Dagur - 03.07.1999, Blaðsíða 14

LÍF OG HEILSA ^
LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 1999

Sumarleyfisferðalög
standa nú sem hæst.
Ýmsir pússa upp
gönguskóna, aðrir
setjast upp í bílana og
halda út á vegi og
vegleysur en hinir eru
líka margir sem kjósa
vegi loftsins og ferðast
langt á skömmum
tfma.
Ekki er þó öllum rótt þegar
þeir stíga um borð í flugvélar.
Fjölmargir finna til flug-
hræðslu og virðist hun einkum
leggjast á fólk á aldrinum 30-
40 ára. Eins og fleiri tegundir
fælni er hún algengari meðal
kvenna en karla og talið er að
um 50% kvenna finni til ótta
við að fljúga. Einkennin eru
innilokunarkennd og óöryggi
sem lýsir sér með örum hjart-
slætti, svita og hröðum andar-
drætti. Hugsanir sem tengjast
aðstæðunum geta komið þess-
um ónotum af stað en oft ná
þau hámarki þegar komið er
inn í vélarnar þar sem farþegar „Stór hluti námskeiðanna gengur út á að upplýsa fólk um öryggisbúnað flugvéla, hvernig tæknin vinnur og hvernig
hafa enga stjórn á aðstæðum þjálfun starfsfólks er háttað, “ segir Hallgrímur Sigurðsson.
Flutjhræðsla
og finna sig algerlega vanmáttuga.
Fólk reynir ýmsar aðferðir til að yfir-
vinna þennan ótta, til dæmis að fá sér
neðan í því áður en Iagt er upp og algengt
er að sjá fólk raða sér við harinn í flug-
stöðvunum, jafnvel kl. 6 að morgni. En
slíkar aðferðir eru fremur haldlitlar að
sögn Eiríks Arnar Arnarsonar, sálfræð-
ings, sem hefur aðstoðað marga sem ótt-
ast það að fljúga.
„Fræðsla um vandamálið er mun betra
meðal og hægt er að hjálpa fólki heilmik-
ið með tiltölulega einföldum aðferðum,"
segir hann og kveðst leggja áherslu á að
kenna fólki að takast á við hugsanir og
spennu sem tengist því að fljúga. „Slökun
er mikilvæg aðferð til að takast á við
spennuna. Svo er kjörið að fara út á
Reykjavíkurflugvöll og fylgjast með að-
stæðum þegar verið er að skrá fólk til
flugs, hlusta á brottfarar- og komutil-
kynningar, sjá fólk koma og fara og upp-
lifa að allt gengur þetta eðlilega fyrir sig.“
Aðsókn er mikil að námskeiðum sem
haldin hafa verið til að hjálpa fólki að
sigrast á flughræðslu. Þar hefur Hallgrím-
ur Sigurðsson, forstöðumaður rekstrar-
deildar Flugmálastjórnar, tekið á móti
mörgum þátttakendum.
„Stór hluti námskeiðanna gengur út á
að upplýsa fólk um öryggisbúnað flugvéla,
hvernig tæknin vinnur og hvernig þjálfun
starfsfólks er háttað. Fólk er nefnilega
mun öruggara í flugvélunum en það held-
ur. I fyrsta lagi eru flugvélar sendar í
gagngerar skoðanir oft á ári og skipt um
hluti í þeim reglulega þótt þeir séu í lagi.
Svo eru öryggiskröfurnar þannig að flug-
vél fer aldrei í Ioftið nema hafa einn
tryggan varavöll, annan en þann sem för-
inni er heitið til og drjúgan skammt af
eldsneyti fram yfir það sem hún þyrfti að
nota að þeim varavelli," segir Halígrímur
og bætir við að rækilega sé vakað yfir öllu
flugi af jörðu niðri og ekki megi gleyma
því að áhafnir vélanna hafi fullan hug á
að skila farþegum heilum á áfangastaði og
komast sjálfar klakklaust heim. GUN
Ráð gegn
flughræðslu
Slökun er eitt besta ráðið \4ð flug-
hræðslu. Til að ná henni getur verið þörf
á námskeiði en einnig eru til spólur eða
diskar með slökunartónlist er geta gert
stórt gagn. Sérstök öndun sem kennd er
á slökunar-
og jóga-
námskeið-
um kemur
hvergi bet-
ur að not-
um en
þegar flug-
hræðslan
herjar á.
