Dagur - 19.12.2000, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBF.R 2000 - 7
ÐMjjur.
ÞJÓÐMÁL
Aðhalds- eða
eyðslufí árlög?
„Ég hefhlustað á mjög margar yfirlýsingar síðustu v/ku um hinn mikla tekjuafgang ríkissjóðs og ekki hefur skort
tillögur um hvað eigi að gera við hann. 33.9 milljarðar króna eru miklir fjármunir. Það verður hins vegar að
gæta vel að því hvernig þessi tekjuafgangur er samansettur, “ segir Jón m.a. í grein sinni.
JÖN KRIST-
JANSSON
FORMAÐUR FJÁRLAGA-
NEFNDAR ALÞINGIS
Fjárlög fyrir árið 2001 hafa nú
verið afgreidd á Alþingi. Sú af-
grciðsla er samkvæmt starfsáætl-
un Alþingis. Þessi afgreiðsla hefur
aldrei verið jafnsnemma á ferðinni
og stenst starfsáætlun annað árið í
röð. Þetta hefur tekist með góðu
samstarfi allra aðila sem að mál-
inu hafa komið, bæði stjórnarliða
og stjórnarandstöðu og ráðuneyta.
Þessar tímasetningar eru mikil-
vægar íyrir góða stjórnsýslu og
auðvelda frágang mála fyrir ára-
mót, þannig að fjárlög geti í raun
tekið gildi með nýju ári.
Aðhald eða eyðsla
Umræður um fjárlagafrumvarpið
snerust um hvort hér væri um
verðbólgufjárlög að ræða. Stjórn-
arandstaðan á þingi deildi á
stjórnarliðið fvrir lausung í út-
gjöldum, og að afgreiðsla mála
hefði neikvæð áhrif á verðbólgu og
viðskiptahalla. Hins vegar fluttu
þeir fjölmargar tillögur um aukin
útgjöld og tillögur urn skattahækk-
anir til þess að standa undir þeim
og þær skattahækkanir áttu eink-
um að lenda á atvinnuvegum
Iandsmanna. Þetta er allt saman
hefðbundið, gamalkunnug vinnu-
brögð sem sæta ekki tíðindum.
Sannleikurinn er hins vegar sá
að afkoma ríkissjóðs allt frá árinu
1998 rnarkar þáttaskil. Allt frá ár-
inu 1983 hafi verið um samfelldan
hallarekstur að ræða. Nú er hins
vegar svágrúm til þcss að greiða
niður skuldir og Ieggja til hliðar
fyrir skuldbindingum sem á ríkið
hafa fallið til dærnis í lífeyrismál-
um. Þetta er afar mikilvægt vegna
þess að þetta styrkir fjárhag ríkis-
sjóðs þegar til framtíðar er litið og
evkur möguleikana til þess að
standa undir þeim kröfum og
skyldum sem ríkisvaldið þarf að
sinna.
Tekjulilióin
Tekjur ríkissjóðs hafa vaxið á und-
anförnum árum. Tekjuskattur ein-
staklinga hefur gefið meiri tekjur
vegna þess að laun hafa hækkað
og kaupmáttur aukist. Tekjur af
virðisaukaskatti og aðflutnings-
gjöldum hafa einnig vaxið, sent og
tekjuraf fjármagnstekjuskatti. Það
er hins vegar ljóst nú að tekju-
skattur fvrirtækja ntun ekki vaxa
hvorki á yfirstandandi ári né því
næsta til jafns við það sem hann
gerði á árinu 1999. Því veldur verri
afkoma sem meðal annars má
rekja til verri viðskiptakjara. Það
er athyglisvert að stjórnarandstað-
an byggir tillögur sínar á því að
auka skattlagningu á lýrirtæki við
þessar aðstæður.
Reiknað er með 15.5 milljarða
króna tekjum af sölu eigna. Aform
eru um að hefja sölu í stórfyrir-
tækjum, eins og Landssímanum
og sameinuðunt banka. Þessum
sölutekjum má undir engum
kringumstæðum v'erja í rekstur
ríkisfýrirtækja heldur til þess að
greiða niður skuldir ríkissjóðs eða
til nýrra fjárfestinga.
