Vísir - 07.11.1968, Blaðsíða 5

V1SIR . Fimmtudagur 7. nóvember 1968.
5
Þáttur Komintern í
flokkamyndun á Islandi
Stofnun Kommúnista-
flokks íslands og stofn-
un Sameiningarflokks al
þýðu — Sósíalistaflokks
ins nokkrum árum síð-
ar fóru fram að undir-
lagi Alþjóðasambands
kommúnista, Komin-
íem, sem stjórnað var
frá Moskvu.
Þannig var málum háttaö í
Sovétríkjunum 1928, þegar 6,-
þing Komintem kom saman i
júlímánuði, aö Stalin átti í ill-
vígum deilum við virtasta hug-
myndafræöing sovézka komm-
únistaflokksins, Bukharin og
stuðningsmenn hans. Deiluefnið
snerti grandvallaratriði i stefnu
Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna. Stalin eygði möguleika á
að grafa undan áliti og virðingu
Bukharins á þinginu á þann hátt
að það gæti haft áhrif innan
Sovétrikjanna. Ég sé ekki á-
stæðu til að fjölyrða um störf
þessa þings, sem var óvenjulega
langt og lauk ekki fyrr en upp
úr miðjum septembermánuði.
En samþykkt var að skipa
kommúnistum allra landa að
rjúfa samstarf við jafnaðarmenn
og taka upp harða baráttu gegn
þeim, og þá ekki sízt vinstri
jafnaðarmönnum, á þeim grund
velli að þeir væru máttarstólp-
ar auðvaldsins í verkalýðshreyf
ingunni og hindran á veginum
til aðræðisstjómar verkamanna.
Tslenzkir kommúnistar voru
fljótir að fara af stað með
hreyfingu I samræmi við fyrir-
mælin frá Moskvu, stofnuðu til
illdeilna og átaka innan Alþýðu
flokksins, sem þeir höfðu fyllt
til þessa án verulegrar athafna
semi, og klufu flokkinn með
. stofnun Kommúnistaflokks Is-
lands árið 1930. Flokkurinn var
deild í Komintem og hafði náið
samband við Moskvu, eins og
títt var um kommúnistaflokka
Evrópu á þessum áram. Þeir
fylgdu Kominternlínunni allt
þangað til veður skipuðust í lofti
á nýjan leik, og skyndileg
stefnubreyting varð aftur nauð-
synleg, í þetta sinn í átt til
samstarfs við jafnaðarmenn á
nýjan leik.
Og enn var Komintem að
verki og gaf fyrirskipanir.
Sjöunda alþjóðaþing Komintern
var haldiö í Moskvu í júlí og
ágúst 1935. Störf þingsins mót-
uðust að verulegu leyti af þeim
aðstáfeðum, sem skapazt höfðu
af sívaxandi veldi fasismans, í
Evrópu. Ákveðið var að krefj-
ast þess af kommúnistaflokk-
unum að þeir tækju upp sam-
starf við „sósíaldemokratiskan
verkalýð" eða mynduðu „breið-
fylkingu alþýðunnar og þess
vinnandi fjölda, sem ennþá
stendur fjarri kommúnisman-
um en getur engu aö síður
bundizt samtökum við okkur í
baráttunni gegn fasismanum ..“
eins og það var orðað á þinginu.
I þessu fólst raunar ekki aðeins
krafa um samstarf við jafnaðar
menn he-dur einnig borgara-
'lokkana, ef aðstæður leyfðu. 1
samræmi við þetta studdu ís-
lenzkir kommúnistar víða fram-
bjóðendur Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokkinn í bæjar- og
hreppsnefndakosningunum 1937
eða gerðu við þessa flokka kosn
ingabandalag. Kommúnistum
hafði verið skipað að virða „borg
aralegt þingræði“ um sinn, með-
an aðstæður héldust óbreyttar.
