Dagur - 15.04.2000, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 15. APRÍL 2000 - 21
Leikur
listarinnar
Á sýning-
unni Terror
2000, sem
nú stendur
yfir í kjallara
Norræna
hússins,
vekur athygli listaverk
sem jafnframt er fót-
boltaspil. Getur leikur
verið list, spyrja menn
og það ekki að ástæðu-
lausu.
Fótboltaspilið er eftir finnska
listamanninn Jiri Geller. Það er
ekkert óalgengt að rekast á
svona spil á samkomustöðum
karlmanna, sem í suðurhluta
Evrópu myndu vera kaffihús og
barir. Leikurinn fer fram á leik-
velli á borði og eru liðsmenn
fastir á stöngum fyrir ofan það
sem tveir „leikmenn" stjórna.
Fótboltaspilið hans Jiri er ekkert
mikið öðruvísi, en þó hefur
hann gert á þeim nokkrar
grundvallarbreytingar. Liðsmenn
spilsins eru litlir Jesúsar annars
vegar og Búddar hins vegar sem
sparka á milli sín hnetti í stað
bolta. Leikurinn er tengdur
tölvu, sem gestir geta séð undir
horðinu, en frá henni koma
ógurleg hljóð sem stjórnast af
Ieiknum. Leikmenn spila því
ekki aðeins hvor á móti öðrum
heldur gefa tölvunni skipanir.
Ekki bara fótboltaspil
Spilið hans Jiris hefur sama að-
dráttarafl og önnur fótboltaspil,
en munurinn á þeim er sá að
litlu Búddunum og Jesúunum
ásamt táknmerkjum í hornum,
hnetti og hljóðum er ætlað að
vekja áhorfandann til umhugs-
unar um valdabaráttu og
múgsefjun trúarhragða sem bít-
ast um yfirráð á okkar hnetti.
Verkið er því þegar allt kemur til
alls gerólíkt samskonar spilum á
börum og kaffihúsum, sem eru
ekkert annað en það sem þau
sýnast vera, nefnilega fótbolta-
spil.
Það er að verða sífellt algeng-
ara að rekast á listaverk af þess-
um toga á sýningum erlendis,
þótt ekki hafi borið mikið á slík-
um verkum á Islandi. Astæðan
gæti verið sú að íslenskir mynd-
listarmenn séu ekkert tækni-
sinnaðir en einnig gæti verið að
þeir hafi ekki haft greiðan að-
gang að tækninni. Oðru máli
gegnir um starfsbræður þeirra
útlenda sem margir hverjir hafa
verið að fást við rafræna list,
sem verkið í Norræna húsinu
flokkast undir, í marga áratugi.
Gutenberg byltingin
Með rafrænni list er átt við
myndbönd, hljóðverk, ljósverk,
samskiptaverk, vélmenni og
töluverk. Tölvulistin fór þó ekki
að þróast af viti fyrr en einka-
tölvan kom á almennan markað
á viðráðanlegu verði fyrir rúm-
um áratug. Síðan hafa sífellt
fleiri Iistamenn tekið tölvuna í
sína þjónustu og það ekki hara
þeir sem fást við elektróníska
list.
Nýjasta afsprengi rafrænnar
listar eru gagnvirk tölvuverk
unnin með stafrænni tækni.
Stafræn tækni er reyndar ekkert
einkamál tölvulistar. Flana má
nota við alla myndgerð í dag,
hvort sem það eru ljósmyndir,
myndbönd eða kvikmyndir. Staf-
ræn tækni hefur breytt skynjun
okkar segja menn og halda því
fram að hún sé jafn byltinga-
kennd og prentækni Gutenbergs
var á sínum tíma.
Tölvan hefur auk þess komið
með nýja vídd inn í myndlistina
sem er leikurinn. Myndlist hefur
ekki þótt jafn nátengd leiknum
og margar aðrar listgreinar, svo
sem tónlist og leildist, en vel
getur verið að það sé rangt mat.
Myndlist fylgir reglum eins og
allir Ieikir, en það sem einkennir
leikinn eyðileggur listina. Eng-
inn leikur gengur upp ef þátt-
takendur hundsa settar leikregl-
ur, þetta veit hvert mannsbarn.
Hið sama gengur ekki upp í
skapandi listum, þótt þær bygg-
ist líka á ákveðnum reglum. Þeir
listamenn sem sett hafa svip
sinn á söguna hafa leikið sér að
því að brjóta reglurnar, snúa
þeim, slíta þær og afljaka, sjálf-
um sér til skemmtunar, en sam-
tímamönnum sínum til hrelling-
ar. Slík óhlýðni virðist hins vegar
vera óhjákvæmilegur hluti af
frjórri sköpun sem einkennir
mikil listaverk.
Fá að vera með
Lengi vel tóku njótendur lista
ekki þátt í leik listarinnar öðru-
vísi en sem áhorfendur og túlk-
endur. Sem slíkir eru þeir á viss-
an hátt þátttakendur í sköpun
verksins og sumir hafa jafnvel
viljað halda því fram að áhorf-
andinn sé beinlínis höfundur
þess. Marcel Duchamp hélt því
fram að svo væri og tóku Iæri-
sveinar hans á sjöunda og átt-
unda áratugnum þær yfirlýsing-
ar bókstaflega. Þeir vildu fá
áhorfendur til að taka virkan
þátt í gjörningum sínum og uppá-
komum, sem minntu meira á
helgiathafnir en leiki.
