Vísir - 09.11.1968, Qupperneq 7

V í g 15t . Laugardagur 9. nóvember 1968.
—Listir -Bækur -Menningarrnál-
Stefán Edelstein skrifar tónlistargagnrýni.
Sinfómuhljómsveit Islands:
4. tónleikar
Stjórnandi: Sverre Bruland.
Einleikarar: Björn Ólafsson
og Ingvar Jónasson.
Cinfóníuhljómsveit íslands hélt
fjórðu tónleika sína s.l.
fimmtudag. Á efnisskránni voru
forleikurinn að óperunni „La
Cenerentola" eftir Rossini, Sin-
fonía Concertante eftir Mozart
og 1. sinfónía (Vorsinfónían)
eftir Schumann.
Það er ilia ráðið að láta
Rossmi og Mozart standa hlið
við hlið, eins og hér var gert
fyrir hlé. Forleikurinn eftir
Rossini á tæpast erindi í efnis-
skrá sinfónfutónleika. Tónlist
þessi er af léttasta tagi, inni-
haldslítið skvaldur, Rossini mal-
ar þar sitt gamla korn og hefur
lítið fyrir. Enda er það svo, að
einn forleikur líkist svo öðr-
um hjá þessu tónskáldi að
naumast má heyra mun á.
Sumir gestir í hljömleikasaln-
um setja ef til vili Rossini og
Mozart í sama pottinn vegna
„léttleikans“. En það er mikill
misskilningur, léttleiki Mozarts
er léttleiki andans, hið sanna og
bezta kampavín, en léttleiki
Rossinis er lítið annað en tild-
ur og daður.
Það var mjög ánægjulegt að
heyra Sinfonia Concertante
Mozarts aftur, síðast var verk
þetta leikið 1955 undir stjórn
Róberts A. Ottóssonar, með ein
leikurum úr Boston Symphonv
Orchestra. Af tvennum ástæð-
um var það ánægjulegt: vegna
þess að verkið er gullfallegt og
er samið af hinum reynda og
þroskaða meistara, sem þá á að
baki meirihluta sinfónía sinna
og alla fiðlukonserta. Þaö ger-
ir háar kröfur til einleikaranna,
samtvinnaðar raddir fiölu og lág
fiðlu keppa við hljómsveitina,
en án rifrildis, hér er smíðað
fíngert víravirki. Auðheyrt var,
að einleikararnir höfðu lagt
’ mikla vinnu í samæfingar. Kom
þetta bezt fram í 1. og 2. þætti,
en 2. þátt léku þeir konsert-
meistari Björn og Ingvar sér-
lega fallega. Ingvar hefði stund-
um mátt leysa meiri tón úr læð-
ingi, hann var næstum óþarf-
lega hlédrægur. Af stjórnandans
hálfu heföi einmitt í þessu verki
mátt sýna meiri litbrigði í styrk
leikabreytingum (dynamik), sér-
staklega Andante kaftinn var
spilaður af mikiö „mezzoforte".
Ánægjulegt var einnig, að ís-
lenzkir einleikarar skyldu flytja
þetta verk. Má undirritaður í
því sambandi benda á þann ara
grúa af ófluttri tónlist fyrir ein-
leikara og hljómsveit, sem til
er. Ilér væri vissulega verðugt
verkefni fyrir þá ágætu einleik-
ara, sem eru í hljómsveitinni,
t. d. blásarar sveitarinnar koma
allt of sjaldan fram sem einleik-
arar.
Eftir hlé var Vorsinfónía
Schumanns flutt. ^infónía þessi
var síöast flutt 1962 undir stjórn
Róberts A. Ottössonar. Var á-
nægjulegt að reyna að flytja vor
ið til okkar hér í vaxandi
skammdeginu. Sinfónía þessi er
skrifuð á fyrsta hjónabandsári
Klöru og Róberts Schumann,
og titillinn Vorsinfónía eftir
Schumann sjálfan. Stjórnand-
inn Sverre Bruland hefur ýmsa
kosti, sem Bohdan Wodiczko
hafði ekki, aö ólöstuöum hinum
síðarnefnda. Bruland vinnur
mikiö að smáhhitunum, dvna-
mik, frasering, línur og bogar
eru meöhöndlaðar af ástúð og
næmleika. Wodiczko hugsaöi
meira um hið stóra form, reyndi
(og tókst oft) að rafmagna
hljómsveitina. Bruland tókst yf-
irleitt vel til með Schumann,
það var helzt 3. kaflinn,
Scherzo sem var dálítið þung-
lamalegur og spennulítill. Það
má stundum vera erfitt að fjaö
urmagna Schumann, því að sin
fóníur hans eru nokkuð þung-
lamalega skrifaðar fyrir hljóm-
sveit, áferðin allþykk.
