Bókasafnið - 01.04.1992, Blaðsíða 70

orðum), sem skera sig vel úr texta, er raðað í stafrófsröð en
ekki gerður greinarmunur á grönnum og breiðum sér-
hljóðum, t.d. a og á. Auk efnisorðanna eru notuð svoköll-
uð „lykilorð". Nýyrði og sjaldgæf orð er hægt að finna
með hjálp samsvarandi erlendra orða (lykilorða) einkum
úr dönsku og ensku. Þessi erlendu orð eru höfð í hliðar-
dálki á viðeigandi stað í stafrófsröðinni. Frá þeim er síðan
vísað í íslenska orðið. Það auðveldar mjög uppflettingar í
ritinu að efsta efnisorð á opnu vinstra megin og neðsta
efnisorð á opnu hægra megin eru sett efst á hvert blað með
stærra letri en er á greinunum. Texta á hverri blaðsíðu er
skipt í þrjá dálka en fjórði dálkurinn er stundum notaður
fyrir myndefni og skýringar til viðbótar og gefur slíkt
upplýsingunum aukið gildi. Góðar upplýsingar um notk-
un ritsins eru á fyrstu blaðsíðum í fyrsta bindi. Þar á ég við
formála, lista yfir skammstafanir, sem einnig fylgir á lausu
spjaldi, og kafla sem nefnist „leiðbeiningar um notkun“.
Prentun ritsins er skýr, pappír er góður og ekki of glans-
andi en þó kannski helst til hvítur. Bókband virðist gott
(ritið er enn sem nýtt þrátt fyrir talsverða notkun) en
vegna stærðar bindanna verða þau að liggja á borði við
notkun. Enga atriðisorðaskrá eða aðrar hjálparskrár er að
finna í ritinu.
Niðurlag
Það er ekki ýkja margt sem hægt er að setja út á íslensku
alfrœðiorðabókina. Hún er að mínu mati afar gagnlegt rit
og þegar í mikilli notkun á bókasafni því sem ég starfa á.
Sömuleiðis er hún mikið notuð heima hjá mér enda var
hún á réttmætan hátt auglýst sem „háskóli heimilanna".
Þrátt fyrir það að ritið sé að 2/3 hluta til byggt á dönsku
alfræðiriti ber það engan þýðingarsvip. Það er á góðu máli
og mikil áhersla hefur verðið lögð á að finna heppilegustu
efnisorðin, eða jafnvel nýyrði sem hæfa hverju sinni, þótt
auðvitað megi alltaf deila um einstök orð.
Margrét Loftsdóttir
íslensk tímarit í 200 ár : skrá um blöð og tímarit frá
upphafi til 1973 / Böðvar Kvaran og Einar Sigurðsson
tóku saman. — Reykjavík : [s.n.], 1991. — xx, 205 s.
Fyrir rúmum 20 árum gáfu þeir Böðvar og Einar út
fjölritaða skrá um íslensk blöð og tímarit frá upphafi til
1966. Óhætt er að fullyrða að sú skrá hafi verið vel þegin
og mikið notuð þó að hún væri aðeins hugsuð sem bráða-
birgðaútgáfa og hefði sem slík ýmsa annmarka. Þar var
getið um 1955 blöð og tímarit en fjölrit ekki tekin með
nema að takmörkuðu leyti.
Nú hafa þeir félagar bætt um betur og gefið út nýja skrá
og lagt með henni stóran skerf til útgáfu íslenskra bók-
fræði- og heimildarita. Hér er stefnt að tæmandi skrá yfir
prentuð og fjölrituð íslensk blöð og tímarit. Færslur eru
tölvuunnar í marksniði og verður skráin því vonandi fljót-
lega aðgengileg í helstu tölvukerfum íslenskra bókasafna.
Höfundar hafa viðað að sér efni og byggt á grunni hand-
rits skrár þeirrar sem Geir Jónsson og síðan Böðvar Kvar-
an hafa unnið að í Landsbókasafni um blöð og tímarit þar.
Helstu yfirlitsrit sem áður hafa komið út um íslensk tíma-
rit, auk fyrrnefnds fjölrits, eru ritgerð Halldórs Her-
mannssonar The periodical literature of Iceland down to
theyear 1874 : an historical sketch (1918) og bók Vilhjálms
Þ. Gíslasonar Blöð og blaðamenn 1773-1944 (1972). Þessi
rit eru þó ekki skrár í líkingu við þessa heldur er markmið
íslensk tímarit í 200 ár
Skrá um íslensk blöð og tfmarit
frá upphafi til 1973
Böðvar Kvaran
Og
Einar Sigurðsson
tóku saman
Reykjavík
1991
þeirra umfjöllun um ritin. Einnig hafa komið út yfirlit um
blaðaútgáfu á nokkrum stöðum á landinu og í Vestur-
heimi. Annars hafa upplýsingar um tímarit aðeins birst
sem hluti af almennum bóka- og safnaskrám. Hér hafa
höfundar því dregið saman á einn stað upplýsingar sem
áður þurfti að týna saman úr ólíkum áttum. Auk þess
koma hér út í fyrsta sinn upplýsingar um fjölda blaða og
tímarita sem hvergi hafa birst áður.
Seinni tímamörk skrárinnar miðast við lok árlegrar að-
fangaskrár yfir tímarit í Árbók Landsbókasafns íslands.
Síðan áttu að koma út samsteypuskrár yfir blöð og tíma-
rit. A árunum 1974-1978 voru íslensk tímarit ekki skráð í
íslenska bókaskrá og engin samsteypuskrá hefur enn
komið út yfir þau. Frá 1979 hafa ný blöð og tímarit hvers
árs verið skráð þar en engin leið er að sjá t.d. hve lengi þau
komu út. Enn sem komið er hafa íslensk tímarit ekki verið
færð inn í Gegni, tölvukerfi Landsbókasafns og Háskóla-
bókasafns. Það er þó aldrei að vita nema hið vaska Gegnis-
lið keyri út 20 ára samsteypuskrá yfir íslensk tímarit árið
1994. Sjálfsagt mundi sú skrá slaga hátt upp í þessa að
umfangi.
I inngangi ritsins er sett fram greinargóð efnisafmörkun
þess. Auk þeirra rita sem samkvæmt þrengstu skilgrein-
ingu teljast blöð og tímarit segjast höfundar m.a. taka með
tölusettar ritraðir, hvort sem þar er um að ræða einefnisrit
eða safnrit, þó ekki ef þær fjalla aðeins um starfsemi
einstakra stofnana. Ekki eru tekin með ritsöfn sem þeir
telja auk formlegra einkenna hafa fyrirsjánlegan endi.
Ýmsar undantekningar eru frá þessu í skránni án þess að
hægt hafi verið að skilgreina það nánar og segja höfundar
oft hafa verið úr vöndu að ráða. Fjölmargar opinberar
stofnanir, einkum rannsóknastofnanir, gefa út tölusettar
ritraðir eða skýrslur þar sem birtar eru niðurstöður rann-
70