Dagur - 17.10.1998, Blaðsíða 4

Jg» LEIKFELAG H
@£reykjavíkurj®
BORGARLEIKHÚSIÐ
KORTASÖLU LÝKUR 15. OKT.
Stóra svið kl. 20:00
eftir Jim Jacobs og Warren Casey
í dag lau. 17/10, kl. 15.00, Uppselt
í kvöld lau. 17/10, kl. 20.00, Uppselt
lau. 24/10, kl. 15.00, Uppselt
Stóra svið kl. 20:00
SEX í SVEIT
eftir Marc Camoletti
( kvöld lau. 17/10, kl. 23.30, uppselt
lau. 24/10, uppselt
lau. 31/10, uppselt,
Litla sviðið kl. 20:00
OFANUÓS
eftir David Hare
Sun. 18/10. fös. 23/10
lau. 24/10. fim. 5/11
lau. 7/11, lau. 14/11
ATH. takmarkaður sýningarfjöldi
Stóra svið kl. 20:00
ÍSLENSKI
DANSFLOKKURINN
NIGHT, Jorma Uotinen
STOOLGAME, Jiri Kylián
LA CABINA 26, Jochen Ulrich
4. sýning sun. 18/10
fim. 22/10
Takmarkaður sýningafjöldi.
Miðasalan er opin daglega
frá kl. 13 - 18 og fram að
sýningu sýningadaga.
Símapantanir virka daga frá kl. 10.
Greiðslukortaþjónusta.
Sími 568 8000 fax 568 0383
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Sýnt á stóra sviði
ÓSKASTJARNAN
- Birgir Sigurðsson
íkvöld Id. 17/10 -föd. 23/10-
Id. 31/10
Ath. takmarkaður sýningafjöldi.
SÓLVEiG
- Ragnar Arnalds
4. sýning. fim. 22/10 nokkur sæti laus
5. sýning Id. 24/10 uppselt
BRÓÐIR MINN
LJÓNSHJARTA
- Astrid Lindgren
sud. 18/10 kl. 14:00 örfá sæti laus
sud. 25/10 kl. 14:00 uppselt
Sýnt á Smíðaverkstæði
kl. 20:30
MAÐUR í MISLITUM
SOKKUM
sud. 18/10 uppselt
fid. 22/10 uppselt
Id. 24/10 örfá sæti laus
Sýnt á litla sviði
kl. 20:30
GAMANSAMI
HARMLEIKURINN
- Hunstadt/Bonfanti
í kvöld Id. 17/10
- föd. 23/10
- Id. 24/10. uppselt
Sýnt á Renniverkstæðinu
Akureyri
LISTAVERKIÐ
- Yasmina Reza
Id. 17/10 nokkur sæti laus
sud. 18/10 nokkur sæti laus
Sala áskriftarkorta
stendur yfir.
Innifalið í áskriftarkorti eru 6 sýningar.
Almennt verð áskriftarkorta er kr. 8.700
Ellilífeyrisþegar og öryrkjar kr. 7.200
Miðasalan er opin mánud.
- þriðjud. 13-18, miðvikud.
- sunnud. 13-20.
Símapantanir frá kl. 10 virka
daga í síma 551-1200.
MENNINGARLÍFIÐ í LANDINU
Þá hafa Portúgalir fengið sitt Nóbelsskáld.
Jose Saramago, sem sænska akademían
heiðrar að þessu sinni með bókmenntaverð-
launum Nóbels, er um margt óvenjulegur,
orðhvass með afbrigðum og fastheldinn á
skoðanir sínar; hann er til dæmis enn eld-
heitur kommúnisti.
Saramago, sem er 75 ára, er af fátæku
bændafólki kominn. Hann fæddist 16. nóv-
ember 1922 í bænum Azinhaga skammt frá
Lissabon, höfuðborg Portúgals. Fjölskyldan
var „fátæk, fátæk, fátæk,“ sagði hann eitt
sinn í viðtali. „Það var moldargólf í húsinu
okkar og á nóttunni gat ég séð stjörnurnar út
um rifurnar í þakinu. I hellidembum rigndi
líka innan dyra.“ Hann stundaði nám í höf-
uðborginni en neyddist til að fara að vinna
vegna slæms fjárhags og lauk aldrei háskóla-
prófi. Lengst af starfaði hann við útgáfu og
blaðamennsku.
Sló í gegn sextugur
Það var hins vegar ekki fyrr en á níunda ára-
tugnum sem hann gat helgað sig ritstörfum;
hann sló ekki í gegn fyrr en hann var orðinn
sextugur.
