Bókasafnið - 01.04.1992, Blaðsíða 44

ISBN 9979-0-0012-0 (endursk. útg. með myndum)
ISBN 9979-0-0010-4 (1. útg.)
4. Utgáfa bókar er yflrtekin af öðru forlagi.
Þegar annað forlag yfirtekur útgáfu titils verður sú
breyting við endurprentun að á titilsíðu er nýtt forlags-
nafn. Bókin þarf því ISBN númer frá nýja forlaginu og til
að þjóna notendum má gjarnan birta eldra númer.
ISBN 9979-0-0612-9
ISBN 9979-9022-0-5 (XX-forlag, 1990)
5. Sami titill gefinn út hjá fleiri en einu forlagi.
Þegar tvö forlög gefa út sama titil fær titillinn ISBN
númer frá báðum aðilum sem eiga þann valkost að birta
númer beggja.
ISBN 9979-0-0612-9 (Bókaforlagið Askur)
ISBN 9979-9023-0-2 (Bókaforlagið Embla)
Ef útgáfufyrirtæki gefa mörg saman út sama titilinn og
ákveða að aðeins eitt þeirra verði dreifingaraðili er ISBN
númer þess notað á bókina.
6. Þýðingar og útgáfa á bók sem gefin er út á fleiri en einu
tungumáli.
Þegar bók er þýdd fær hún ISBN númer frá þeim
útgefanda sem gefur út þýðinguna. Utgefandinn getur þá
birt ISBN númer frumútgáfunnar.
ISBN 9979-0-0973-X
ISBN 0-14-043018-0 (1. útg. á frummáli hjá XX-
forlagi, 1990)
Ef sami útgefandi gefur út bók á fleiri en einu tungumáli
og allar koma út á sama tíma má koma þeim upplýsingum
til notenda með ISBN númerinu.
ISBN 9979-0-0988-8 (íslenska)
ISBN 9979-0-0989-6 (danska)
ISBN 9979-0-0990-X (enska)
Eins og sjá má af framangreindum dæmum eru skýring-
arsvigarnir í öllum tilfellum til þess fallnir að auka þjón-
ustu við notendur en ekki endilega að auka söluna. ISBN
númer eru notuð til að auðvelda notendum aðgang að
bókum. Kynning ISBN kerfisins á alþjóðavettvangi hefur
leitt til aukinnar tölvuvæðingar hjá bókaútgefendum,
bóksölum og bókasöfnum. ISBN númer eru notuð sem
kallnúmer í mörgum gagnagrunnum og eykur það þæg-
indi við beinlínupantanir, millisafnalán og birgðavörslu. 1
sumum löndum eru þau einnig notuð til að fylgjast með
útlánum almenningsbókasafna (Public Lending Right) í
sambandi við höfundarétt.
Árið 1980 var farið að leita leiða til að lesa ISBN númer-
ið á vélrænan hátt og samkomulag gert við Alþjóðlega
vörumerkingarfélagið (The International Article Num-
bering Association) um að nota EAN (European Article
Number) strikalykilinn á bækur, m.a. til að draga úr
villum. Ákveðið var að bækur yrðu merktar 978 og tíma-
rit 977 í strikalyklinum í stað þess að hvert land setti sína
landstölu í strikalykilinn. Alþjóðlega bóknúmeraskrif-
stofan í Berlín greiðir gjöld fyrir EAN strikalykla og því
þurfa útgefendur ekki að greiða fyrir annað en filmugerð
hjá prentsmiðju.
EAN strikalykill er þrettán stafa tala sem birt er í formi
strikaleturs. Fyrir ofan strikaletrið birtist ISBN númerið á
tíu punkta OCR-A letri sem bæði menn geta lesið sjálfir
og með ljóspenna. Miðjan er svo strikaletur sem byggist á
EAN-13 strikalykli og er aðeins læsilegur með ljóspenna.
Fyrir neðan strikaletrið birtist númerið á letri sem augað
les, ef til þess kæmi að slá þyrfti töluna inn, en í stað ISBN
vartölunnar er komin EAN-13 vartala. EAN strikalykil
má minnka niður í 80% af staðlaðri stærð en OCR-A
stafasettinu má ekki breyta (sjá mynd).
ISBN BB79-Ö00-D0-3
9 789979 800002
Dæmi um ISBN strikalykil
Stjórnun Alþjóðlega bóknúmerakerfisins ISBN
Stjórnun Alþjóðlega bóknúmerakerfisins er þríþætt;
alþjóðleg, á vegum svæðisskrifstofa fyrir hópa og á vegum
útgefenda. Alþjóðleg stjórnun er í höndum Alþjóðlegu
bóknúmeraskrifstofunnar í Berlín. Helstu hlutverk henn-
ar eru:
alþjóðleg stjórnun ISBN kerfisins
viðurkenning hópa
* úthlutun hóptalna
ráðgjöf um uppsetningu og hlutverk svæðisskrifstofa
* ráðgjöf um skiptingu útgefendatalna
s:' alþjóðleg kynning og útbreiðsla
Markmið skrifstofunnar er að ná sem mestri útbreiðslu
ISBN númera um allan heim. Til að nálgast þetta mark-
mið gefur skrifstofan út tímaritið ISBN Review, sem
kemur út einu sinni á ári, og fréttabréfið ISBN Newsletter
sem gefið er út óreglulega. Einnig stendur skrifstofan,
ásamt öðrum, að útgáfu Publishers’ International ISBN
Directory.
Ráðgjafafundur þar sem aðilar ISBN kerfisins hittast og
ræða vandamál sín er haldinn ár hvert í október. Fundur-
inn er haldinn annað hvert ár í Berlín en þess á milli á
vegum einhverrar svæðisskrifstofu. Á hverjumfundi er
farið yfir skýrslur frá öllum skrifstofum og þau vandamál
sem óskað hefur verið eftir að fjallað sé um. Auk fulltrúa
frá hinum ýmsu svæðisskrifstofum ISBN sækja þessa
fundi fulltrúar frá CERLAC (Centro Regional para el
Fomento del Libro en América Latina y el Caribe), IFLA
(International Federation of Library Associations and
Institutions), IPA (International Publishers Association),
ISDS (International Serials Data System), UNESCO og
ISO (International Standard Organisation).
Greinarhöfundur sótti fund sem haldinn var í London.
Þar var auk hefðbundins fundarefnis fjallað um hvort
æskilegt væri að hanna sérstakt merkingarkerfi fyrir
skráningu hugbúnaðar fyrir tölvur, hvort líta beri á geisla-
diska sem bækur eða tímarit, þ.e. hvort þeir eigi að bera
ISBN eða ISSN númer eða eitthvert annað númer, og að
lokum var sagt frá nýjum staðli sem verið er að semja um
tónlistarefni, ISMN (International Standard Music Num-
ber).
44