I augum margra vinstri sinn-
aöra alþýðuflokksmanna virt-
ist vera um varanlega stefnu-
breytingu að ræða. Þó hafði
Komintemþingið tekið af allan
vafa um að „borgaralegt þing-
ræði“ ætti aðeins að virða þar
til baráttan fyrir „öreigalýð-
ræði“ væri aftur orðin tímabær.
Hægri menn Alþýðuflokksins
voru mjög andsnúnir kosninga-
bandalaginu við kommúnista ár
ið 1937 en höfðu ekki getað
hindrað það. Þeir gátu hins veg
ar hindrað að formlegar tilraun
ir væra gerðar til að sameina.
Kommúnistaflokk íslands og A1
þýðuflokkinn. Þetta var baráttu
mál varaformanns Alþýðuflokks
ins, Héðins Valdimarssonar, og
deilunum við hann innan flokks
ins lyktaði með því að hann var
rekinn úr flokknum. Hann
stofnaði þá ásamt kommúnist-
um Sameiningarflokk alþýðu—
Sósíalistaflokkinn en neyddist
til að yfirgefa hann fljótlega.
Kommúnistar, sem höfðu fagn-
að tækifærinu er gafst til að
kljúfa Alþýðuflokkinn sátu eft-
ir ásamt nokkrum fyrri stuön-
ingsmönnum Héöins og flokkur'
inn efldist töluvert um skeiö.
ótt Sósíalistaflokkurinn væri
aldrei formlega i Komin-
tern, vegna kröfu Héðins Valdi
marssonar og þótt Komintern
væri lagt niður vegna óská
Vesturveldanna á stríðsárunum
höfðu íslenzkir kommúnistar
alltaf stöðugt samband við for-
ystuöfl alþjóðakommúnismans í
Moskvu. Svo náið var þetta sam
band að leiötogar Sósíalista-
flokksins töldu sér um tíma
kleift að afla íslandi upp á eig-
in spýtur vfðtækra viðskipta-
samninga við Sovétríkin, ef
landsmenn vildu láta af fyrir-
ætlunum sínum um álverk-
smiðjuna og draga úr efnahags-
legu samstarfi við löndin í V-
Evrópu og Norður Ameríku. —
Nokkrir fulltrúar íslenzkra
kommúnista héldu til Moskvu
og áttu þar viðræður við sov
ézka ráðamenn og komu til
baka með tilboð um aukin viö-
skipti í austurvegi. Þetta sam-
band íslenzkra kommúnista við
Mosk*. i aldið birtist í ýmsu
öðru t.d. ferðum austur á þing
og ráðstefnur Sovétmanna,
skipulagðri menntunaraðstöðu
fyrir Islending* í sovézkum há-
skólum og sumarleyfisdvölum
ráðamanna Sósíalistaflokksins á
hvíldarstöðum hins opinbera á
kostnað sovézka ríkisins. En al-
varlegasti þátturinn í þessu sam-
starfi er þó sá að ef kommún-
istar hefðu mátt ráða væri nú
gildandi vináttusamningur milli
íslands og Sovétríkjanna, sem
eftir fenginni reynslu að dæma
.hefði verið túlkaður af Sovét-
ríkjunum með heimild fyrir þau
til að setja her á land á íslandi
í því skyni að vernda þjóðina
ellegar samkvæmt „ósk“ ráö-
andi manna.
íslenzkir kommúnistar af-
sökuðu styrjöld Rússa gegn
Finnum 1939 með því að Rúss-
ar væru að lyfta okinu af
finnskri alþýðu. I Sósíalista-
flokknum voru til menn, sem
svifust einskis, þegar hagsmun-
ir Sovétríkjanna vora annars
vegar og vildu láta nota ísland
í þágu þessara fjarlægu hags-
muna og umhverfðust þegar
þeir sáu að þetta ætlaði ekki
að takast.
