Dagur - 19.11.1997, Blaðsíða 7

MIDVIKVDAGVR 19. NÓVEMBER 1997 - 7
ÞJÓÐMÁL
Alþýðubandalagið,
samstarf og Evrópa
Frá Landsfundi Alþýdubandalagsins, en Ari Skúlason segir að fundurinn hafi markad nýja stefnu i Evrópumálum. - mynd: eól
ARI
SKÚLASON
FRAMKVÆMDASTJÓRI
ASÍ OG SITUR Í FRAM-
KVÆMDASTJÓRN AL-
ÞÝÐUBANDALAGSINS,
SKRIFAR
í kjöll’ar landsfundar Alþýðu-
bandalagsins og flokksráðsfund-
ar Alþýðuflokksins hafa orðið
miklar umræður um afstöðu
þessara flokka til utanríkismála
og hve langt sé á milli sjónar-
miða þeirra. Fréttaflutningur af
þessum málum hefur verið af-
skaplega óskýr, sérstaklega af
landsfundi Alþýðubandalagsins.
I fréttum hefur verið hamrað á
því að Alþýðubandalagið hafni
alfarið aðild að Evrópusamband-
inu. Það er ekki rétt. Það rétta er
að til þessa hefur flokkurinn al-
farið hafnað aðild að ESB, en á
því varð breyting á fundinum.
Landsfundurinn samþykkti eftir-
farandi um þessi mál:
„Landsfundur ítrekar afstöðu
flokksins gagnvart Evrópusam-
bandinu miðað við núverandi
aðstæður. Hins vegar telur AI-
þýðubandalagið mikilvægt að
stöðugt fari fram opin, heiðarleg
og lýðræðisleg umræða um stöðu
íslands í Evrópu og ákvarðanir
séu ávallt teknar með heildar-
hagsmuni þjóðarinnar í huga.“
Breytt stefna
Hér hefur því orðið breyting á
stefnu flokksins. Um þetta var
tekist á í þeirri nefnd á lands-
fundinum sem fjallaði um utan-
ríkismál og varð sátt um þessa
niðurstöðu. Landsfundurinn,
sem er æðsta ákvörðunarvald
flokksins, samþykkti síðan þessa
stefnu. Það er einnig augljóst að
fólk gerir sér grein íyrir þessari
breytingu vegna þess að við af-
greiðslu á stjórnmálaályktun
flokksins kom fram tillaga frá
Hjörleifi Guttormssyni og fleir-
um að taka út orðalagið sem vfs-
ar í núverandi aðstæður. Sú til-
laga var hins vegar ekki tæk til
afgreiðslu vegna þess að lands-
fundurinn hafði samþykkt þessa
stefnu daginn áður.
Það rétta í málinu er því að Al-
þýðubandalagið er andvígt aðild
að Evrópusambandinu eins og
aðstæður eru nú. Flokkurinn tel-
ur hins vegar mikilvægt að fram
fari opin, lýðræðisleg og heiðar-
leg umræða um stöðu Islands í
Evrópu. Það hlýtur einnig að
fela í sér að sú umræða fari fram
innan flokksins. Landsfundur-
inn lýsti einnig þeirri stefnu
sinni að nauðsynlegt sé að meta
áhrif EES-samningsins á ís-
lenskt þjóðfélag. Þessar sam-
þykktir fela auðvitað í sér að um-
ræðan um stöðu Islands í Evr-
ópu verður á dagskrá innan AI-
þýðubandalagsins á næstu miss-
erum.
Skiptar skoðanir innaii
flokksins
Það kom auðvitað engum á óvart
að skiptar skoðanir voru um Evr-
ópumál eins og aðra málaflokka
á landsfundinum.' Skoðanir um
þau mál eru skiptar innan allra
floltka. Innan Alþýðubandalags-
ins eru mjög sterk þjóðernisleg
öfl, sérstaklega meðal eldra
fólks. Þessi öfl eru mjög neikvæð
gagnvart aukinni nálgun Islands
við Evrópu, hvort sem það er á
vettvangi EES-samningsins eða
felst í nálgun að ESB. Það kom
hins vegar fram á þessum fundi
að skoðanir margs ungs fólks eru
töluvert öðruvísi og það er ekki
eins hrætt við erlend áhrif og
eldra fólkið. Þá kom einnig fram
á þessum fundi það sjónarmið
frá hluta af þeim fulltrúum sem
starfa í verkalýðshreyfingunni að
EES-samningurinn hafi haft já-
kvæð áhrif á reglur á íslenskum
vinnumarkaði. Ég tel það mjög
jákvætt að þessi mál verði rædd í
þaula innan flokksins. Ungu
fólki fer sem betur fer fjölgandi
innan flokksins og því má búast
við að þær áherslur sem það hef-
ur vinni á eftir því sem tímar
líða. Eg er einnig sannfærður
um að opin og heiðarleg umræða
innan flokksins mun opna augu
margra fyrir því að EES og Evr-
ópa hafa ekki bara neikvæðar
hliðar.
