Dagur - 20.02.1999, Blaðsíða 19

LAU GARDAGUR 20. FEBRÚAR 1999 - 35
LÍFIÐ í LANDINU
Á Patró. Myndin hér að ofan er frá Patreks-
firði, kauptúni fyrir vestan sem stendur við
samnefndan fjörð. Hvað heitir eyrin sem
elsti hluti byggðarinnar stendur á?
Áiftagerðisbræður. í samkeppni Ijósmyndara
nýlega fékk þessi mynd Þorvaldar Arnar
Kristmundssonar afhinum syngjandi Álfta-
gerðisbræðrum verðlaun undir titlinum ís-
lenskasta myndin. Hvar í Skagafirði er
Álftagerði og hvað heita þessir fjórir syngj-
andi bræður?
Lukkunnar pamfíll. Sigbjörn Gunnarsson
kom vel út úr prófkjöri Samfylkingarinnar á
Norðurlandi eystra um sl. helgi. Velti þar
sitjandi þingmanni úr sessi - og verður efað
líkum lætur þingmaður eftir kosningarnar í
vor. Hvað hefur Sigbjörn starfað síðustu árin
og hver var afi hans, þekktur náttúruvísinda-
og skólamaður og jafnframt þingmaður Al-
þýðuflokks um skeið?
1. Baráttuglaður útgerðar-
maður á Vestfjörðum hóf
í vikunni veiðar á skipi
sínu - kvótalausu. Afleið-
ingarnar eru að Fiski-
stofa hefur nú svipt skip-
ið veiðileyfi og málið á að
fara í hart. Hvað heitir
skipið og hvaðan er það
gert út?
2. Hvar á landinu eru þessir
bæir; Hávarðakot, Húna-
kot, Smáratún, Odds-
partur, Búð, Unhóll og
Borg?
3. Olafur Ragnarsson, nú bókaútgefandi í
Vöku-Helgafelli, samdi fyrir um þrjátíu
árum texta dægurlags sem Þorvaldur
Halldórsson söng - og gerði næsta
ódauðlegt. Hvert er lagið - og textinn?
4. Haustið 1940 kom strandferðaskipið
Esja heim til Islands með hóp á þriðja
hundrað Islendinga sem dvalist höfðu á
Norðurlöndunum en voru þar innlyksa
vegna stríðsins. Hvaðan kom skipið með
þessa landa okkar heim?
5. Hvar eru þeir fjórir bæir í Suður-Þing-
eyjarsýslu sem heita Halldórsstaðir.
6. Hvað heitir skógarlundurinn sem ekið er
í gegnum þegar komið er yfir Leiruveg
við Akureyri og ekið út Svalbarðsströnd?
7. Hann var árið 1929 skipaður skólameist-
ari Menntaskólans í Reykjavík af Jónasi
Jónssyni frá Hriflu, sem þá var dóms-
málaráðherra. Rektorsembættinu gegndi
hann til dánardægurs árið 1956, enda
þótt miklar deilur hefðu staðið um skip-
an hans í embættið - einsog gjarnan varð
þegar Hriflu-Jónas átti í hlut. Hver var
hann?
8. Ef maður er á norðurleið um Húna-
vatnssýslur, segjum til dæmis til Akur-
eyrar, má stytta sér leiðina nokkuð, með
því að fara út af hringveginum á móts
við Stóru-Giljá og koma inn á hann aftur
innarlega í Langadal. En hvað heitir
leiðin sem þá er farin?
9. Hvað hét ljóðabókin sem Davíð Stefáns-
son sendi frá sér árið 1919 og markaði
upphaf ferils hans sem ljóðskálds?
10. Hver var á dögunum ráðinn bæjarstjóri
Hornaljarðarbæjar?
Svör:
LAraD OG
ÞJÓD
Sigurgleði. Lið Aftureldingar sigraði í bikar-
keppni karla í handknattleik um sl. helgi og
voru þeir Einar Gunnar Sigurðsson og Bjarki
Sigurðsson ánægðir að leikslokum, einsog
sjá má á þessari mynd. Hverjar urðu lokatöl-
ur leiksins og hvernig fór bikarleikur kvenna
sem einnig var háður um liðna helgi?
Afmæli. Til mikillar hátíðar var efnt í Reykja-
vík sl. þriðjudag í tilefni afafmæli Knatt-
spyrnufélags Reykjavíkur. Hve gamalt er fé-
lagið? Á myndinni hér að ofan sést Ellert B.
Schram afhenda formanni KR afmælissögu
félagsins og hver er formaðurinn?
