Alþýðublaðið - 04.02.1966, Page 6

MINNINGARORÐ:
Karl Guðmiindsson
SKIPSTJÓRI
„Volduga hiartaslag hafdjúpsins kalda,
af hljóm þínum drekk ég mér kraft og frið.
Ég heyri’ i þér, skammlífa, skjálfandi alda,
skóhljóð tímans, sem fram skal halda,
og blóð mitt þýtur með brimsins nið.”
KAKL GUÐMUNDSSON skip-
stjóri, sem í dag er til moldar
borinn, var fæddur hér í Reykja-
vík 11. desember 1396. Foreldrar
hans voru Guömundur Sigurðs-
son sjómaður og Sigríður Berg-
steinsdóttir, en börn þeirra voru
sjö.
Um og uppúr aldamótum var
atvinnulíf hér ekki fjölbreytilegt,
en kiiáir strákar ólust upp við
brimgnýirn í f jörugrjótinu í
Vesturbænum og fór snemma að
dreyma um sæfarir og sjó-
mennsku. Karl var ekki nema 12
ára gamaíl, þegar hann kynntist
sjóróðrum með föður sínum og
síðar öðrum, því snemma varð
að taka jiátt í hinni erfiðu lífs-’
baráttu þeirra daga.
Um tvítugsaldur lauk hann
prófi við Stýrimannaskólann
fara eru harðri sókn á erfið fiski-
mið, þar sem oft getur verið
skammt milli lífs og dauða í
stormviðrum og stórsjó. Hann
varð strax í röð aflamestu togara-
skipstjóra í þeirri hörðu keppni,
sem fylgir siíku starfi og hélzt
svo alla hans skipstjórnartíð.
Undirritaður, ásamt tveimur
öðrum ungum mönnum í þá tíð,
var svo lánsamur að komast fyrir
tilviljun í skiprúm hjá Karli árið
3 925 á b/v Menju og fylgja hon-
um síðan á sjónum um 15 ára
skeið. Þar höfðum við lent í
traustum og góðum félagsskap.
Mannaskipti voru fátíð. Þó eng-
inn efaðist um hver réði ríkjum
um borð, var manndómur stjórn-
andans, veglyndi hans og góð-
hugur í garð skipshafnar svo
tvímælalaus, þrátt fyrir harðræði
ytri aðstæðna, að það féll í dag-
farið eins og föðurleg umhyggja
á bezta heimili.
Árið 1928 keypti Alliance h/f
togarann Ólaf og tók Karl við
skipsstjórn á honum, þar til hann
tók við stjórn á b/v Kára hjá
sama félagi árið 1933. X báðum
tilfellum fylgdi meirihluti skips-
hafnar hans honum milli skipa.
Árið 1942 hætti hann skips-
stjórn. Nokkrir skipverja hans
höfðu þá verið með honum alla
tíð frá fyrstu ferð á Menju.
Hann var skapstór, hreinn og
beinn, en stærilætislaus. Hvern
dag með það efst í huga, að gæta
vel þeirra verðmæta sem honum
voru' falin til umsjónar og upp-
fylla þær kröfur, sem til hans
voru gerðar. En meðfædd lífs-
gleði og eiginleiki til þess að sjá
bjartari hliðar tilverunnar, urðu
honum sífelldur aflgjafi til
glettni og gamansemi, hvort sem
var í blíðu eða stríðu. Þessir j
mannkostir vöktu virðingu allra 1
skipverja og vinarhug þeirra til
hans alla tíð.
Þau María og Karl eignuðust
fagurt og friðsælt heimili að
Öldugötu 4 hér í borg, þar sem
börn þeirra, Karl Jóhann, Guð-
rún og Erla nutu hjartahlýju og
umönnunar foreldranna til
manndómsára, en síðar komu
barnabörnin eins og nýir ljós-
tækari en nokkru sinni fyrr. —
Ungir sem eldri starfsmenn hans
þar, virtu hann og dáðu. Hjá
lionum var stöðugur straumur
viðskiptamanna er fengu trausta
og góða afgreiðslu. Hann hugs-
aði eins og áður af alúð og á-
byrgðartllfinningu um starf sitt,
en af hjartahlýju vildi hann
hvers manns götu greiða, svo all-
ir fóru af hans fundi ánægðari
með sinn hag.
Höfnin með öllu sínu marg-
þætta athafnalífi blasti við út um
skrifstofugluggann hjá honum.
