Vísir - 12.10.1968, Page 2

VISIR . Laugardasur 12 oktöbfir 1?"?
Broddabarðar og malbiksslit
'0 Þaö mun hafa verið fyr-
ir u. þ. b. tíu árum, að haf-
in var í Finnlandi fram-
Meiðsla á svonefndum ís-
^roddum (nöglum), í þeirri
1 mynd sem þeir eru almennt
'í dag. Lengra er þó síðan
| isbroddar voru útbúnir í
Ibarða eða hjól bifreiða við
.sérstök tækifæri, svo sem
við kappakstur á is, en það
þótti skemmtilegt tóm-
stuncl gaman áður fyrr, að
manni skilst, sérstaklega í
austanverðri Evrópu.
líægt er að fá brodda fyrir allar
gerðir ökutækja. Vörubíla, al-
,’menningsvagna, stóra flutninga-
bíla og vinnuvélar.
Ástæðan fyrir því, &6 menn fara
að reyna notkun ísbrodda í hjól-
barða, er að sjálfsögðu þeir erfið-
leikar, sem ökumenn eiga í við að
halda ökutækjum sinum í skefjum
á ísilögðum vegum. Þetta ástand
hefur mjög versnað við aukningu
steyptra og malbikaðra vega.
í Finnlandi, sem og öðrum norð-
lægum löndum, er sérstök þörf
fyrir öryggisútbúnað bifreiða i
hálku. Bæði er, að samfelldir fost-
kaflar valda svelimyndun, sérstak-
lega á malarvegum og tímabundin
snögg kuldaköst, valda ísingu á
malbikuðum og steyptum vegum
og ef snjókoma hefur verið, þá
snjókleprum á vegum, sem verða
því hálli, sem meira er ekið á þeim,
en ástæður ráða því hverju sinni.
Sföan Finnar hófu notkun ís-
brodda í hjólbarða fyrir tfu árum,
hefur notkun þeirra aukizt mjög,
sérstaklega í Svíþjóð og Noregi,
á meginlandi Evrópu og víða I N.-
Ameríku.
Það er í rauninni merkilegt, hvaö
notkun ísbrodda er litil hér á
landi, þrátt fyrir, að hér fáist á-
gætar gerðir brodda, þær sömu
tegundir, sem mest eru notaðar er-
lendis. Einnig eru kunnáttumenn
um ísetningu brodda í hjólbarða
hérlendis ágætir, og hafa fullkom-
in tæki til þessa verks.
Sérstaklega er áberandi, hversu
fáir vörubílar, flutningabilar og
almenningsvagnar eru búnir ís-
broddum í hjólbörðum, og jafnvel
gengur svo langt, að ökumenn
stórra bifreiða, leyfa sér að aka á
algerlega sléttslitnum börðum um
háveturinn, hvað þá á öðrum árs-
tímum.
ísbroddar í hjólbörðum hafa fáa
kosti fram yfir keðjur, og í mörg-
um tilfellum eru þeir ekki eins
öruggir. Aftur á móti eru þeir mun
þægilegri í notkun, sérstaklega eru
þeir hentugir, þegar aðstæður eru
þannig, að virkilega óþægilegt er
að nota keðjur og oftast nægja þeir
í hálku.
Til móts við keðjurnar koma svo
snjóbarðarnir, og snjóbarðar með
ísbroddum er lausnin, sem önnum
kafnir ökumenn geta hagnýtt sér.
Af þeim öryggisbúnaði á hjól-
barða, sem viö þekkjum til, er
ekkert sem eykur verulega öryggi
við hraðan akstur. Það er einungis
innan marka skynsamlegs aksturs-
hraða, sem þessi öryggisbúnaður
kemur að haldi, og þá í samræmi
við þær aðstæður sem eru hverju
sinni.
Það er t.d. tilgangslaust að halda,
að ísbroddar nái festu við veginn,
þegar lausþjappað snjóiag á honum
er orðið 1 cm. eða meira. Þá ná
broddarnir ekki í gegn og snjórinn
er of laus. Við þannig aðstæður,
koma keðjur að góðu haldi, svo
og snjóbarðar.