Fyrsta skáldsaga hans birtist þó miklu fyrr,
eða árið 1947 þegar hann var 25 ára. „Terra
do Pecado“ vakti litla athygli og Saramago
sneri sér að öðrum verkefnum. Það var ekki
fyrr en 1982 að hann sló í gegn með skáld-
sögunni „Memorial do Convento" sem í
enskri útgáfu heitir „Baltasar and
BIimunda.“ Þetta er saga um ást og hrylling
á tímum spænska rannsóknarréttarins og lýs-
ir einstaklingnum andspænis opinberum trú-
arbrögðum.
Hafi Sagamago „ekki gert neitt sérstakt1' í
nokkra áratugi, eins og hann orðaði það sjálf-
ur í viðtali, hefur hann svo sannarlega bætt
fyrir það síðasta einn og hálfa áratuginn eða
svo. Skáldsögurnar sem nú hafa leitt til
Nóbelsverðlaunanna eru frá þeim tíma og
Fyrsta Nóbelsskáld Portúgala, Jose Saramago,
hefur aðeins einbeitt sér að skáldsagnagerð
síðastliðinn hálfan annan áratug.
hafa flestar komið út í enskri þýðingu. Þeirra
á meðal eru „The Year of the Death of
Ricardo Reis“ frá árinu 1984, „The Stone
Raft“ (1986), „The History of the Siege of
Lisbon“ (1989) og „Blindness" (1997). Þess-
ar og aðrar enskar þýðingar er hægt að nálg-
ast á Netinu.
Á verðlaunin skUið
Einn kunnasti bókmenntamaður Bandaríkj-
anna, Harold Bloom, er ákaflega ánægður
með sænsku akademíuna að þessu sinni.
„Þetta eru góðar fréttir," sagði hann í viðtali.
„Svo fáir þeirra sem fengið hafa Nóbelinn
síðustu fimmtán árin eiga það skilið. En
Saramago á það.“
Hann líkir skáldsögum nýja nóbelsskálds-
ins við verk eftir Borges, Kafka og Beckett.
„Saramago hefur mikla tilfinningu fyrir smá-
atriðunum jafnvel í furðulegustu draumsýn-
um. Þetta er hrífandi texti."
Ekki eru þó allir jafn hrifnir. Saramago
hefur lengi átt í stríði við kaþólsku kirkjuna,
ekki síst eftir að skáldsaga sem á ensku nefn-
ist „The Gospel According to Jesus Christ"
kom út árið 1991. Enda gagnrýndi málgagn
páfaríkisins niðurstöðu sænsku akademíunn-
ar.
„Kaþólikkarnir krossfestu mig,“ sagði Sara-
mago í nýlegu viðtali um viðbrögðin við þess-
ari umdeildu skáldsögu, en þá bárust honum
ótal svívirðingabréf.
Hann er lítið fyrir að fara troðnar slóðir og
lætur þannig ekki kollsteypur í Austur-Evr-
ópu hrekja sig frá kommúnismanum. „Það
hefur aldrei verið auðveldara að vera komm-
únisti en núna,“ sagði hann nýverið, „vegna
þess að við erum svo fáir!“
Undanfarin ár hefur Saramago átt heima á
Kanarýeyjum ásamt konu sinni Pilar, sem er
mun yngri en hann. Hann gekk í hjónaband
öðru sinni einmitt um svipað Ieyti og hann
fór að slá í gegn sem rithöfundur, og lítur á
það sem eina mikilvægustu ákvörðun lífs síns
að hafa þorað að taka á móti ástinni þegar
hún varð á vegi hans. Allt sem gerst hafi áður
en hann kynntist síðari konu sinni hafi að-
eins verið undirbúningur þess sem var í
vændum
Sóttu í sig veðrið á móti
vindi
Þeir sem ekki
hafa snefil af
áhuga á fótbolta
skilja eðlilega
ekki þaulsetur
fíkla fyrir framan
sjónvarpið þegar
Island er að spila
landsleiki. Þetta
skilningsleysi er
eðlilegt og byggir
á fáfræði og for-
dómum, eins og
yfirhöfuð og er
sömu tegundar og forpokun á
sviði menningar og lista.
Oupplýstir halda sem sé að
Iandsleikur í fótbolta snúist um
22 menn sem hlaupa á eftir bolta
eins og pungsveittir grísir á grasi
í 90 mínútur. En Iandsleikur £
fótbolta er annað og miklu
meira. Hann snýst að vísu um
knattspyrnu, en að auki um
landafræði, alþjóðaviðskipti, tónlist,
veðurfræði, menningarsögu, Iík-
ams- og heilsufræði, bókmenntir,
eðlisfræði, heimspólitík, mat-
vælafræði, sálfræði og sitthvað
fleira eins og hér kemur vonandi
fram á eftir.