Að lokum þetta: Hvar er
hinn nýi hljómburður Háskóla-
bíós? Er hann bakvið stáss-
gardínurnar? Það væri ef til vill
ekki úr vegi að draga þær til
hliðar og sjá hvað skeður. Eða
skyldu mælingar sérfræðing-
anna hafa mælt þeirra eigin ósk
h^gju?
Verzlunin Volvn
Alftamýri 1
AUGLÝSIR: Telpnakjólar, úlpur, pils, peys-
ur. Drengja-buxur, skyrtur, úlpur, peysur og
náttföt einnig gjafavörur o. fl.
SONY fyrst og SONY fremst!
Sony var fyrstur framleiöenda útvarpstækja til þess að
nota transistora í útvarpsviðtækjum. í Sony segulbands-
tækjum eru einnig trans;storar. Komiö og skoðið glæsilegt
úrval af Sony segulbandstækjum. Biðjið um myndalista.
Ávallt á lager al'ls konar tengisnúrur, hljóönemar, stereo
heyrnartæki, segulbandsspólur o. fl.
J. P. Guðjónsson, Skúlagötu 26, sími 1-17-40
VIN - TEKJULIND RIKISINS OG
OKKAR STÆRSTA VANDAMÁL
Sveinn Skúlason ritar um áfengismál vitt og
breitt i tilefni af bindindisdeginum á morgun
■ Oft er frómir menn upp ^agnrýnd, og þá oftast af mönn
hefja raust sína og tala af
sinni miklu vizku um drykkju
vandarálið virðast þeir álíta
alla æsku lands'ns að því
komna að falla á kné, Bakk-
usi til dý.ðar. Ég ætla ekki
að draga úr því gífurlega
vandamáli sem ég tel að
drykkja sívaxandi fjölda
ungs fólks sé, en ég vil halda
því fram, að sem betur fer er
mun meiri fjöldi ungs fólks
reglusamt, en flestir reikna
með. Það vill oft bregða við,
að gangi maður fram á hóp
unglinga og í hópnum séu t.
d. 10 manns og þar af 3
drukknir, þá vill frásögnin
oft verða, að maður hafi
rekizt á hóp af drukknum
unglingum, en það gleymist
að skýra frá hlutföllum.
Stærsti gallinn er sá, að
mjög lítill hluti af bindindis-
sömu æskufc'ki fæst til að
starfa f bindindisfélögunum,
segist bara vera bindindis-
fólk fyrir sig og því komi
ekki við hvað aðrir geri. Því
miður er einmitt þetta fólk
oft dómharðast á störf bind-
indissamtakanna.
Góðtemplarareglan er oft
um sem segja í stórum orðum
hvað miður fer hjá henni, en
það er sjaldnast að-þessir menn
komi með einhverjar tillögur
um úrbætur. Það er m.a, sagt
að hún baldi í form og reglur
sem hæfi ekki hugsun og háttu
nútímamannsins, og sé lokaður
félagsskapur. Viö skulum ætla
að menn þessir séu bindindis-
menn og ef svo er, hvers vegna
gera þeir ekkert, ef þeim of-
býður ástandið í bindindismál-
um fslendinga, hvernig væri þá
að stofna bindindisfélagsskap
sem að þeirra áliti hæfði betur
nútímamanninum, eða þá að
ganga í stúku og nota krafta
sína þar til að gera stúkurnar
að þeim félagsskap sem þeir
segja, að þær eigi að vera. Já,
það er oftast auðveldara að
gagnrýna og segja viturleg orö,
en framkvæma hlutinn. Ég vil
ekki segja að ég sé fullkomlega
ánægður með regluna eins og
hún starfar í dag, en það má
ekki gleyma að hún hefur gert
tilraun til starfsemi á opnari
grundvelli, tilraun sem að
rnörgu leyti hefur tekizt mjög
vel, á ég þar við íslenzka ung-
templara,
Ungtemplarafélögin starfa aö
mörgu leyti á sama grundvelli
og ungmennafélögin, hafa margt
það sama á stefnuskrá sinni og
líka fundarsiði, að viðbættu
' bindindisheitinu, en eins og
flestir muna höfðu fyrstu ung-
mennafélögin bindindi á stefnu
skrá sinni. Fyrir níu árum byrj
uðu templarar að halda bind-
indismót um verzlunarmanna-
helgina í Húsafellsskógi, ég held
að ég megi scgja aö þetta hafi
verið fyrstu skipulögðu mótin
um þessa helgi, þar sem bind-
indi var þátttökuskilyrði. En ár-
angur lét heldur ekki á sér
standa. Nú eru af ýmsum sam-
tökum um land allt haldin bind
indismót um þessa daga. Þeir
sem gagnrýna Góðtemplararegl-
una, gleyma oftast því sem hún
gerir vel, hafa líklega ekki
kynnt sér starfsemi hennar sem
skyldi áður en gagnrýnisflóðið
rann úr pennanum. Ég skal við-
urkenna að ég tel aö reglan eigi
vissa sök á hvernig komið er
með almenningsálitið. Það sést
vera skyldi að einu sinni eöa
tvisvar á vetri komi mætur maö
ur og ræði við unglingana um
bindindismál og tekst aö vonum
misjafnlega upp. Bindindis-
fræðsla á að vera fastur liður,
t.d. hálfsmánaðarlega, þar eiga
að mæta læknar, sálfræðingar,
lögreglumenn, prestar^ menn
frá Barnaverndarnefnd og aðrir
þeir sem vit hafa á málum.