„Hiim mikli tekjuafgangur“
Eg hef hlustað á mjög margar yfir-
lýsingar síðustu viku um hinn
mikla tekjuafgang ríkissjóðs og
ekki helur skort tillögur um hvað
eigi að gera við hann. 33.9 millj-
arðar króna eru miklir fjármunir.
Það verður hins vegar að gæta vel
að því hvernig þessi tekjuafgangur
er samansettur. Hluti hans er
vegna þenslu og viðskiptahalla, og
eins og áður segir er tæplega
helmingur hans áætluð sala eigna.
Þótt þessí áhrif væru dregin frá er
ríkissjóður eigi að síður rekinn
með hagnaði. Það skal undirstrik-
að. Hins vegar er það ekki heldur
verjandi að stofna til nýrra rekstr-
arútgjalda lyrir fé sem rennur í
ríkissjóð vegna þenslu í samfélag-
inu. Það fé á að nota til þess að
styrkja stöðu ríkissjóðs, þannig að
hann sé betur í stakk búinn til
þess að mæta skuldbindingum
sínum þegar verr árar. Þetta verð-
ur ætíð að hafa í huga.
Áhrif á þensluna
Samtök atvinnulífsins hafa sent
frá sér ályktun þar sem staðhæft
er fjárlagafrumvarpið hafi hækkað
óhæfilega í meðförum Alþingis
eða um 9 milljarða króna. A þess-
ari hækkun eru skýringar. Aðgerð-
ir í tengslum við tjármál sveitarfé-
laga og lækkun fasteignagjalda á
landsbvggðinni kostuðu 3.1 millj-
arð króna. Áætlun um vaxtagjöld
hækkar um 3.2 milljarða króna
vegna þess að ákveðið hefur verið
að taka erlend lán sem nema 1 5.6
milljörðunt króna til þess að mæta
afborgununt af erlendum lánum.
Þá er gert ráð fyrir að gefa út
óverðtrvggð verðbréf og ríkisvíxla
á innlendum markaði fyrir 12
milljarða króna til að stvrkja vaxta-
myndun á lánsfjármarkaði. Þetta
er þáttur í breyttri IánastýTÍngu
vegna vaxta og gengismála.
Þá má rekja 820 milljóna út-
gjaldatölu vegna greiðslu fjár-
magnstekjuskatts af söluhagnaði
eigna. Þessi tala kemur einnig inn
tekjumegin.
Aðrar breytingar sem Alþingi
gerði á frumvarpinu nema um 2.9
milljörðum króna sem er um 1.5
% af útgjöldum frumvarpsins.
Þetta eru minni breytingar en
gerðar voru á frumvarpinu á fyrra
ári en þá nárnu hliðstæðar breyt-
ingar um fjórum milljörðum
króna.
Það telst því ekki sanngjörn urn-
ræða að fjárlagafrumvarpið og
breytingar Alþingis á því séu
þensluvaldandi í samfélaginu.
Þvert á móti má telja það jákvæð
skilaboð frá hendi ríkisvaldsins
inn í efnahagslífið.
STJÓRNMÁL Á NETINU
Aslan og dómsmálaráðherrann
Maddaman, vefrit ungra fram-
sóknarmanna, fjallar um þá
ákvörðun dómsmálaráðherra að
krefjast þess „fólk sem hyggst
ganga í hjónaband framvísi upp-
áskrifuðum bevís frá sýslumanni
um að það rnegi gifta sig.
Tildrög þessa máls er að dóms-
málaráðherra hyggst leggja fram
frumvarp til laga um hreytingu á
hjúskaparlögum. Gerir frum-
varpið ráð fyrir því að hjónaefni
verði að framvísa vottorði um að
kannað hafi verið að þau uppfylli
skilyrði, til hjónavígslu áður en
vígslumaður gétur framkvæmt
athöfnina.
Ef marka má fréttaflutning þá
virðist ástæða þessarar breyting-
ar sú að könnun hjónavígsluskil-
yrða er vandasamt verkefni sem
krefst yfirgripsmikillar þekkingar
á alþjóðlegum einkamálarétti.
Því er nauðsynlegt að svokallaðir
könnunarmenn gangi úr skugga
unt hvort að hjónaefni séu þau
sem þau segjast vera.
