Dagur - 05.01.2001, Page 7

l'ÖSTVDAGUR 5 . JANÚAR 2001 - 7
tWir.
ÞJÓÐMÁL
Hver er hver
í Hveragerði?
Fróðleik, sögur, leikrit, Ijóð
les vor mikla bókuþjóð.
Svarthöfði nú segir mér,
að sm sé komið málum hér,
að bækur líti enginn í.
Ég erfarinn að trúa því.
Og meira en í mína bók
menn hér sækja í p)lsu
og kók
Svo orti Nestor íslenskra
bókmennta Gunnar Dal
um pylsuvagninn í Aust-
urstræti í bók sinni 100
Ijóð unt Lækjartorg á gullöld Grófarinnar
þegar vinstri meirihlutinn í borgarstjórn
Reykjavíkur frá 1978 losaði um múl borg-
arbúa og gaf tóninn sem nú er hljómkvið-
an í kröftugu selskapslífi borgarinnar. En
Gunnar Dal lét ekki þar við sitja: I einu af
mörgu bráðskemmtilegu kaffispjalli lærði
pistilhöfundur að lesa spilverk húsdýranna
í landinu frá því Garðarshólmi byggðist.
Að vísu hefur nafnið Garðarshólmi fengið
nýja nterkingu í hugum landsmanna eltir
að Garðar Sverrisson gekk í forsvar lyrir
bandalag öryrkja og Garðar nafni hans
Svavarsson Ifður senn í aldanna skaut á
morgni nýrrar aldar. En það er nú önnur
saga.
Við félagarnir Dal veltum lyrir okkur því
láni íslenska mannkynsins að hundurinn
skuli enn líta upp til mannsins eftir I 126
ára sambúð í landinu. Einkum og sér í lagi
þar sem kötturinn hefur litið niður á
mannkyn íslendinga frá sömu landnámstíð
með augljósri fyrirlitningu. Hundinn skort-
ir ennþá mannglöggvun kattarins en hann
bætir sér upp skortinn með órofa tiyggð-
inni. Fyrir þá sök eina ættu lslendingar að
helja hundinn tafarlaust til bæði vegs og
virðingar sem hann hefur unnið sér inn í
landinu með ellefu alda trúnaði f stað þess
að sveija honum upphátt til sveita. Vígja
hundinn í hóp landvætta og setja hann á
stall í skjaldarmerkinu.
UMBUÐA-
LAUST
skrifar
Hver er hver í Hveragerði?
Gunnar Dal fann hins vegar hið
eftirsótta jafnvægi fyrir íslenska
mannkynið í náttúrunni og leiddi
pistilhöfundi í ljós að ein hús-
dýrategund er þrátt fyrir allt svo
lítil fyrir sér að hún lítur á
manninn sem jafningja sinn í
dýrarikinu. Ekki bara sjálfan Is-
lendinginn í sjálfum sér og al-
heimsgeimi heldur alla Adam-
sætt eins og hún kemur af
skepnunni. Jafnoki íslendinga er
sjálft svínið lifandi komið og
finnst alls ekki sjálfu að það
snobbi niður lyrir sig með þess-
um mannjöfnuði við landann.
En (leiri húsdýr en kýrin Rúkolla
eru kysst Júdasarkossum á Suð-
urlandi f vetur:
Nú berast þau tfðindi úr
heimabyggð Gunnars Dal austur
í Olfusi að Hvergerðingar sparki
bæði í hunda og ketti fyrir
hunda og manna fóturíi eins og
þeir séu niðursetningar í þorpinu
en ekki réttbornir landnáms-
menn íslands. Eldd einasta hefta
þeir ferðir kvikindanna urn pláss-
ið og vilja selja þeirn sérstaka
tryggingu heldur er líka vegið
gróflega að stolti kattastofnsins
með því að gelda högna og fijó-
drepa læður. Er nema von að
menn spyrji hver sé hver í Hvera-
gerði í dag? Stutt er sfðan Hvera-
gerði gaf sig út fyrir að vera
menningarþorp á landsvísu og
sóttist eftir skáldum og lista-
ntönnum í samfélag við þorpsbúa. Er þó
Hvergerðingum sjálfsagt í fersku minni
hvernig borgarstjórn Reykjavíkur fór hall-
oka fýrir hefðarköttum borgarinnar við
öskutunnurnar í Grjótaþorpi á menningar-
ári og sama útreið blasir nú við þorjrurum
í menningarþorpi.