Skip komu og fóru, allt var ið-
andi af lífi. Þrátt fyrir umfangs-
; mikil og lýjandi störf, var hann
! sjálfur ungur í anda og verki og
fylgdist vel með „skóhljóði tím-
ans.” En „hjartaslög hafdjúps-
ins” hljómuðu í huga hans alla
æfitíð.
Halldór Jónsson.
Hjúkrunarkonur óskast
Nokkrar stöður hjúkrunarkvenna eru lausar í Barna-
spitala Hringsins í Landspítalanum.
Hjúkrunarkonur, sem eiga börn á 1. ári, og óska eftir
að vinna í Barnaspítalanum, geta fengið gæzlu á börn-
um sínum á staðnum.
Hjúkruuarkonur, sem óska eftir liálfri vimiu geta einn-
i'g feugið starf í spítalanum.
Nánari upplýsingar veitir forstöðukona Landspítalans
í síma 24160.
Reykjavík 2/2 1966
Ski'ifstafa rikisspítalanna.
Y firlæknisstaða
Staða yfirlæknis við væntanlega taugasjúkdómadeild
Landspítalans er laus til umsóknar frá 1. júlí 1966 að
telja. Laun samkvæmt reglum um laun opinberra
starfsmanna.
Umsóknir með upplýsingum um aldur, nám og fyrri
störf sendist til stjórnarnefndar ríkisspítalanna fyri-r
15. 'narz n.k.
Reykjavík, 31/1 1966
Skrifstofa ríkisspítalanna.
iMMMWWMWWWWWMMWWMWMWWMWiMmWWtWWWWWWWWWMWMtWiMMMW
1916 og varð strax á næsta ári
skipstjóri á m/b Þóri, sem Kveld-
úlfur átti þá, og síðar á m/b Geir
goða á síldveiðum og við farm-
flutninga úti um land.
Árið 1918 kvæntist Karl eftir-
lifandi konu sinni, Maríu Hjalta-
dóttur, Jcnssonar, hins þjóðkunna
skipstjóra.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina
færðist nýr hugur í stórútgerð
hérlendis og ungir menn litu
bjartari augum á framtíðina eft-
ir undangengin erfiðleika ár.
Karl var glæsimenni á velli,
afburðasterkur og vegna gáfna
og góðrar greindar kjörinn forystu
maður tii ábyrgðarmikilla starfa.
Árið 1939 réðst hann sem stýri-
maður á b/v Egil Skallagríms-
son hjá frænda sínum, Guð- ( geislar inn í tilveruna. Söknuður |
mundi Jónssyni (síðar kenndum þeirra er sár, en minningin um
Stefán Júlíusson:
við Skaliagrím), en hafði áður
verið háíeti hjá honum á togar-
anum Earl Herford. Voru þeir
hinir beztu mátar meðan báðir
lifðu.
Árið 1921 varð Karl skipstjóri
á b/v Menju, sem það ár var
sótt nýsmíðuð til Þýzkalands. —
Komu fljótt í ljós kostir Karls
til mannaforráða, stórlyndi til
áfaka við erfið verkefni í afla-
ástríkan og umhyggjusaman
heimilisföður, sem var sívakandi
um velferð fjölskyldunnar, býr í
huga þeirra sem eftir lifa.
Þegar Karl fór í land árið 1942
tók liann við stjórn timburverzl- '
unar Slippfélagsins h/f í Reykja-1
vík og starfaði þar til hinztu i
stundar. Þar nutu hæfileikar hans, I
og lífsreynsla af hafinu sín í
fyllsta máta. Undir stjórn hans
sókn, j.ifnframt greindargætni varð þessi þáttur hins gamal-
gagnvart hættum þeim sem sam- gróna fyrirtækis öflugri og víð-
UMRÆÐUR um listamanna-
laun og úthlutun þeirra hafa
blossað upp að nýju, og er það
mfög að vonum. Sumt af þvi,
sefn sagt hefur verið um málið
í þessari hriðu, hefur verið
skynsamlegt, en annað út í
hött, eifis og gengur.
Kfarni þessa máls er í sem
fæstum orðum eitthvað á þessa
lcið: Ef íslenzka ríkið telur
þörf á því að styrkja listamenn
sína til starfa, ætti það að sjá
sóma sinn í því að vera ekki
að láta J sjö menn skipta svo
litlu fé,iað til smánar sé fyrir
alla viöífomandi. Dýrtíðin vex,
þjóðinní fjölgar, listamönnum
fjölgar, iheilar listgreinir hasla
sér völl, en listamannalaun
verða alltaf minni hundraðs-
hluti af heildargjöldum ríkis-
sjóðs með hverju ári sem líður.