Keðjur gera lítið gagn á glærum
ís. en þá geta ísbroddar gripið betur
í veginn en jafnvel venjulegur
hjólbarði á auðum vegi.
Það hefur án efa valdið nokkru
um takmarkaða notkun fsbrodda
Kaupum hreinar
léreftstuskur
VISIR
i hjólbarða hér á landi, og þá sér-
staklega f Reykjavík, að ráðamenn
f gatnagerð og gatnaviðhaldi, hafa
haldið þvf fram, að broddamir slitu
upp malbikið. Engum dettur í hug
að neita því, að köttur get r klór-
að. En rannsóknir sanna, ,,að slit
á malbiki af völdum ísbrodda
(nagla) er svo litilfjörlegt, að varla
tekur að nefna það“, segir Amulf
Ingulstad. verkfræðingur hjá
norsku vegamálastofnuninni, eftir
all mikla athugun, sem hann vann
við, varöandi kosti og galla út-
búnaðar á hjól ökutækja f hálku-
akstri. Athugun þessi var gerð i
samvinnu við Landssamband hjól-
barðaverkstæða í Noregi og bif-
reiðaeftirlitið i Osló, Að skella
skuldinni á broddabarðana, varð-
andi molnun malbiksins hér f borg
er fráleitt, ekki sízt meðan engar
ábyrgar rannsóknir liggi fyrir
sem skorið geta úr um það. Það
orkar engum tvímælum, að það er
saltburðurinn á götumar og þá
sérstaklega malbikuðu og steyptu
götumar (þvf að á þær er saltið
mest notað), sem „sprengir" upp
malbik og steypu, og þá þarf enga
brodda til að spæna upp sundur-
lausar malbiks- og steypuagnir,
góðir hjólbarðar án nagla sjá auð-
veldlega fyrir því.
I grein í 2.—3. tölublaði af „Iðn-
aðarmál" 1968, er greinargóð lýs-
ing á hugsanlegum frostskemmd-
um á malbikuðum vegum af völd-
um salts, eftir H. Allarp verkfræð-
ing, í þýðingu Stefáns Bjamasonar.
lAIlarp vitnar þar í ummæli H. H.
I Ravn prófessors. sem hann viðhafði
í útvarpsviðtali, en þar segir hann
m. a.: „að saltburðurinn á ak-
brautirnar muni væntanlega hafa
áhrif á myndun frostskemrhdanna".
I fyrrnefndri grein segir Allarp
verkfræðingur: „Ég er ekki í nokkr-
um vafa um, að saltburðurinn á
verulega sök á frostskemmdunum.
Ég á ekki við að skemmdirnar séu
efnafræðilegs eðlis, heldur miklu
fremur eðisfræðilegs"
Allarp heldur áfram með að
skýra á fræðilegan hátt hvernig
„kuldablanda“, (sem við þekkjum
vel frá þvi verið var að frysta
rjómaísinn hér áður fyrr), þ. e. sam-
band salts og íss eykur frostmynd-
un í jarðlaginu. Á blettum, þar
sem saltið er mest, lyftir frostið
malbikinu og myndar sprungur.
Þegar þiðnar, sígur saltiögurinn og
vatnið ofan f sprungurnar, losar
sundur malbikshlutana og síðan
„tína“ hjól ökutækjanna efnið upp
úr holunum.
Þessar skýringar Allarps á holu-
myndun í malbiki, skýra ekki þau
fyrirbrigði, eins og þegar djúpar i
traðir myndast i malbikið á einum j
vetri, eins og t.d. átti sér stað á |
þjóðveginum milli Kópavogs og [
Hafnarr'jarðar. Ekki heldur „hraun- !
myndunina" í steypta kaflanum á j
Miklubrautinni. Þeir sem vildu i
I kanna slikar skemmdir. gætu byrj- j
! að með því, að strá nýju salti á !
! klakaðar húströppurnar hjá sér í j
j sæmilegu frosti, bíöa siðan og sjá '
WEMMMB1
Knattspyrnufélagið Vikingur |
Knattspyrnudeild. i
Æfingatafla fyrir veturinn 68 til'69.