Hvaða nálgun er best
Auðvitað er langt á milli þeirra
sjónarmiða sem Alþýðubanda-
lagið og Alþýðuflokkurinn eru
þekktastir fýrir í Evrópumálum.
Annar flokkurinn er á móti ESB
og var á móti aðild að EES á sín-
um tíma. Hinn flokkurinn styður
Ég er eiiuiig
sannfærður uin að
opin og heiðarleg
umræða innan
ílokksiiis mun opna
augu margra iyrir
því að EES og
Evrópa hafa ekki
hara neikvæðar
hliðar.
aðild að hvoru tveggja. En málið
snýst í rauninni ekki um þetta.
Island er aðili að EES í dag og
hæpið er að Alþýðubandalagið
sem flokkur myndi gera það að
kröfu að segja EES-samningnum
upp ef verið væri að fjalla um
þátttöku í ríkisstjórnarsamstarfi.
Að mati flestra er aðild að ESB
ekki tfmabær kostur eins og
staðan er akkúrat í dag og hæpið
er að Alþýðuflokkurinn myndi
gera það að úrslitaatriði í sam-
bandi við mögulegt stjórnarsam-
starf að við ættum að sækja um
aðild að ESB. Þessi atriði skipta
ekki mestu máli í sambandi við
tengsl okkar við Evrópu í dag og
þau eru heldur ekki mikilvæg-
ustu málin í íslenskum stjórn-
málum eins og er.
Það sem skiptir mestu máli er
hvaða væntingar og kröfur við
höfum í sambandi við tengsl
okkar við Evrópu. Hver eru þau
markmið sem við viljum ná?
Umræða um Evrópumál hefur
verið ótrúlega lítil hér á síðustu
misserum og það er engu líkara
en flestir stjórnmálamenn hafi
orðið sammála um að þegja mál-
ið í hel. A meðan tökum við þátt
í EES-samstarfinu af fullum-
krafti og flestir eru sammála um
að íslenskt atvinnulíf, íslenskt
launafólk og fleiri hafi fengið
margt jákvætt út úr þessu sam-
starfi. Spurningin er hvernig
samstarf vinstri flokka vinnur
best úr þessum spilum.
Kyrrðin rofin
Nú hefur landsfundur Alþýðu-
bandalagsins rofið kyrrstöðuna
um Evrópumálin. Flokkurinn
hefur mýkt harða afstöðu sína
gagnvart evrópsku samstarfi og
bent á að aukin umræða sé
nauðsynleg. Flokkurinn vill að
áhrif EES-samningsins á ís-
lenskt þjóðfélag séu metin og
flokkurinn vill líka opna heiðar-
lega og lýðræðislega umræðu um
stöðu Islands í Evrópu. Flokkur-
inn vill þ\a Evrópumálin á dag-
skrá.
Hvort Evrópumálin verði sá
tappi sem standi mest í vegi fyrir
auknu samstarfi og sameiginlegu
framboði vinstri flokkanna efast
ég hins vegar um. Þótt þessi
málaflokkur sé auðvitað mikil-
vægur hefur hann þó ekki sama
vægi og ýmsir aðrir málaflokkar
eins og t.d. staða, framtíð og
þróun velferðarkerfisins og sjáv-
arútvegsmál. Hér er átt við báða
þessa málaflokka í víðum skiln-
ingi. Ef þessir tveir flokkar og
önnur öfl sem kjósa að vera með
í þessu samstarfi ná að skapa sér
sameiginlega stefnu og markmið
í þeim málaflokkum ættu Evr-
ópumálin ekki að standa í vegi
fyrir öflugu samstarfi.