Flestir reyna að bera sig vel og láta ekki
á neinu bera þótt óþægindi flughræðsl-
unnar geri vart við sig. Einn liður í að
byggja upp öryggiskennd getur þó verið
fólginn í að tjá sig um líðan sína við flug-
freyju/flugþjón. Þetta fólk er þjálfað í að
annast flughrædda farþega og því er
óþarft að vera hræddur við að láta hræðs-
lu sína í ljós ef hún er fyrir hendi.
Ekki er sama hvar setið er í flugvélinni.
Sætin yfir vængjunum og allra fremst
hristast minna en önnur. Gott er líka að
reyna að hafa eitthvað fyrir stafni meðan
á flugferðinni stendur annað en sitja og
bíða eftir ókennilegum hljóðum og
ónotalegum hreyfingum flugvélarinnar.
Góður reyfari sem hægt er að gleyma sér
við getur gert meira gagn en nokkurt
námskeið.
Gott er að fara í huganum yfir tíðni
flugslysa og þá lýkst væntanlega upp fyr-
ir mönnum að hún er mjög lág. Ekkert
slys í farþegaflugi hefur t.d. orðið á Norð-
ur Atlantshafi síðustu 20 árin þrátt fyrir
að um það svæði fari um 800 vélar dag-
lega, að jafnaði. Islenska flugstjórnar-
svæðið erum það bil 5,3 milljónir ferkíló-
metra að stærð og talið er að um það fari
um 70 þúsund farþegar á sólarhring.
Netklámfíkn
Jón gerir sér grein fyrir aö hann eyðir of
miklum tíma í klámið og er fullur sektar-
kenndar. Hann gerir sér grein fyrir eyðilegg-
ingunni sem hegðun hans hefur en samt
getur hann ekki hætt.
Á Netinu er
hægt að finna
ALLT um kynlíf.
Upplýsingar um
kynlíf í sögulegu
samhengi, kyn-
Iífsheimspeki,
leiðbeiningar
um munngælur,
leiðbeiningar
um bindileiki,
leiðbeiningar
fyrir dragdrottn-
ingar, kynlífsleikfangaverslanir,
erótískar sögur, myndbönd af
ástarleikjum venjulegs fólks,
prófessíónal pornómyndir og
myndbönd og uppskriftir fyrir
mat sem er etinn af líkama eísk-
hugans/ástkonunnar. En Netið
geymir líka mikinn ósóma og
ógeð, eins og upplýsingar og
myndir sem tengjast misnotkun
á börnum eða dýrum eða full-
orðnu fólki. Að vísu varðar það
við lög að dreifa slfku efni á Net-
inu, en erfitt er að ná til net-
perra og koma þeim úr umferð
og á meðan vex viðbjóðurinn
eins og ógeðslegur arfi og meng-
ar Netið. Það frábæra upplýs-
inga, skemmtunar og fræðigildi
sem Netið hefur er því tvíeggja
og getur verið niðurrífandi og
mannskemmandi afl þegar börn,
pervertar og fíklar eru annars
vegar. Sjálfráða, vel vakandi full-
orðið fólk með heilbrigðan
fræði- eða skemmtiáhuga á kyn-
lífi getur hins vegar notað Netið
í leik og starfi, ekki skyldi líta
fram hjá því. Fjandakornið
þarna notaði ég heilbrigðishug-
takið; þá verð ég að útskýra: það
telst heilbrigt kynferðislega sem
er stundað meðal einstaldinga
sem allir eru samþykkir og upp-
lýstir um það sem fer fram, þess
vegna getur ekki talist heilbrigt
að beina kynferðislegum
áhuga/athöfnum að t.d. börn-
um, dýrum eða þroskaheftum
einstaklingum sem hafa ekki
forsendur eða þroska til að skil-
ja hvað á sér stað og geta þess
vegna ekki veitt upplýst sam-
þykki. A sama hátt er kynlíf
óheilbrigt ef þátttakandi er upp-
lýstur en ósamþykkur; það heitir
öðru nafni ofbeldi.
