Bókasafnið - 01.01.1974, Page 16

prentun], skulu þegar ráða bót á því. Nauð-
synlegt er að gera sér þess grein, að jafn-
framt því sem margs konar efni er nú á
dögum fjölfaldað til takmarkaðra einka-
nota, eru á hinn bóginn einnig ýmis mikils
háttar verk gerð með offsetfjölritun og öðr-
um ámóta aðferðum. Ákvörðun um, hvaða
efni skuli vera skilaskylt má ekki vera und-
ir því komin, hverjum aðferðum beitt er
við fjölföldun þess.
Um nýsigögrr (hljómplötur, bönd, filmur
o. s. frv.) hagar svo til, að unnið er að mót-
un ákvæða um skylduskil þeirra í sumum
landanna, og ber einnig að taka þau mál
upp til ákvörðunar í öðrum. Einkum er
brýnt, að þjóðbókasöfn fái efni af þessu
tagi, þegar um er að ræða frumútgáfu bók-
menntatexta eða þvíumlíks (blindraletur,
talbækur o. s. frv.) eða það er fast fylgiefni
með slíkum texta honum til skýringar.
Ritaskipti
I umræðunum voru dregnar fram bæði
hinar jákvæðu og neikvæðu hliðar rita-
skipta. Til hinna jákvæðu má telja
— að ritaskipti eru í sumum tilvikum
eina hagkvæma — og í mörgum tilvik-
um eina færa — leiðin til að afla vís-
indarita frá drjúgum hluta heimsins
— að ritaskipti eru í mörgum tilvikum
fjárhagslega hagkvæm, miðað við það,
sem söfnin þurfa til þeirra að kosta
— að ritaskipti gegna mikilvægu hlut-
verki með tilliti til dreifingar vísinda-
rita víðs vegar um veröldina
— að með vinnunni við ritaskiptin fæst
oft yfirsýn og mikilsverð tengsl skap-
ast, sem styrkja og örva aðra þætti
safnstarfseminnar.
En nokkur hætta getur einnig verið á
því, að ritaskiptin íþyngi fremur en létti
undir safnreksturinn. Þannig getur það
borið við, að deildir þær, er annast ritaskipt-
in, hyggi ekki nægilega að því, hvað af því,
sem í skiptum býðst, raunverulega nýtist
safninu. Getur þá svo farið, að safnið sitji
uppi með efni, sem tekur mikið hillurými,
en lítil eftirspurn er eftir. Þetta kann enn
fremur að verða til þess, að mörg rannsókn-
arbókasöfn á Norðurlöndum varðveiti sömu
lítt notuðu ritin.
Nú á dögum gerist æ tíðara, að bókasöfn-
unum standi ekki til boða til notkunar í
ritaskiptum þau rit, sem hafa hvað mest
fræðilegt gildi. Þetta veldur röskun og ör-
yggisleysi í skiptastarfseminni.
Þegar metnir eru kostir og ókostir skipta-
starfsemi, verður niðurstaðan sú, að hún
hljóti að teljast óhjákvæmilegur þáttur í
bókaöflun safnanna.
Við umræðumar var lögð rík áhersla á
eflingu samvinnu hinna norrænu rannsókn-
arbókasafna, svo að tryggja mætti sem hag-
kvæmasta meðferð skiptirita.
í umræðunum var komið sérstaklega að
þeim vanda, sem lýtur að hlut íslands í
skiptastarfseminni. Þar er um að ræða að
tryggja norrænum rannsóknarbókasöfnum
hæfilegt úrval þeirra rita, sem árlega koma
út á íslandi.
Þegar kostir Landsbókasafns þrengjast, til
að sjá öðrum norrænum söfnum fyrir ís-
lenskum ritum með skiptasendingum, þarí
að reyna nýjar leiðir — m. a. með því að
notfæra sér skrá þá um útgáfurit íslenskra
bókaforlaga, sem í framtíðinni er ráðgert
að gefa út á vegum Landsbókasafns. Öflun
rita eftir þeirri leið, er hins vegar eingöngu
komin undir áhuga og getu hvers safns um
sig.*
* Til skýringar skal þess getið, að Landsbókasafn hef-
ur um langt árabil fengið í sinn hlut svo ríflegan
fjölda skyldueintaka, að það liefur getað notað liluta
þeirra til ritaskipta. Á sl. ári var hins vegar í undir-
búningi frumvarp til laga um skylduskil til safna, og
er það nú til meðferðar á Alþingi. — Eins og kunnugt
er, hefur Bóksalafélag íslands árlega staðið fyrir út-
gáfu skrár um sölubækur liðins árs. Nú er í ráði, að
Landsbókasafn taki við gerð skrárinnar og henni verði
m. a. breytt í það horf, að hún geti komið út oftar
en einu sinni á ári.
16