•bSejoj
-jhjisas -[si spuequres Jtippopgeq suubui
-npo;sao[ ijjejs buijj suiuieqs [ij ipuSaS
ui3S ‘uuungBui iijiaq uossuof ihqjeq 'oi
•JUguC} IBJIEAS '6
'jnejqb8u[ujoaujaq -g
'UOSSauUBjq {UIJBg ■ i_
•jnjiaiBjgB/y '9
■uup[npjgyj i 8o [BpiBQieg
‘[BpBÍqXag ‘[BpjBxeg i nia Jisssij iiæg •£
'BSuipU3[SJ 8SZ
giajjBQiiq UBSsacj t uiiaq Qidpjs ijjný s[jb
ua t:p[n.ui[,(jeqbuj3q tuqsXcj 8o eiqssiq
igæq ijáaj gaui uijbj jba issacj giaj
•ipuBjuuig i ouiBSjag bjj uioq Qidpjs 'F
'uuijxsj 8o - giSe[ Jijiaq ‘ofs y •£
•;8uicjjB8uBg
i æqeABjpjÁcj i nia Jiæq Jtssocj iijjy 'Z
•igjtjsqsijBj bjj jn
jjo8 j3 8o 8£Z'V9 utíaujB/Y Jijiaq Qidiqs '1
•Buqjnjs
-eqnBjq uinqjoui 9j poui b uibjj ii
-jáj qjgut /_ [ injgjeqoj ngin pjqogeuusAq
I -suispq epujaujjÁ} iqjeui \z ijoui
é ‘g!Qi{ BpupujBgis jjjáj qjgui gz ngin jb
-8ujpj3jnjjy 80 [jj qjajieqjq i Jtqgjtiqoq *
•puq uin eSujpjqsj inpBUiSujcj
80 jnSujQæjjninjjBU ‘uÁsimjy b suejgqs
-Bjuu3j\[ UBjsjauiejgqs ‘uinQgjjj bjj uos
-sjgpuiajs jgpujsjs iba jjæinggj i sueq
!JY 'J!3ASSUJBAÁ[\I I IJOÍJSJB JJ3AS pjJOA
uossjBuunQ uigfqSjs mjaq jb njsngjs *
•uossuof uu!JS}jyj
J3 sujsSbjsj jnpBuuog -eueSBp essscj
JJJS ![3BUIJB bjb 001 mppq 'g >l *
•jjuÁssjnjsg JeqsQ So Jnjpg
‘qsiQ ‘snjSjs mo Jugfj jmingæjg -qqq
-BUUB/\ pJA UBUUnS JUIUIBqS ‘!QJ}Jb8bO[S J
jddaiqnjÁas b[uib8 uinujq i ia [QiaSejjjY *
qjÁaujBjý *
Fluguveiðar að vetri (105)
Hefðin er rík
Þegar ég áttaði mig á því að fisk-
arnir sem við erum að egna til
Ieiks við fluguna hafa verið í vötn-
unum í þúsundir ára fannst mér
ég aðeins merkilegri maður en fyTr.
Til dæmis er Veiðivatnaurriðinn af
gamla stofninum merkilegt fyrir-
brigði frá náttúrunnar hendi. 10
þúsund ára gamall. Þarna hefur
hann verið frá því Iand lyftist og
hann lokaðist inni, þegar íshellan
hvarf af landinu.
Maður hneigir sig í auðmýkt fyr-
ir svona merkilegum andstæðingi.
Vér veiðimeim
Fræðimenn telja að fyrstu önglarnir hafi
verið gerðir fyrir 30 þúsund árum, en þá
má segja að vinur vor Homo sapiens hafi
um það bil verið að festa sig verulega í
sessi sem herra jarðarinnar og skapari ör-
laga heimsins. Fyrstu skráðu heimildirnar
um fluguveiði eru þó ungar. Um 200 eftir
Krist skrifar Cládíus Aelíanus að flugu-
veiðar séu hafnar í Makedóníu. Onglarn-
ir voru skreyttir ullarþræði og hanafjöðr-
um. Þegar hér er komið sögu telja menn
kominn grundvöll fyrir því að stunda
veiðar sér til ánægju og sem íþrótt.
Skrif um fþróttina hefjast þó ekki fyrr
en með Júílönu Berner, sem ég hef
minnst á fyrr, en frægð hennar og ljómi
er í réttu hlut-
falli við dýrðina
sem stafar af riti
hennar „Ritgerð
um veiðar með
öngli“. Þar er
um að ræða
grundvallar-
heimild um
fluguveiðar, og í
fyrsta sinn sagt
frá því hvernig
silungur og lax
taka gerviflugu.
Abbadísin Bern-
er lagði grunn
að íþrótt vorri
með því að taka
eftir og skrá
hvernig lífshætt-
ir fiskanna fylgja skordýralífinu. Hún sá
að fiskarnir velja sér fæðu eftir því hve
mikið býðst af tilteknum skordýrum. Hér
kom bingóið sem býr að baki allra flugu-
veiða enn þann dag í dag: Abbadísin
hnýtti 12 flugur, eina fyrir hvern mánuð
ársins, eftir því hvaða skordýr voru á ferð-
inni hverju sinni. Saga mannkyns átti
ekki eftir að verða söm eftir.
