Vísir - 02.08.1968, Blaðsíða 9

V
VÍSIR . Föstudagur 2. ágúst 1968.
Tjað hefur verið mikil spenna
austur í smáríkinu Tékkó-
slóvakíu síðustu daga og er það
engin furða. Þeir Tékkar sem
muna tímabil Munchen-samn-
inganna 1938 bera þess vitni,
að andrúmsloftið sé mjög líkt
og þá var. Sami geigurinn og
skelfingin liggi í loftinu, en
alveg eins og þá sé samheldni
og mótspymuþrek þjóöarinnar
sterkt. Sá hugur sé útbreiddur
jafnt nú sem þá, að ef vopna-
valdi verði beitt til að kúga
þjóðina, þá skuli hún ekki
lyppast niður fyrir ofureflinu,
heldur berjast og fóma lífinu
fyrir frelsið.
Samlíkingin nær einnig til
þeirra fundarhalda, sem efnt
hefur verið til. 1 hugum Tékka
er sterkur ótti við það, aö fund-
arhaldið í Ciema fái líkt útfalll
og fundurinn 1 Múnchen á sín-
um tíma. Þar verði með ein-
hverjum hætti og sennilega í
latimi gengið svo frá hnútum,
að frelsi landsins verði kyrkt,
hömlum ritskoöunar verði kom-
ið á eða þjóðin lokuð bak við
nýtt jámtjald.
Og samlíkingin verður einnig
sterk í þeim ógnunaraðgerðum,
sem stórveldið beitir til að buga
smáþjóðina. Það er rifjað upp,
hvemig Hitler efndi sumariö
1938 til stórkostlegra heræfinga
meðfram öllum tékknesku
landamærunum, hringinn í
kringum Bæheim, allt austan
úr Slésíu og suður til Austur-
rikis. Og yfir vofa sömu hót-
animar um innrás og miskunn-
arlausa valdbeitingu, ef ekki
veröi tafarlaust gengið að kröf-
tmum.
Cjónarvottar af öðrum þjóöum,
^ sem dvalizt hafa í Prag
þessa siðustu daga herma líka,
að afstaða þjóðarinnar sé slá-
andi lík nú og var 1938. Menn
syngja jafnvel á mannamótum
sömu baráttu og frelsissöngv-
ana, sem þá tíökuðust. Þar á
meðal er vinsælasta lagið nú
það sama og mest var sungið
sumarið 1938, en fyrsta línan
í því hljóðar eitthvað á þessa
leið: „Tékkneski herinn stendur
fast á landamærunum". I hug-
um tékknesku þjóðarinnar er
sára lítill munur á Adolfi Hitler
1938 og Leonidi Bresnév 1968.
Samt hefur enn ekkert gerzt.
Cierna-fundurinn hefur þegar
þetta er skrifað staðið á fjóröa
dag en það er ekki vitað um
árangurinn. Kannski gerist ekk-
ert fréttnæmt, ný innlimun fer
ef til vill fram á laun og þá
er málunum bjargað, kommún-
istaflokkur Sovétríkjanna getur
á ný tekið upp ,,friðelskandi“
stefnu og haldið áfram aö kúga
þjóðirnar á „friðsamlegan"
hátt. Og þá er allt gott og
blessaö aftur.
/~kg þó hefur eitthvað gerzt.
Það getur að vísu verið,
að allar leiðir aftur að lokum
seinni heimsstyrjaldarinnar hafi
aldrei ríkt friður í þessum
heimi, og stórveldin öll hafi set-
ið yfir rétti annarra minni
þjóða. En þó verður það ekki
af skafið, að framferði Rússa
síðustu daga felur i sér ein-
hverjar alógeðslegustu og
skefjalausustu ógnunaraðgeröir,
sem þekkzt hafa á öllu tímabil-
inu frá stríðslokum.
Framkoma Rússa í þessu máli
hefur lýst slikri villimennsku,
að það þarf að leita alla leið
aftur til daga Hitlers til að finna
nokkuð þvílíkt. Einu undan-
tekningarnar eru nokkur atvik
í eftirstríðsferli Rússa sjálfra,
fyrst heræfingarnar og ógnan-
irnar við landamæri Júgóslavíu,
þegar átti að buga Titó, síðan
beiting rússneskra skriðdreka
í uppreisninni 1953 ekki aðeins

Pað er hérna bréf frá Varsjárbandalaginu, félagi Dubcek.
ingu, aö Vestur Þjóðverjar væru
„militaristar".