Priðjudaga kl. 6.10 — 7, 5 fl. A
Fimmtudaga kl. 6.10 — 7, 5. fl. B.
Fimmtud. kl. ~ — 8.15. meistarafl
Fimmtudaga kl. 8.15 - 9 30 2. fl.
Föstudaga kl. 7.50 — 8.40 4. fl. B.
Föstudaga kl. 8.40 — 9.30 4. fl. A.
Föstudaga kl. 9.30 — 11.10 3. fl.
Sunnud. kl. 2.40—3.30 5. fl. C og D.
Mætið stundvíslega. — Stjórnin.
Talið er hæfilegt að nota 11-12 brodd. í hvern barða
fyrir hver 100 kg. þyngd ökutækisins. Það verða um
100 til 140 broddar í hvern barða á léttari bifreiðum.
Nauðsynlegt er að skásetja broddana svo flöturinn verði
sem stærstur, sem þeir ná að grípa í.
hvað verður. Ég ráðlegg þeim hin-
um sömu, að gera þetta ekki.
Tröppurnar myndu verða eins og
Miklabrautin.
Það er næsta merkilegt, að eftir
öll þessi ár saltburðar á göturnar,
sem að visu er ekki hægt að kom-
ast hjá, og það mikla tjón sem
saltið veldur á mannvirkjum, öku-
tækjum og jafnvel híbýlum manna,
skuli ekki ennþá vera búið að gera
athuganir á, með hverju hægt er
að forðast sem mest tjón af salt-
inu, án þess þó að rýra það öryggi
sém saltið á að skapa.
Til dæmis veldur nýtt salt án efa
miklu meira tjóni en „notað“ salt.
en aftur á móti er efamál, að nýtt
salt skapi meira öryggi. Það
skiptir einnig miklu máli, hvort
saltinu er hrúgað á umferðarsvæð-
ið, eða stráð hæfilega miklu til að
eyða hálkunni.
Því hef ég orði' svona langorður
um saltburð og slit á malbiki. að
éins og áður er sagt kom fram
mjög hvimleið ásökun á isbrodda
í hjólbörðum (broddabarða), fyrir
það ógagn sem þeir eru taldir vinna
á götum borgarinnar.
Hér hefur verið bent á aðrar á-
stæður fyrir sliti á malbiki. Sagt er,
að í nokkrum borgum í Bandarikj-
unum, hafi borgarvfirvöld bannað
notkun broddabarða, vegna þess
að álitið var að þeir skemmdu svo
göturnar. Bifreiðaeigendur afsönn- '
uðu þetta og banninu var létt af.
Annað mál er það, að ástæöulaust
er fyrir ökumenn, að aka fram eftir
vori og jafnvel allt sumarið á !
broddabörðum, auk þess sem það .
er persónuleg óhagsýni. Á auðum :
vegi, slíta broddarnir út frá sér.I
og jafnframt sem sólinn slitnar, ýt- .
ast broddarnir innar í sóla barðanna ;
unz þeir jaga sundur strigann og þá •
er ekki að sökum að spyrja.
Vissir ókostir fylgja því einnig '
að aka á broddabörðum f þíðu.'
Stöðugleiki ökutækisins rýmar ‘
(það skríður til), hemlun er talin
rýrna um 5 — 15% og leiðinlegur-
hvinur myndast við aksturinn.
Or því að fara má eiga von á
hálku er full ástæða til að hvetja
ökumenn til -að aka á brodda-
börðum. Bifreiðaeigendur ættu
helzt að eiga heilan gang undir
ökutækið af négldum snjóbörðum.
Vinningur er, jafnvel þótt negldir
snjóbarðar séu aðeins á afturhjól'
um. en séu negldir snjóbarðar á
öllum hjólum, eykur það mjög*
stýrismöguleika og einnig hemlun.
Nú er kominn timi til að athuga
broddabarða og snjóbarða. Oku-
menn skulu hafa f huga, að keðj-
umar þurfa einnig að vera í lagi,
óg að þær passi á þá barða, sem’’
þeim er ætlað að klæða.