Sanmir veiðimaður
Abbadísin gerði meira. Hún skilgreindi
nefnilega hinn „sanna veiðimann". Sam-
kvæmt abbadísinni er sannur veiðimaður
þetta: hugsjónamaður, heimspekingur og
náttúruunnandi. Hún gekk þá þegar svo
langt að krefjast þess að hinn sanni veiði-
maður smíðaði stangir sínar sjálfur,
hnýtti flugurnar og tvinnaði línur.
Og frúin lagði meira til. Sá fiskur var
eftirsóknarverðari eftir því sem hann var
tregari til að taka. Þá fyrst að erfitt reynd-
ist að setja í fiskinn væri listin að veiða á
flugu farin að nálgast hámark unaðarins.
Og til að klykkja út og fullkomna verk sitt
lagði hún til að fluguveiðar væru ekki að-
eins fyrir heldra fólk, heldur allan al-
múga.
Ranglega var slegið inn ártal í pistli þar
sem minnst var á Berner á dögunum, rit-
gerðin kom ekki út 1850, heldur í kring-
um 1500, eins og ráða mátti af textanum.
Hún var hluti af stórri bók, Book of St.
Albans, sem samin var og skráð af munk-
um fyrir hefðarfólk. Þar var fjallað um
svo merkileg fyrirbrigði sem skjaldar-
merkjafræði og dádýraveiðar; og svo auð-
vitað fluguveiðar.
Júlíana Berner var hinn sanna móðir
fluguveiða á vorum dögum. Heill
henni.
Búnaður
Fluguveiðarnar fólust í því á mið-
öldum að ota stönginni fram, 5-6
metra langri, og láta fluguna
detta fyrir fiskinn. 19. öldin kom
svo með allri sinni dýrð: hjólum,
silldlínum, og styttri stöngum;
bylting stóra varð þegar banda-
rískur fiðlusmiður snéri sér að
þarflegum málum og hannaði
„splitcane" stöng úr bambus sem var
klofinn endilangt og komið góðu fram-
mjókkandi snikki á hvern klofning; sex
slíkir bambusrenningar mynduðu svo
stöngina sem felld var saman af miklum
hagleik. Bambusstangirnar innleiddu
möguleikan á því að kasta flugum, ekki
bara slæma þeim út.
Dulúð og menning
En allt á sér skuggahliðar. Jafnvel flugu-
veiðar. Þær urðu um miðbik 19. aldar
eindregið hefðarmannasport sem sveipað
var dulúð og íhaldssemi. Þegar þurrflugu-
veiðin hófst (eftir að menn höfðu tekið
eftir því að gömlu flugurnar voru stund-
um teknar áður en þær sukku) má segja
að íhaidssamir menn hafi ráðið stöðnun.
Við bresku kalkárnar mátti ekki annað
heyrast nefnt en
veiða á þurr-
flugu, sem varð
að miklu snobbi.
En björtu hlið-
arnar komu líka
fram: miklar
rökræður um
veiðitækni, og
mikilfengleg rit
um hvort betra
væri að veiða
andstreymis eða
þvert á straum,
eða jafnvel und-
an, eða... Þetta
var endalaust.
En snobbið jókst
með hreintrúar-
mönnum á borð
við Frederic Halford sem fór á eftirlaun
45 ára gamall til að helga sig fluguveið-
um. Hann fyrirleit votfluguveiðar á sama
hátt og við setjum markverða fyrirvara við
maðkadorg okkar tíma.
Skues
Merkilegur maður kom þá fram eftir
aldamót og bjargaði okkur áfram inn í
draumalandið. G.E.M. Skues. Hann þró-
aði nymfur sem veitt var með undir yfir-
borði á reki undan straumi. Og svo komu
fram snillingar eins og Sawyer með Phea-
sant tail og iíf okkar gat dafnað í takt við
breytta tíma.
Jock Scott
Laxveiðar kölluðu á hjól til að hemja kon-
ung fiskanna. Og svo komu flugurnar,
hver af annarri. Flóknar og glæstar fyrir
augu veiðimannsins: Jock Scott er talin
hafa verið hnýtt fyrst á skipi á leið frá
Bretlandi til Noregs árið 1845. í henni
voru 45 mismunandi einingar, en þeim
hefur fækkað upp á síðkastið. Margar
frægustu laxaflugurnar eiga einmitt ættir
sínar að rekja til Viktoríutímabilsins á
Englandi. Ofskrúð var í tísku. Bylting
varð hins vegar þegar flugurnar felldu
Ijaðrirnar og við tóku hárvængsflugur.
Þær eru einfaldari, ódýrari, fisknari og...
ekki nærri jafn fallegar og hinar!
Við stöndum því á gömlum merg flugu-
veiðimenn á vöðlum vorum þegar vdð ösl-
um ár og vötn - að efna í baráttu við
sjálfa náttúruna með vopnum sem er
jafngömul manninum.
FLUGUR
Stefán Jón
Haístein
skrifar
Veiðivötn: fiskurinn er mörg þúsund ára gamall, veiði-
menn fylgja langri hefð.