Áhorfendur voru ekki eins
ginnkeyptir fyrir þátttöku í slík-
um ritúölum og þeir eru fyrir
leiknum f tölvulistinni. Hann
byggist á gagnvirkum eiginleik-
um tölvunnar, sem er talin ein
ástæðan fyrir vinsældum tölv-
unnar meðal almennings. Flest-
ar einkatölvur, sem keyptar eru
inn á heimili eru fyrst og fremst
notaðar sem leiktæki fyrir tölvu-
leiki. Listamenn sem nota tölvur
nýta þær gjarnan í svipuðum til-
gangi, til að búa til einskonar
leiki, sem tælir áhorfandann til
þátttöku. Og það virðist virka
þvf söfn með slíkum verkum
minna meira á skemmtigarða en
hefðbundin Iistasöfn.
R9AD
eftir
Erskine Caldwell
Þýðing:
Jökull Jakobsson
Leikmynd og búningar:
Snorri Freyr Hilmarsson
Lýsing:
Ingvar Björnsson
Hljóðmynd:
Kristján Edelstein
Leikstjóri:
Viðar Eggertsson
Leikarar:
Þráinn Karlsson,
Hanna María Karlsdóttir,
María Pálsdóttir,
Aðalsteinn Bergdal,
Agnar Jón Egilsson,
Kristjana Jónsdóttir,
Sunna Borg,
Árni Tryggvason,
Hinrik Hoe
og Anna Gunndís
Guðmundsdóttir.
2. sýning
laugard. 15. apríl
kl. 20:00
Uppseit
3. sýning
miðvikud. 19. apríl
kl. 20:00
4. sýning
fimmtud. 20. apríl
kl. 20:00
5. sýning
laugard. 22. apríl
kl. 20:00
jLi.iiiuúiaMiOaijLúiiúUtij,
IbiDlnHULjEimEMa
rHLtbl.rBð
ILEIKFÉLAG AKIIREYRAR

Miðasalan opin alla virka daga
frá kl. 13:00-17:00 og fram að
sýningu, sýningardaga.
Sími 462 1400.
www.leikfelag.is
sÓ0)j
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
sími 551-1200
Stóra sviðið kl. 20:00
LANDKRABBINN
- Ragnar Arnalds
7. sýn. í kvöld lau. 15/4
uppselt, 8. sýn. mið. 26/4
örfá sæti laus, 9. sýn. fim.
27/4 örfá sæti laus, 10. sýn.
fös. 5/5 nokkur sæti laus,
11. sýn. lau. 6/5 nokkur sæti
laus, 12.sýn. fös. 12/5
nokkur sæti laus, fim. 18/5.
GLANNi GLÆPUR í
LATABÆ
- Magnús Scheving og
Sigurður Sigurjónsson.
Sun. 16/4 kl.14:00 örfá sæti
laus og kl. 17:00 örfá sæti
laus, sun. 30/4 kl. 14:00
uppselt, sun. 7/5 kl. 14:00
örfá sæti laus, sun.14/5 kl.
14:00 nokkur sæti laus,
sun. 21/5 kl. 14:00.
DRAUMURÁ
JÓNSMESSUNÓTT
- eftir William Shakespeare.
FRUMSÝNING
fim. 20/4 uppselt,
2. sýn. fös. 28/4 örfá sæti laus,
3. sýn. lau. 29/4 örfá sæti laus,
4. sýn. mið. 3/5 örfá sæti laus.
ABEL SNORKO BÝR
EINN
- Eric-Emmanuel Schmitt
Sun. 30/4.
Takmarkaður sýningafjöldi.
KOMDU NÆR
- Patrick Marber
Mið. 31/5.
Sýningin er hvorki við hæfi
barna né viðkvæmra.
Litla sviðið kl. 20:30:
HÆGAN, ELEKTRA
- Hrafnhildur Hagalín
Guðmundsdóttir
í kvöld lau.15/4 örfá sæti
laus, sun. 16/4, sun. 30/4.
Smíðaverkstæðið
kl. 20:00
VÉR MORÐINGJAR
- Guðmundur Kamban
í kvöld lau. 15/4, fös. 28/4, lau.
29/4.
Sýningum fer fækkandi.
LISTAKLÚBBUR
LEIKHÚSKJALLARANS
17. apríl kl. 20:30
Gullkistan. í tilefni af 50 ára
afmæli Þjóðleikhússins verður
fjallað um leikskáldið Guðmund
Steinsson.
Flytjendur eru Ingvar E.
Sigurðsson, Halldóra
Björnsdóttir, Stefán Jónsson,
Erlingur Gíslason og Margrét
Guðmundsdóttir. Umsjón hefur
Jón Viðar Jónsson.
Miðasalan er opin
mánud.- þriðjud.
kl. 13-18, miðvikud.-
sunnud. kl. 13-20.
Símapantanir
frá kl. 10 virka daga.
Sími 551-1200.
thorey@theatre.is