Bókasafnið - 01.01.1974, Page 19

andi skuldbatt sig til að leyfa, að málverkið
færi á sýningu á bókasöfnum þeim, sem enn
var eftir að sýna þau í.
Undirtektir bókasafnsgesta Norræna liúss-
ins voru mjög jákvæðar, og af þeim sjö mál-
verkum, sem þar voru, voru sex lánuð út.
Þrjú verkanna seldust, en samkvæmt fyrir-
mælurn listbandalagsins verða þau látin
lialda áfram til annaiæa bókasafna. í Borg-
arbókasafni gekk þetta tregar, og lítil breyf-
ing var á þeim verkum, sem voru þar. Af
þessu má draga ýmsar ályktanir, en mér
þykir alllíklegt, að bæði fæð verkanna í því
safni og svo lítið veggrými til að sýna þau
á, eigi einna mesta þáttinn í þeirri tregðu,
sem þar varð vart.
Á íslenskum bókasöfnum hefur ekki enn
verið komið up|) listaverkadeildum, þar
sem listaverk eru til útlána. Erlenda heitið
á slíkum deildum er artotek, myndað til
samræmis t. d. við bibliotek eða diskotek.
Mætti ef til vill kalla artotek listlánadeild.
í listlánadeild á einungis að vera frumlista-
verk (original), en ekki eftirgerð.
Ekki eru listlánadeildir við bókasöfn ýkja
gömul fyrirbæri. Mun mega rekja þær til
ársins 1946 og þá til Bandaríkjanna, en þar
eru þessar deildir nú mjög algengar orðnar.
Um útlánin þar er bafður á svipaður háttur
og er hafður um þá norrænu farandsýningu,
sem nú er um að ræða hér, þ. e. hluti leigu-
upphæðarinnar rennur til eigenda lista-
verkanna — í okkar tilviki sjálfra lista-
mannanna.
Á Norðurlöndum liófu bókasöfn ekki út-
lán listaverka fyrr en eftir 1950, og þar reið
Svíþjóð á vaðið. Bókasafnið í Bettna liafði
samvinnu við listafélag staðarins um sýn-
ingu á svartlist (grafík), bæði í aðalsafni og
eins í útibúum. Voru verkin í römmum og
gafst bókasafnsnotendum kostur á að fá þau
lánuð heim á sama hátt og bækur, sem sé
sér að kostnaðarlausu.
Listaverkin, sem bókasöfnin miðluðu,
voru í fyrstunni ekki eign safnanna, heldur
voru þau fengin að láni frá ýmsum aðilum,
sbr. bókasafnið í Bettna. Starfsemi sem
þessi varð vinsæl meðal bókasafnsgesta og
var þá farið að hugsa til þess, hvort bóka-
söfn gætu ekki sjálf átt listaverk til útlána
á sama hátt og bókakostinn og annað safn-
efni. Eftir að bókasöfn fóru að leggja fram
fé til kaupa á listaverkum til útlána, varð
fljótlega ljóst, að mest áhersla yrði lögð á
að kaupa grafisk blöð, þar eð þau hentuðu
best til útlána. En málverk og önnur lista-
verk eru þó allvíða í eigu bókasafna og þá
lánuð út á sama hátt og grafísku blöðin.
Veggspjöld, „plaköt“, eru sums staðar til
útlána, t. d. frá listbbókasafninu, Kunst
biblioteket, í Lyngby í Danmörku. Víða
eru einnig til litskyggnur af listaverkum, og
eru þær lánaðar út svo sem önnur nýsigögn
(AV — audio-visuals). Ástæðurnar til þess,
að grafísku blöðin eru víðast aðalhluti
listaverkanna í listlánadeildunum eru ýms-
ar. Áður var getið um, að þau væru hent-
ugust til útlána og er það bæði vegna til-
tölulega hagstæðs kaupverðs í upphafi og
hentugrar stærðar og þau eru yfirleitt
römmuð inn undir gler, þannig að sjálfu
listaverkinu er vel hlíft. Málverk eru hins
vegar erfiðari í allri meðferð, oft fyrirferð-
armikil og illverjanleg fyrir hnjaski í flutn-
ingi til og frá bókasafni.
Norræna farandsýningin, sem hér er nú,
er flutt milli safnanna í sérsmíðuðum köss-
um, en slíkir kassar eru mjög dýrir og taka
geysimikið geymslurými.
Ýmis háttur er hafður á um það, hvernig
bókasafnsgestir geti fengið yfirsýn yfir þan
verk, sem hægt er að fá lánuð. Sum bóka-
söfn hafa það gott veggrými, að jiar er hægt
að ætla listaverkunum sérstakan stað, og get-
ur þá hluti þeirra hangið til sýnis. í öðrum
söfnum má velja verkin eftir litskyggnum
af þeirn, sem geymdar eru á ýmsan hátt, Karl
Bolay, bókavörður, sent hefur skrifað um
listaverkaútlán á bókasöfnum, mælir mjög
19