Fræðsla sem þessi ætti að mið-
ast t.d. við 12-13 ára bekkjar-
deildir og vera á stundatöflu. Ég
er viss um að vel unnin
fræðsla innan veggja skölanna
borgar sig fljótt í formi færri
drykkjumanna.
Hver er gæzla hins opinbera
á áfengiskaupum unglinga und-
ir 21 árs aldrinum? Ég er meö
eitt visst atriði í huga. Það er
alkunna að unglingar eru oft
fyrir utan vínbúðir og biðja
góðlegan drykkjumann um aö
allt of sjaldan að templarar*“Níaupa pela, drykkjumaöurinn
svari'gagnrýni, revna ekki nóg
að kynna starfsemi sína á opin
berum vettvangi. Þetta gerir, að
fólk. veit yfirleitt ekki hvað fer
í raun og veru fram á vegum
félagsskaparins og það er einu
sinni svo, að það sem fólk ekki
þekkir, dæmir það hart.
Ríkið, selur áfengið, áfengið er
einn stærsti tekjuliöur okkar
mjög svo peningaþyrsta ríkis-
kassa. Megnið af skólum þessa
lands eru ríkisskólar, hvernig
er fræðslu um bindindismál hátt
að í þeim? Ég held ég megi segja
að hún sé nær engin, nema ef
aumkar sig yfir unglinginn, skil
ur kannski þorsta hans. Vínið
er kevpt og báðir eru ánægðir,
d.-ykkjumaöurinn yfir að hafa
einu sinni getað hjálpað með-
bróður, og unglingurinn yfir að
hafa náð í það sem sumir kalla
vökva lífsins og tekizt að sniö-
ganga lögin. Já einmitt, hvar
var sá er á að gæta þess að
landslög séu haldin. Ég skal viö
urkenna að ég hef aldrei tekið
þátt í þessum baktjaldaviöskipt
um, heldur treysti á frásögn
kunningja sem vín kaupir, en
ég hef oft ekið fram hjá vínbúð
um og sjaldan eöa aldrei séð
lögregluvaldið á staðnum eða í
nánd við hann. Mér var fyrir
skömmu' sögð saga úr Svíaríki.
Ég ábyrgist ekki, að hún sé
sönn, en hún þjónar samt sem
áður sínum tilgangi. Þrír vinir,
Islendingur og tveir Svíar voru
saman á ferö í Stokkhólmsborg,
allir voru þeir undir vínaldri.
Skyndilega skeður það að annar
Svíinn hverfur. Vinimir tveir er
eftir eru standa .drykklanga
stund á götuhorni I von um að
sá týndi birtist aftur. Allt í einu
kemur lögregluþjónn til þeirra,
tekur þá fasta og fer meö þá á
næstu lögreglustöð. Ástæðan
var, að þeir höfðu allan timann
staðið fyrir framan vínbúð og
lögregluþjónninn sagöi tilgang-
inn augljósan. Það tók þá lang
an tíma aö losna úr greipum
lögreglunnar. Ég ábyrgist ekki
sannleiksgildi sögunnar, en
þetta er það sem ég tel vanta
hér, að lögum og reglum sé
fylgt eftir, á meðan ekki, hverj
um er þá um að kenna?
Eitt málið er hvernig tekið er
á þeim, sem aka drukknir.
Grunur leikur. á ölvun, birtist
í blöðunum hinn næsta dag eft-
ir stórslys. Hver sá, sem
vill venja kött af því að ganga
erinda sinna inni í stofu, lætur
sér ekki nægja að ýta honum
frá með fætinum. Nei, ýta skal
nefinu duglega í, þaö duglega
aö illa líði á eftir og henda
kettirtum út fvrir lokaðar dyr,
þ.e. birta skal nafn ölvaðs öku
manns og almenningsálitið sér
um árangurinn, slysum og
skemmdum af völdum drukk-
.inna ökumanna fækkar svo um
munar.