Dagur - 20.02.1999, Blaðsíða 8

24 - LAUGA RDAGUR 20. F E B R Ú A II 1999
LÍFIÐ t LANDINU
Dfigwr
f
r
'

>
r
f
f
f.
f
F
i
’

Grunnskólinn, eins og reyndar allir skólar, er - eða á að minnsta kosti að vera - samstarfsverkefni allra sem honum tengjast. Skóli á að vera þjónustustofnun og þjónustan á að beinast að nem-
endunum. Þjónustan sjálf á að vera samstarfsverkefni heimila og skóla. Myndin er tekin í Brekkuskóla á Akureyri en tengist umfjöllunarefninu ekki beint. - mynd: brink
Böm eiga rétt á að
líða vel í skólanum
Einelti eralvarlegt mál - alvarlegast
auðvitað fyrirþolandann. Meintaga-
leysi íslenskra ungmenna hefurverið
í brennidepli og eineltismál eru hluti
afþeirri umræðu. Oftasterþá rætt
um einelti nemenda gagnvart öðrum
nemendum og einelti nemenda gagnvart kennur-
um. En hvað um einelti kennara gagnvart nem-
endum?
_Hvaða ráð hefur nemandi, og þá
foreldrar, þegar Samskipti kenn-
ara og nemanda hafa verulega
slæm áhrif á allt líf nemandans?
Vantar skilvirkt og skipulagt ferli
til að leysa úr slíkum málum?
Dagur ræðir við fólk sem vinnur
að skólamálum og málefnum
barna almennt og leitar lausna.
Umfangið óþckkt
I umræðu um skólamál hafa
réttilega heyrst þær raddir að
fjölmiðlum og reyndar fleirum,
okkur öllum ef tiI viU, hætti til
að dæma fjöldann út frá fáum
tilfellum.
Til að gefa einhverja hugmynd
um umfang þess vanda sem snýr
að slæmri framkomu kennara
gagnvart nemendum, má nota
einfalt reiknilíkan: AIls eru um
3.600 manns sem kenna í
grunnskólum landsins, kennarar
og leiðbeinendur. I öllum stétt-
um fyrirfinnst ómögulegt fólk og
ef við gefum okkur að 5 prósent
kennara séu í raun ómögulegir
kennarar, þá eru það 180
manns. Auðvitað ber ekki að
setja jafnaðarmerki milli þess að
vera ómögulegur kennari og þess
að leggja nemanda eða nemend-
ur í einelti. Ef við miðum við að
eitt prósent kennara Ieggi nem-
enda eða nemendur í einelti eru
það 36 grunnskólakennarar og
fórnarlömbin næsta örugglega
nokkuð fleiri. Hafa ber í huga að
þessar tölur eru ekki byggðar á
rannsóknum, fremur ætlaðar til
umhugsunar.
Hvað menn eiga við með hug-
takinu einelti getur verið mis-
munandi og til dæmis nefndi
einn viðmælenda blaðsins að
áður fyrr hafi menn talað um að
„kennari tæki nemanda fyrir1'. I
víðustu merkingu getum við sagt
að einelti kennara gagnvart nem-
anda taki yfir endurtekin atvik,
þar sem framkoma og viðmót
kennara er niðrandi, særandi,
móðgandi eða á annan hátt lítils-
Hrðandi fyrir nemandann.
Leiðir til lausnar
Vanda í samskiptum kennara og
nemenda er eðlilegast að bera
upp við kennarann sjálfan eða
umsjónarkennarann. Sum
vandamál eru að vísu þess eðlis
að eðliiegra er að leita béint til
skólastjórans. Mörg mál tekst að
leysa innan skólans en takist það
ekki er næst að leita til skóla-
nefndar og þá skólafulltrúa í
umboði hennar. Finnist ekki
lausn á vettvangi sveitarfélagsins
er hægt að leita með málið til
menntamálaráðuneytisins.
Mismunandi er eftir stærð
sveitarfélaga hvernig málum er
háttað og til dæmis gegnir Ás-
laug Brynjólfsdóttir starfsmaður
hjá Fræðsluráði Reykjavíkur
(skólanefnd Reykjavíkur) starfi
umboðsmanns foreldra og skóla.
Áslaug sinnir hvort tveggja upp-
lýsingagjöf til foreldra og fæst
við úrvinnslu einstaldingsmála
sem ekki hefur tekist að leysa
innan skólanna. Aslaug segist fá
mörg og íjölbreytileg mál til úr-
lausnar. „Eg verð alltaf að vera
hálfgerður sáttasemjari og sjá
hlutina frá báðum hliðum,“ segir
Aslaug. „Þannig leysast mál yfir-
leitt. Maður getur ekki staðið
eingöngu með öðrum aðilanum."
En finnur hún ekki fyrir van-
trausti frá foreldrum þar sem
hún er starfsmaður „skólakerfis-
ins“?
„Nei, ég hefi reynt að hlusta
mjög Vel á fólk og hefi ekki orðið
vör við það. Þegar ég var
fræðslustjóri Reykjavíkurum-
dæmis var það meðal annars í
mínum verkahring að leysa
ágreiningsmál, en þá var bæði í
lögum og sérstakri reglugerð
kveðið á um starfssvið fræðslu-
stjóra. Samkvæmt núverandi Iög-
um á að vísa öllum málum til
skólanefnda og hvergi minnst á
ákveðinn yfirmann, utan skóla-
stjóra viðkomandi skóla.
Nei, maður leysir ekki ágrein-
ingsefni bara með því að skoða
þau frá einni hlið. Foreldrum er
bent á að Ieita íyrst til umsjónar-
kennara og síðan til skólastjóra,
en þegar það gengur ekki geta
þeir snúið sér til mín og oft eru
þessir aðilar boðaðir saman. Það
kemur síðan f minn hlut í þessu
starfi að horfa á málið frá báðum
sjónarmiðum og hafa réttsýnina
og lögin að Ieiðarljósi. En ég fæ
einnig mál frá skólastjórum til
afgreiðslu og vissulega er oft um
erfið mál að ræða og einna erfið-
ust viðfangs eru þau mál, þegar
börn fást ekki til að sækja skóla.
Þar að baki geta legið ýmsar
ástæður og vissulega getur það
stundum verið vegna eineltis.
' Brýriast af öllu ér að foreldrar og