Því hefur verið fleygt að hin
raunverulega ástæða að baki
þessari fyrirhuguðu lagasetningu
sé maður að nafni Aslan Gilaev.
Aslan þessi er af tétnesku bergi
brotinn en er giftur íslenskri
konu. Hvort einhver fótur sé fyr-
ir þeirn orðrómi er þó aukaatriði.
En saga þessa manns sýnir í
hnotskurn hver áhrif þessi laga-
breyting mun hafa.
Skömmu eftir að ofangreindur
Aslan kom til landsins sl. sumar
kynntist hann íslenskri konu.
Þau ákváðu að ganga í hjóna-
band og fengu kaþólskan prest
hér á landi til að framkvæma at-
höfnina. Svo viröist sem prestur-
inn hafi vanrækt að kanna hjóna-
vígsluskilyrði. A.m.k. gekk hann
ekki úr skugga um hvort að Aslan
væri sá sem hann segöist vera
eða hvort að hann væri alveg ör-
ugglega ógiftur heima í Téteníu.
Vandi Aslans er sá að hann hef-
ur átt mjög erfitt með að bera
sönnur á að hann sé sá sem hann
segist vera. Sé
hann í raun
og veru Aslan
Gilaev, tét-
neskur flótta-
maður, er
varla hægt að
búast við að
tétneska hag-
stofan geti
auðveldlega Sólveig Péturs-
staðfest það. dóttir: Það telst til
Ef kaþólski mannréttinda að
presturinn gifta sig segja
hefði gert ungir framsóknar-
kröfu um að menn.
Aslan sannaði
deili á sér
hefði brúður hans oröið að silja
nokkuð lengi í festum. Prestur-
inn kaus hins vegar að fram-
kvæma athöfnina. En það má
nánast slá því föstu að könnunar-
menn dómsmálaráðherra hefðu
séð sig knúna til þess að synja
honum um könnunarvottorð.
Nú veröur Maddaman að
spyrja, hver hefði orðið bættari
hefði manninum verið neitað um
að ganga í hjónaband? Það telst
raunar til mannréttinda að fá að
gifta sig. Ef Aslan þessi er tórnur
svikahrappur og siglir undir föl-
sku ITaggi, er jafnvel harðgiftur í
heimalandi sínu, þá getur hin ís-
lenska eiginkona hans krafist
lögskilnaðar. Raunar er tvíkvæni
refsivert brot. Sé hann hins veg-
ar sá sem hann segist vera, og
gefum okkur eitt andartak að fólk
sé nú yfirleitt það sem það segist
vera, þá myndi synjun á könnun-
arvottorði leiða til þess að hon-
um hcfði að ófyrirsynju verið
meinað að ganga í hjónaband.
Verði frumvarp dómsmálaráð-
herra að lögum mun þeim sem af
einhverjum ástæðum eiga mjög
erfitt með að sanna á sér deili
verða beinlínis meinað að ganga í
hjónaband hér á landi. Fyrir okk-
ur hin mun frumvarpið ekki
valda neinum teljandi vandræð-
um þó að augljóslega mun strcð-
ið og skriffinnskan í kringum
undirbúning giftinga aukast
nokkuð og það án þess að nokk-
ur skynsamleg ástæða liggi þar að
baki. Varla eru skilyrði f\'rir því
að ganga í hjónaband hér á landi
svo Ilókin að það þurfi hámennt-
aða lögfræðinga til að kveða úr
um hvort fólk megi gifta sig.
Þctta mál er allt hið forvitni-
legasta. Það virðist nefnilega vera
vilji dómsmálaráðherra Sjálf-
stæðisflokksins að fólk sem óskar
þess að játast sínum heittelskaða
verði fyrst að ganga á milli
Heródesar og Pílatusar til þess
að geta sannað á sér deili fyrir
presti eða sýslumanni. Því rniður
hefur frjálslyndum sjónarmiðum
ekki veriö gert hátt undir höfði
innan veggja Arnarhvols í valda-
tíð núverandi dómsmálaráð-
herra. Þetta frumvarp er ekki
fyrsta dæmi þess. Og varla verð-
ur það hið síðasta."