Tjessi orö í útvarpinu hljómuöu
svo undarlega f kvöldkyrrð-
inni, aö maður fór að spyrja
sjálfan sig, hvort maður væri
með öllum mjalla? Var þaö
kannski eintómur Wall-Streei
áróður, að það væru Sovétríkin
sem nú framkvæmdu stórkost-
legustu heræfingar frá stríðs-
lokum i þeim tilgangi að kúga
smáþjóö. Voru það Vestur-Þjóð-
verjarnir, sem voru nú militar-
istarnir og voru að ógna Tékk-
um. Ekki vissi maður til þess
Eitthvað var það, sem ekki pass
aði saman hér. Víst voru þaö
Rússar sjálfir sem héldu uppi
hinum militarísku stóraðgeröum
en hér voru þeir á sama tíma aö
ásaka aðra þjóð um „militar-
isma“. Það vantaði nú aðeins. að
þeir kærðu Tékka fyrir militar
isma, — eöa kannski þeir haf'
gert það líka. Kannski þeir ráö-
ist á Tékka og haldi þvi fram,
að frjálslyndisstefna þeirra sé
militarismi sem ógni Sovétríkj-
unum.
Það er skáldsögu líkt, ti)
hvaöa ráða einvaldsherrar geta
gripið til að verja og hleypa
fölskum rökum undir vondan
málstað. Það hefur einnig komið
MUNCHEN eða CIERNA
í Austur-Berlín heldur i öllu
Austur-Þýzkalandi og loks beit-
ing vopnavalds 1956 til að brjóta
niður ungversku þjóðarbylting-
una.
Þetta eru þeir atburöir, sem
gerzt hafa blygðunarlaust fyrir
opnum tjöldum. En á þessum
ofbeldislista má auðvitað líka
telja valdatöku kommúnista
með rússneskum stuðningi í
öllum Austur-Evrópuríkjunum
upp úr heimsstyrjöldinni, þó þar
væri unnið meira bak við tjöld-
in.
‘P'ins og allir skilja, er varla
til harkalegri aöferð í diplo
matískum samskiptum ríkja, en
að hefja stórfelldar heræfingar
meö hótunum um innrás til
þess að knýja fram milliríkja-
samninga. Og það var ekkert lit
il kylfa, sem Sovétríkin nú
reiddu á loft, þar sem tilkynnt
var, að þetta væru þær víðtæk-
ustu og stórkostlegustu heræf-
ingar, sem þeir hefðu nokkurn
tíma haldið. Það er sagt að þær
hafi staðið yfir meðfram öllum
vesturlandamærum Sovétríkj-
anna, bæöi á landi og í lofti og
hundruð þúsunda, ef ekki millj-
ónir hermanna meö skriðdrekum
og stríösþotum hafa tekið þátt
í þeim. Og því er ennfremur
bætt við, að þetta hafi verið
„kjarnorkuheræfingar", en I þvf
er það sennilega fólgiö, að rússn
eskar sprengjuflugvélar fara i
árásarferðir og þykjast kasta
kjarnorkusprengjum og jafnvel
vetnissprengjum á tilteknar
borgir. Og svo merkja yfirfor-
ingjar þeirra inn á landabréf i
sjálfhælnum velþóknunarsvip,
að nú séu þeir búnir að-eyða svo
og svo mörgum milljónum
manna, auðvitað allt „að þykj-
ast“. Það er sjálfsagt ekki um
það að villast, að sovézki herinn
er öflugur og búinn fullkomn-
ustu tækjum.
Hvað sem Tékkóslóvakíu líð-
ur, þá eru slíkar stórheræfing-
ar almennt litið hættuleikur, leik
ur að eldi, og enginn vafi er
á því, að þær fela í sér nokkra
hættu á nýrri heimsstyrjöld.
Það er aldrei hægt að vita með
vissu, hver meining valdhafanna
meö þeim er, en hitt dylst ekki,
að meðan þær standa yfir er líkt
og öryggislásinn sé tekinn af.
Þess vegna hlýtur friðsömum
mönnum að blöskra slíkt fram
ferði.
En gagnvart Tékkóslóvakíu
voru þær náttúrulega sérstakt
og geigvænlegt ógnunartæki. í
marga daga sáust óendanlegar
lestir skriðdreka og herflutninga
vagna streyma að tékknesku
landamærunum. Það er ijóst, að
þama var safnað saman þvílíku
hernaðarlegu ofurefli að það var
engu líkara en þaö ætti að berja
Tékka niður í einu höggi. En
það afmánarlegasta við fram-
komu Rússa, sem sýnir ótrú-
legt tilfinningaleysi gagnvart
tékknesku þjóðerni og þjáning-
um liðins tíma var þó, að öfi-
ugar herfylkingar Austur-Þjóð-
verja tóku þátt f þessum að-
gerðum. Þannig hefur þýzkur
her 'ó hann sé undir rússn-
eskri stjórn enn á ný ógnað
Tékkóslóvakíu.