A ðeins einu sinni fengu þeir
tækifæri til að reka fleyg
í samstarfi Islands og annarra
vestrænna þjóöa. Það var á
vinstristjórnarárunum, þegar
fulltrúar kommúnista gerðu allt
sem þeir gátu til að magna átök-
in við Breta til að skapa átyllu
fyrir samvinnuslitum íslands og
Atlantshafsbandalagsins. Lúð-
vik Jósefsson var sjávarútvegs-
málaráðherra og gat upp á sitt
eindæmi gefiö út reglugerö
um útvíkkun landhelginnar í
krafti embættis síns. Þetta hót-
aði hann að gera, þegar verst
stóð á í deilunum við Breta.
Útlit er fyrir að þaö eitt hafi
hindrað hann að reglugerðin
varð aö birtast í Stjórnartíðind-
um til að hún hefði lagagildi,
og aö hann .éði ekki yfir
Stjórnartíðindunum. En það er
fullyrt að ráðherrann hafi í
nokkra daga gengiö með reglu-
gerðina í vasanum í von um
að geta skotið henni inn i prent-
un Stjórnartíðinda en að þess
hafi verið gætt að þetta tækist
ekki.
Caga Sameiningarflokks al-
^ þýðu-Sósíalistaflokksins,
þess flokks, sem nú hefur veriö
kastað burtu, eins og gat-
slitinni flík er saga hættulegrar
þjónkunar við erlend stórveldis-
öfl, svo uppruni hans sem seinni
tíma þróun. Alþýðubandalagið
getur ekki og ætlar sér ekki
að taka upp aðra grundvallar-
stefnu í utanríkis- og innanríkis-
málum en Sósíalistaflokkurinn
hafði. Það verður aðeins skipt
um baráttuaðferöir í fáeinum
tilvikum og nýju andlitin verða
áberandi næstu mánuði. En
menn geta verið þess fullvissir
að gömlu ■ andlitin verða uppi
á flokknum áður en langt um
líður og uppruna sínum afneitar
enginn með nokkrum árangri.
*
FRAMLEIÐENDUR:
TIE-LSA, VESTUR-ÞÝZK
GÆÐAVARA OG
JÓN PÉTURSSON
HÚSGAGNA'
FRAMLEIÐANDI
[alalaSIaSEÍaíaSlalEÍEaiaiIalalsSial^s
Bl_______ _____f" IE3
IE1DHÚS- I
BlIalálalálÉiÍalalsIalalsIllala
% KAUPIÐ Á FÖSTU VERÐl
ífc STAÐLAÐAR
ELDHÚSÍNNRÉTTINGAR
ERU ÓDÝRARI. FALLEGRI
OG ÖLL TÆKI FYLGJA
ífcHAGKVÆMIR
GREIÐSLUSKILMÁLAR
ODDUR HF
UMBOÐS-
OG HEILDVERZLUN
KIRKJUHVOLI
SÍMI 21718 og 42137
FULLKOMIÐ SÝNINGARELDHÚS í KIRKJUHVOLI
rw
START
ENGINE STARTING FLUID
Start vökvi
Gangsetningarvökvi sem
auðveldar gangsetningu, elnkum
í frostum og köldum veírum.
ANDRI H.F., HAFNARSTRÆTI 19, SÍMI 23955
Verzlunm Vulvu
i
Álftamýri 7 og Skólav'órðustig 8
AUGLÝSIR: Telpna- og drengjapeysur, skyrtur, buxur
gjafavörur og fleira.
BÍLAKAUP - BÍLASKIPTI
1 : ■" : * • • V í, %
Skoðið bílana, gerið góð kaup - Óveniu glæsilegt úrvol Vel með farnír bílar i rúmgóðum sýningarsal.
! Uniboðssala Við tökum velútlítandi ! bíla í umboðssölu. Höfum bílana iryggða gegn þjófnaði og bruna.
SÝNINGARSALURIHN SVEINN EGILSSON H.F. LAUGAVEG 105 SlMI 224,66