Nú kann svo að vera að Hvergerðingum
linnist „menningin va\a f lundi nýrra
skóga" í plássinu, eins og heimastjórnar-
menn ortu fyrir sléttum eitthundrað árum
af heldur merkilegra hátíðartilefni en
heimalöguðu kattafári. En lundir hinna
nýju skóga geta reynst þorps-
búum feyskinnn gróður á
svikavori ef hann er rifinn úr
samhengi við náttúruna og
hunda hennar og ketti. Skáld
og listamenn hafa löngum ver-
ið helstu bandamcnn íslensku
húsdýranna þó sjálfir rífist þeir
sfn á milli eins og hundur og
köttur. Kristján heitinn Eldjárn
sagði á sfnum tíma „að þar
sem fólk er gott við dýr, þar er
gott að vera!“ og yrðu það hálf-
nöturleg eftirmæli á steini
Hvergerðinga. Kötturinn hefur
níu líf en sveitarstjórn Hvera-
gerðis berst fyrir sínu eina lífi í
næstu byggðakosningum.
Baulaðu nú BúkoHa min!
Gengi Hveragerðis er einkum
að þakka fólki úr Reykjavík
sem reisti þar myndarleg
hjúkmnarheiniili, hótel og
fleiri athvörf lyrir annað fólk.
Eins og ýmis önnur þorp um
landið eru Hvergerðingar að
tapa sjáliiam sér í malbikinu og
sldlja við uppruna sinn innan
um hunda, ketti ogjafnvel
svínið sjálft. Nokkur munur er
þó á viðhorfum Hvergerðinga
og svínastofnsins þegar kemur
að mannjöfnuði. Andhverft við
svínið snobba Hvergerðingar
upp á við og út á hlið og er nú
svo komið að í hvert skipti sem
pistilhöfundur heyrði svína-
kjöts getið um áramótin kom
honum ekki lengur Vatnsleysuströndin í
hug heldur Hveragerði.
Og vonandi forða hundurinn og hinar
landvættirnar Hvergerðingunt frá örlögum
kúastofnsins ef svínið skyldi taka upp
hanskann fyrir köttinn í þorpinu.
STJÓRNMÁL Á NETINU
Uppskrift að góðiun áratug
FlugVÖHÍnn burt lengra en til þess að hola fólki nið-
A hinni nýju vefsíðu kreml.is
skrifar Eiríkur Bergmann
Einarsson grein undir fram-
angreindri fyrirsögn. Þar
segir m.a.:
„Breski herinn hertók
Vatnsmýrina fyrir nálega 60
árum og malbikaði yfir hana
flugvöll, sem hefur skilið eft-
ir sig svöðusár í miðborginni
og stendur nú í vegi fyrir
blómstrandi mannlífi. Nú er
kominn tími til að endur-
heimta herfangið.
A næstunni munu Reyk-
víkingar náðarsamlegast fá
að kjósa um framtíð svæðisins. Að
allir fái jöfn tækifæri og að
barist sé gegn fátækt. Stjórn-
málamenn hérlendis ættu að
hætta að skipta sér af ýms-
um málefnum en á tveimur
sviðum, í mennta- og heil-
brigðismálum, á hið opin-
bera að efla starfsemi sína.
Hér ættu að gilda sömu lög
og reglur og eru í nágranna-
löndunum á sviði umhverfis-
mála, réttar- og dómskerfis,
viðskipta, hagstjórnar og fé-
lagsmála. EES-samningur-
inn tryggir þetta vi'ða en það
ætti að ganga lengra. Sérís-
Reykjavíkurflugvöllur: kominn tími til að endur-
heimta herfangið?