Listamannalaun skiptast sam-
kvæm.t eðli málsins í tvennt:
laun viðurkenndra listamdnna
fyrir unnin störf, — og má
kalla þau heiðurslaun, ef menn
vilja vera hátíðlegir, — og
starfsstyrki. Laununum þarf
ekki að úthluta, þau eru þegar
föst, og öll úthlutun þeirra frá
ári til árs, er móðgun við lista-
mennina sjálfa, aukakostnaður
fyrir ríkissjóð og til háðungar
fyrir þjóðfélagið í heild. Til
hvers er verið að kjósa nefnd
til að úthluta ákveðinni upp-
hæð þeim listamönnum, sem
um árabil hafa verið í heiðurs-
launaflokki og efsta flokki? Ég
held allir nema álþingismenn
sjái þvílík fjarstæða þetta er.
Auðvitað eiga þeir lista-
menn, sem komnir eru í efsta
flokk og heiðurslaunaflokk að
vera á fjárlögum. Þeir eru
komnir á þau laun, sem ríkið
greiðir þeim fyrir afrek þeirra
og listsköpun í hálfa eða heila
mannsævi, og um það er eng-
um blöðum að fletta framar.
Það má meta þá eigi að síður
og veita tvær mismunandi upp-
hæðir, ef menn vilja endilega
draga listska.pendur í dillca,
eins og lömb til frálags. En ár-
leg úthlutun til þeirra, með
viðeigandi auglýsingum og
metingi í blöðum, er hrein for-
smán.
En starfsstyrkjum þarf að
úthluta. Til þess þarf nefnd,
t. d. þriggja eða fimm manna.
Þeim til ráðuneytis ættu að
vera tveir menn fyrir hverja
listgrein. Þessir ráðunautar
qera tillögur til úthlutunar-
nefndar, heldur fleiri en færri,
ng nefndin velur úr, meðan fé
ieyfir.
Starfsstyrkirnir ættu að vera
100 og upphæðin a.m.k. kr.
50.000,00 handa hverjum lista-
manni, miðað við núgildandi
verðlag. Úthlutunarnefndin sé
kosin til fjögurra ára og starfi
samkvæmt ákveðnum reglum.
Þá gæti hún haft reiður á því
A þessu tímabili, hvaða lista-
maður fær starfsstyrk í ár og
hver næsta ár. Hún getur fellt
ninn niður í ár með það i huga,
að hann fái styrkinn aftur að
ári. Þannig verða þessir styrk-
ir fyrst og fremst starfsstyrk-
ir, sem koma þeim til góða, sem
eru að vinna að listsköpun. —
Vilji úthlutunarnefnd mismuna
listamönnum og gefa þeim ein-
kunnir að eigin gcðþótta, eins
og nú tíðkast, getur hiín gert
það með því að veita einum
starfsstyrk oftar en öðrum. En
upphæðin á að vera ein. Hafi
listamaður fengið starfsstyrk 5
ár í röð, eða alls í 10 ár, fer
hann sjálfkrafa inn á fjárlög.
Þannig verður úthlutunar-
nefndin og ráðgjafar hennar Al
þingi til lciðbeiningar og
ráðuneytis í þessum efnum.
Þetta er einfalt úthlutunar-
kerfi og ætti að vera auðvelt
að taka bað upp. Um það ætti
ekki að þurfa neitt jaml og
japl og fuður um árabil. Þetta
getu.r Alþingi gert með einu
pennastriki, ef uilji er fyrir
hendi. Aðalat.riðið er, að al-
þingismenn skilji svo einfald-
an hlut, að það á ekki að út-
hluta viðnrk enndum lista-
mönnum ár eftir ár og áratug
eftir áratug. Þeir eiga að vera
d föstum launum á fjárlögum.
Allt annað er hneisa.
Hvort sem féð, sem þjóðin
veitir listamönnum sínum, er
heiðurslaun eða starfsstyrkur,
má það aldrei gleymast, að það
er veitt til sköpunar menning-
arlegra verðmæta. Um þessa
veitingu á því að ríkja eins
mikill friður og unnt er.

i
£ 4. febrúar 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