Beluga kavíar
A slaginu fimm s.l. miðvikudag
settist ég framan við sjónvarpið.
Konan var búin að þvo klósettið,
ryksuga, þurrka af og vökva
blómin og því gat ég sest með
góðri samvisku að svo aðkallandi
heimilisstörfum afloknum. Það
voru þrjú kortér í Island - Rúss-
land og tími til kominn að fara.að
byggja sig upp andlega fyrir kom-
andi átök. Ég lét hugann reika til
barnaskólaáranna þegar maður
þurfti með formælingum og lýsi
að læra allt um árnar Don,
Dnépr og Volgu og borgirnar Vla-
divostok og Arkhangelsk. Daginn
áður hafði dóttir mín bölvað
sundrun Sovétríkjanna í sand og
ösku því hún var að læra um öll
þessi nýju lönd fyrir austan þar
sem áður var bara eitt, þannig að
ég og mín kynslóð sluppum sjálf-
sagt nokkuð vel í landfræðinni.
Ég fór að hugsa um gamlan
kunningja, Pjotr Voronov, sem
var með mér á Gamla-Garði um
árið og varð vitlaus í hvert skipti
sem einhver hallmælti Breshnev
heitnum. Hvar skyldu þeir vera
nú, Pjotr og Leonid? Pjotr hafði
lofað að redda mér einhverntím-
an Beluga-kavíar en það hafði
misfarist. Skyldu verkamennirnir
fá Technopromexport fá Beluga-
kavíar oná brauðið sitt?
Bond, James Bond
Nei, þetta var ekki nógu góður
undirbúningur undir leikinn.
Málið var að leggja áherslu á nei-
kvæðar hugsanir um Rússa, þan-
nig að ég yrði orðinn gríðar
gramur þegar leikurinn hæfist og
gæti því úthúðað Rússunum
uppstyttulaust þar til yfir lyki.
Svo ég riíjaði upp ógnir komm-
únismans þar eystra og þá stað-
reynd að kommúnistar höfðu
dregið mig og Laxness á hug-
myndafræðilegar tálar tímabund-
ið og Jón Múla og Helga heitinn
hvíta alfarið.
Ég minntist líka allra þeirra
Satans spíóna sem raskað höfðu
bólförum Bond, James Bond, í
höfuðbókmenntum uppvaxtarára
minna. Og sömuleiðis rússneska
vodkans sem ég hafði ómælt
þambað fyrir margt löngu og
löngum leitt mig á hálar brautir.
Ég átti sem sé Rússum grátt að
gjalda og nú var komið að
skuldadögunum! Ég teygði mig í
hreinræktað kapítalista popp-
korn frá Orville heitnum Reden-
bacher og Ieikurinn hófst.
Jeltsín-heilkeimi
Mínir menn hófu Ieikinn og í
fyrstu sókninni tognaði Doddi
(og var nú Eyrnalangur fjarri
góðu gamni). Þetta voru greini-
Iega áhrif vindkælingar á vöðva-
trefjar áður en adrenalínflæðið
náði upphafshámarki og slóansið
gufaði upp. Rússarnir voru ekki
líklegir til að lenda í því sama,
þessir túndru-strákar með sín
gaddfreðnu Síberíu-gen.
Þrátt fyrir áfallið vörðust okkar
menn vel og Rússum tókst ekki
að brjóta niður Berlínar-múr ís-
lendinga. íslendingar sóttu í sig
veðrið á móti vindinum í seinni
hálfleik og hömuðust eins og
þeir væru á premíu við uppskip-
un á sementi og svitinn vökvaði
svörð. Rússar hengdu haus og
slöguðu stjarfir, glaseygir og ut-
angátta um völlinn, rétt eins og
þeir þjáðust allir af Jeltsín-heil-
kennum. Og þar kom að þeir
skutu sig í fótinn, eða öllu held-
ur skölluðu í eigið net og vantaði
ekkert nema Don Kósakka-kór-
inn til að raula nokkrar dapurleg-
ar stemmur í leikslok við þessa
endanlegu útför Rússlands í
undankeppninni.
Og ég hvarf aftur glaður í
bragði í faðm fjölskyldunnar,
bjartsýnni, upplýstari og um-
burðarlyndari en ég var tveimur
klukkustundum áður og hefði
verið ef Rússland hefði valtað
yfir Islendinga.
JÓHANNESAR-
SPJALL
skilningsleysi