■pg hef undanfarin kvöld setið
við útvarpstækið mitt og
hlustað á útsendingar Moskvu-
útvarpsins á ensku til þess að
heyra skýringar þeirra sjálfra á
þessu framferði. Það er betra
aö fá slíkt milliliöalaust, heldur
en að eiða sig á „Wall-Street-
áróðurinn" eins og sumir kalla
starfsemi vestrænna frétta-
stofa.
En ég hef orðið fyrir dálitlum
vonbrigðum og undrun yfir því,
að I þessum útsendingum hefur
varla verið minnzt á þessar stór
kostlegustu heræfingar frá
stríðslokum og enga skýringu
hef ég heyrt þar á því hver til-
gangurinn með þeim var. Það
getur vel verið að Moskvu-út-
varpið ræði meira um heræfing
araar I tékkneskum útsending-
um sfnum, en þangað er boð-
skap heræfinganna ætlaö að
ganga, — hins vegar virðist ekki
talin ástæða til að flagga þess-
um atburöum andspænis hinum
vestræna heimi. Þeir telja þetta
kannski ekkert merkilegt og aug
sýnilegt er að þeir vilja ekki að
það skyggi á fréttimar frá Víet-
nam.
Því að enn fjallar meginefni
Moskvu-útvarpsins um hina
hræðilegu bandarísku heims-
valdasinna og kúgara f Víetnam.
En meðan Moskvu-útvarpið
þagði yfir heræfingunum miklu
þá hafði það nú fengið mikinn
áhuga á öðru viðfangsefni.
Nú glumdu í því sffelldar fréttir
og umsagnir, heilir fyrirlestrar
um „stríðsæsingar" í Vestur-
Þýzkalandi. Sjaldan hef ég heyrt
aðrar eins illyrðaromsur og ann
að eins níð um nokkurt rfki
eins og þama var lesið um Vest
ur-Þýzkaland, það voru öll slag
orðin, stjórnin f Bonn var köl)
uð war-criminals (stríðsglæpa-
menn). revanchistar imperial-
istar, expansionistar, neo-nas-
istar og síðast en ekki sízt var
endurtekið f annarri hverri setn
fram í þessum tékknesku deil-
um og er eitt merkilegasta dæm
ið um það falsbréf eitt, sem
sjálft höfuöblaö Sovétríkjanna
Pravda birti um það leyti sem
fundurinn í Cierna var að hefj-
ast. Sagði blaðið að bréf þetta
væri frá verkamönnum f Tékkó-
slóvakíu meöal annars í bíla-
verksmiðjum í Prag og létu þeir
í ljós, aö þeir óskuöu eftir rússn
esku hernámi í TéLkðslóvaktu.
Næsta dag var þaö staðreynt
i Prag, að engir verkamenn við
þessar verksmiðjur höföu samiö
neitt slíkt bréf, heldur var þetta
tilbúningur frá rótum, hér var
aðeins verið að beita sömu ó-
skammfeilninni og Hitler var
þekktastur fyrir, að semja fölsk
skjöl og nota þau sem sakargift
ir og afsökun fyrir ofbeldisað-
gerðir.
|7n kannski gerist ekkert, eða
það gerist allt f hljóði með
nýjum Mtinchenarsamningum f
Ciema. Og þá verður auðvelt að
gleyma þessu aftur, Sovétríkin
eru n ‘ einu sinni hið lýsandi for
usturíki sósíalismans og frels-
isins í heiminum! Og þá er hægt
að snúa sér aftur að Vietnam
og hinum glæpsamlegu og „mili
tarisku" Bandaríkjamönnum. Þá
skulum við gleyma þessu öllu.
Þá verður lfka hægt að gleyma
göngu í rússneska sendiráöið
með mótmæli hundrað fslenzkra
ung-kommúnista og halda á-
fram baráttunni og málningar-
sprautunum gegn NATO. þess-.
um „militarisku" samtökum,
sem hinir friðsömu Rússar hafa
náttúrlega ekki gefið neina á-
tyllu til að vestrænar þjóðir sam
einist um!
Þá verður aftur gott að lifa,
ef það hefur tekizt með samn-
ingum í Cierna að koma beizl-
inu mqð járnmélunum upp i
tékknesku þjóðina. Þvf það er
allt í lagi með harðstjórn sósfal
ismans, bara ef hún er fram-
kvaei-J í laumi, svo aö hún fari
ekki „ð skyggja á stríðið f Víet
nam!
Þorsteinn Thorarensen.