Alþýðublaðið - 07.07.1966, Blaðsíða 5

THANT TIL
ÍSLANDS I DAG
Þegar U Thant var kjörinn
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna urðu þáttaskil í sögu
samtakanna. Áhrifa hinna ný-
frjálsu ríkja í Afríku og Asíu
tók að gæta í vaxandi mæli.
Táknrænt þótti fyrir þróunina
í heimssamtökunum og heim-
inum yfirleitt, að framkvæmda
stjórinn var ffá Burma, for-
seti Allsherjarþingsins frá Pak
istan og aðah'áðunautur fram
kvæmdastjórans frá Ceylon. Það
var ekki síður táknrænt fyrir
þróunina innan SÞ, að fyrsti
framkvæmdastjórinn, Trygve
Lie, var frá vestrænu ríki sem
aðild á að hernaðarbandalagi,
að annar framkvæmdastjórinn
Dag Hammarskjöld var frá vest
rænu ríki, sem gætir hlutleysis
í utanríkismálum, og að þriðji
framkvæmdastjórinn er frá hlut
lausu þróunarlandi.
U Thant er verið hafði fasta
fulltrúi Burma hjá SÞ síðan
1957, tók við framkvæmdastjóra
starfinu í nóvember 1961,
skömmu eftir að fyrirrennari
hans, Hammarskjöld, fórst með
duiarfullum hætti í flugslysi i
Kongó. 30 nóvember 1962 var
hann formlega kjörinn fram-
kvæmdastjóri.
Það þótti mikill sigur fyrir
U Thant að Rússar studdu til
nefningu hans, en þeir höfðu
þá um skeið krafizt þess, að
embætti framkvæmdastjóra
yrði lagt niður og að í þess stað
yrði komið á laggirnar „þrí-
stjórn", þ.e. stjóm þriggja fram
kvæmdastjóra og skyldi einn
þeirra vera frá vestrænu ríki
einn frá kommúnistaríki einn
frá hlutlausu r-íki. Þessi tillaga
hefði að öllum líkindum gert
Sameinuðu þjóðirnaróstarfliæf
ar, ef hún hefði náð fram að
ganga, en hún strandaði á and
stöðu hinna nýfrjálsu ríkja, sem
Krústjov reyndi að hræða til
fylgis við Rússa, þegar hann
heim''ótti aðalstöðvarnar 1960
og barði í borðið' með skónuni.
U Thant er 57 ára að aldri
og sameinar á skemmtilegan
hátt austræna heimspeki og vest
rænar skoðanir, en þær segist
hann ekki hvað sízt hafa öðlazt
fyrir tilstilli dóttur sinnar, sem
er 27 ára að aldri og gift Banda
ríkiamanni og sonar síns sem
er 24 ára gamall og stundað hef
ur nám í Bandaríkjunum, „U“
er titill sem nánast merkir
„herra", og fá Burmamenn
þessa nafnbót er þeir ná fer
tugsaldri, en fram að því eru
þeir kallaðir „maung".
Að loknu námi í háskólanum
í Rangoon gerðist U Thant kenn
ari í fæðingarbæ sínum, Pant
anaw, og var skólastjórinn U
Nu, sem síðar varð forsætjsráð
herra Burma. Hann tók síðar
við skólastjórastarfinu af U
Nu og. gegndi því til ársins
1947. Frá unga aldri hafði hann
fengizt við blaðamennsku og
ritstörf, og eftir hann ijggja
margar bækur, m.a. „Þjóða-
bandalagið", „Borgjr pg spgur
þeirra", „Til nýrrar menntun
ár“ og rit í þremur bindum um
„Sögu Burma eftir heimsstyrj
öldina."
Skömmu eftir að heimsstyrj
öldinnni lauk og Burma hlaut
sjálfstæði, hóf U Thant afskipti
sín af stjórnmálum. Hann var
skipaður blaðafulltrúi stjórnar
innar í Burma 1947; upplýsinga
málaráðh. 2 árum síðar og
ráðherra án stjórnardejldar 19
53, en í því starfi var hann per
U THANT.
sónulegur ráðunautur vinar
síns, U Nu. Áx-ið 1957 var hann
síðan skipaður formaður sendi
nefndar Burma hjá Sameinuðu
þjóðunum. Hann var varafor-
Myndin e>- tekin við brottför U Thants aðalritara Sameinuðu þjóðannx frá New
• á myndinni eru talið frá vinstri; Hannes Kjartansson sendiherra ítiands hjá
inu Alitaiia og Mario Majoli formaður fjórtán manna nefndarinnar -sm fjallar
York nú um mánaðarmótin, Með honum
S.Þ.,Gian Fridgerio frá ítalska flugfélag-
um. fjármál S.Þ.
seti Allshei'jarþingsins 1959 og
formaður nefndar þeirx-ar, sem
SÞ skipuðu 1961 til að koma á
friði í Kongó.
Þegar U Thant túk yið fram
kvæmdastjói'astöðunni eftir frá
fall Hammarskjölds var hann til
tölulega lítt þekktur jafnt ihn
an SÞ sem utan, enda hafa hon
um alltaf leiðzt veizlur dipló
mata. Talið var að hann hefði
verið skipaður í embættið þar
sem tilnefning hans mundi ekki
vekja deilur og allir gætu sætt
sig við hann og hann væri því
atkvæðalítill og litlaus. En U
Thant kom á óvart. Skoðanir
manna á U Thant breyttust fljót
lega og ekki hvað sízt eftir
Moskvuheimsókn hans skömmu
eftir að hann tók við embætt
inu. Á heimleiðinni kom hann
við i Varsjá og fór þar mjög
hörðum orðum unx þá viðleitni
sovézkra yfirvalda að halda stað
réyndum leyndum fyrir þjóð
inni ekki sizt í Kongómálinu.
Þetta þótti djai-flega mælt þar
sem afstaða Russa réði miklu
um það, hvort hann yrði skip
aður framkvæmdastjóri til frarn
búðar. En engu að síður féllust
Rúsc'ar á tilnefningu hans og
bar það vott um hina breyttu
afstöðu þeirra til SÞ og þá virð
ingu, sem U Thant ávann sér‘
fl.iótlega eftir að hann tók til
starfa. Menn komust að raun
um að á bak við slétt og fellt
yfirborðið og hina óbifandi ró
semi íeyndust ákveðnar skoðan
ir og rnikil seigla.
Áður en U Thant féllst á að
gegna embætti framkvæmda-;
stjóra heilt kjörtímabU
setti hann þrjú skilyx-ði, og var
eitt þeirra persónulegt, eitt'
Framhald á 11. síðu.
n
i
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 7. Júlí —1966 g.