Ágúst Einarsson, varaþingmaður,
fjallar á vefsíðu sinni nú í byrjun
ársins um hvert eigi að stefna á
komandi áratugi:
„Síðustu 10 ár hefur verið upp-
gangstími á íslandi. Þrír þættir
valda því. Náttúrleg skilyrði hafa
verið hagstæð, þjóðarsáttin árið
1990 sneri við biaðinu í efnahags-
málum og EES-samingurinn
frá!994 try'ggði sambærilega um-
gjörð atvinnulífsins og er í ná-
grannalöndunum. Þessari upp-
sveiflu hérlendis og erlendis hafa
fylgt ýmis félagsleg vandamál. Fá-
tækt hefur aukist og meiri mis-
skipting er milli þegnanna en
áður. Átvinnuháttabylting er í
gangi og lykillinn að góðum lífs-
kjörum í framtíðinni er þekking.
Elling menntakerfisins er for-
gangsverkefni en þar er staða okk-
ar slök. Færri Ijúka hér framhalds-
skólapróli cn í öðrum löndum, há-
skólanám drcgst aftur úr og
menntamál hafa verið hornreka á
íslandi um áratuga skeið. Þessu
verður að snúa við.
, Flest nágrannnalandanna hafa
verið undir stjórn jafnaðarmanna
síðustu ár og leiðarljós þeirra er
eldd að allt verði jafnt heldur að
Ienskar reglur ættu að vera
undantekning. Atvinnulífið ætti að
ganga sjálfala mcð lögmál mark-
aðshagkerfisins sem hina einu við-
miðun. Einu afskipti opinberra
aðila af viðskiptum ættu að vera
öfiug samkeppnisstofnun og góð
samkeppnislöggjöf. Þóll markaðs-
hagkerfi sé besta fyrirkomulagið í
efnahagsmálum þá er markaðs-
samfélag meingallað. I samfélagi
manna ættu meginmarkmiðin að
vera jöfnun tækifæra, hindrun fá-
tæktar og að gcra fólk hamingju-
samt.
Stjórnmálastefna jafnaðar-
manna er að auka hantingju al-
ntennings. Hamingja er einstak-
lingsbundin og felst í að sér og sín-
um líði vel. Fólki líður ekki vel ef
öðrurn líður illa og þar koma sam-
hjálp, bræðralag og siðferðileg við-
ntið til sögunnar. Það er stutt milli
kærleiks í kristinni trú og mann-
úðlegra stjórnmálaskoöana. Þess
væri óskandi að við gætum eftir 10
ár litið til baka og sagt: Þessi ára-
tugur var góður, hann jók velferð
almennings, bætti mannlíf hér og
erlendis og stuðlaði að aukinni
hantingju."
öllum líkindum verður llugvöllur-
inn kosinn burt og þá verður eftir
því tekið hvort Reykjavíkurlistinn
hafi dug í sér til að moka honum
burt sem allra fyrst, þannig að
fólkið fái þessu perlu miðbæjarins
til baka úr klónt sérhagsmuna.
Reykjavík er klassískt dæmi um
fórnarlamb fúnksjónalismans. Á
borginni hefur í raun verið framið
skipulagsmorð. Fyrir utan hinn ör-
smáa miðbæ okkar er Revkjavík öll
heldur austantjaldslcg, þar sem
skipulagshugsunin nær ekki
ur í hentugt húsnæði í hentugum
hverfum. Og helst þannig að eng-
inn þurfi að eiga í samsldptum við
nokkurn mann. Allt er miðað bíl-
inn og skipulagið er beinlínis
fjandsamlegt gangandi fólki.
Nokkrir góðir menn, með
Trausta Valsson fremstan í fiokki,
hafa þó haldið þeim hugmyndum
á lofti að nær væri að skipuleggja
hverfin í kringunt gangandi fólk
með því að þétta byggðina og
blanda saman atvinnu- og íbúða-
byggð. Með því vilja þeir skapa
grundvöll fyrir aukið samneyti íbú-
anna og stuðla þannig að betra
mannlífi. Hingað til hafa þessar
raddir því miður talað fyrir daul’-
um eyrum, en á síðustu misserunt
hefur umræðan unt skipulagsmál í
þéttbýli blessunarlega verið að
vakna til lífsins.
Reykvíkingar standa nú frantmi
fyrir einstöku tækifæri. Að bvggja
upp í Vatnsmýrinni blómstrandi
íbúabyggð með veitingahúsum,
verslunum og annarri miðborgar-
starfsemi. Nýja hverlið myndi
veita miðbænum þann stuðning
og það rými sem hann þarf til að
blómstra."