Jón og Rósa
Fíkn í kynferðislegt efni á Netinu
fer vaxandi. Hún getur birst í
brjálæðislegum áhuga og tíma
sem er eytt í að skoða alls kyns
efni s.s. klámvídeó, klámmyndir
eða hangsi á klámspjallrásum.
Netklámfíklar eyða það miklum
tíma í iðjuna að það hefur trufl-
andi áhrif á líf þeirra á einhvern
hátt: Jón var farsæll verðbréfasali
þar til hann ánetjaðist klámsíðu
ungpíunnar Wild Rose, sem set-
ur inn ný klámmyndskeið af sér
og ýmsum vinum sínum daglega,
svo nú eyðir hann nær hálfum
vinnudeginum í að skoða Rósu
hina villtu og aðrar síður sem
hún góðfúslega bendir gestum
sínum á. Nú er forstjórinn í XYZ
þar sem Jón vinnur, búinn að
reka augun í hratt dvínandi ár-
angur Jóns í braskinu og á hann
eru runnar tvær ellegar þrjár
áhyggjugrímur. Jón og hans líkar
eiga það líka til að einangrast frá
samskiptum við annað fólk, t.d.
vinnur Jón nú fram eftir til að
geta hangíð lengur með Rósu
sinni og hann er steinhættur að
mæta í körfu með strákunum. Þá
sjaldan að hann mætir í körfuna
er hann algjörlega upptekinn af
hugsunum um Rósu og vini
hennar; þráhugsanir og áráttu-
hegðun eru algeng einkenni Net-
klámfíkla. Síðan hennar Rósu
hentar Jóni mjög vel því hann
hefur, eins og margir Netklám-
fíklar, myndað með sér þol gagn-
vart efninu og þarf sífellt að fá
eitthvað nýtt til að ná sama örv-
unarstigi. En Rósa er mjög
samviskusöm stúlka og sér
Jóni alltaf fyrir nýjum og
safaríkum myndskeiðum.
Jón gerir sér grein fyrir að
hann eyðir of miklum tíma í
klámið og er fullur sektar-
kenndar t.d. gagnvart strák-
unum í körfunni, mömmu
sinni sem hann mætir ekki
Iengur til í sunnudagslæri,
forstjóranum í ÞÆÖ og
dóttur sinni sem hann á lög-
um samkvæmt að sjá um
aðra hvora helgi en skorast
nú undan ábyrgðinni f aukn-
um mæli. Hann gerir sér
grein fyrir eyðileggingunni
sem hegðun hans hefur en
samt getur hann ekki hætt
og það veldur honum vax-
andi kvíða og þunglyndi.
Von fýrir Jón
En Jón á sér von. Netklám-
ffklar hafa getað nýtt sér meðferð
sem byggð er á tólf spora kerfi
AA, því ætti hann hið snarasta að
taka upp tólið (símtólið) og
hringja í SÁA eða á fíknimeðferð-
ardeild Landspítalans. Hann get-
ur líka snúið Netinu sér í vil og
heimsótt síðuna onlinesexadd-
ict.com sem hefur að geyma góð
ráð og Ieiðbeiningar fyrir þá sem
eru háðir ldámefni á Netinu.
KYIMLIF
Ragnheiöup
Einíksdóttir
skrifar