efni, sem setja megi í brjóst-
hol sjúklinga í stað hins bilaða
hjarta. og geti þau hjörtu þá
starfað í það óendanlega. Starf-
semi hins ígrædda mannshjarta
hlýtur hins vegar alltaf að vera
viss takmörk sett af eðlilegum
ástæöum.
Eins og kunnugt er, telst
hjartabilun nú með tiðustu
„menningarsjúkdómum" og dán
arorsökum í þeim löndum, þar
sem aukin þekking hefur sigr-
azt á fjölmörgum þeim sjúkdóm
um sem áður voru banvænir.
Það er því óefað, að viðfangs-
efni lækna og vísindamanna á
næstunni verði fyrst og rremst
í þvi fólgið að ráða bót á þess
um sjúkdómi, samhliða barátt-
Framhald á bls. 10.