Dagur - Tíminn Reykjavík - 12.04.1997, Síða 15

íOaglUv2ItltTÍtTttf. (i|.
Lattgandagw; aflKÍbJÆSZ. ^ 2Z aq
HEIMSVELDIO US
U2. Áreiðanlega ein allra stærsta og vinsælasta hljómsveit samtímans. Með nýju plötunni, Pop, virðist U2 ætla að
rísa hærra en nokkru sinni fyrr.
egar það spurðist út fyrir
allnokkru að nýja lang-
þráða platan með stór-
sveit stórsveitanna, U2, ætti að
bera heitið Pop, runnu tvær
grímur á þó nokkra fylgismenn
sveitarinnar. Ekki vegna þess
að þeim fyndist eitthvað niðr-
andi við heitið, eða að það væri
út í hött, heldur vegna þess að
U2 hefur lengi vel viljað forðast
ímyndina sem fólk setur óneit-
anlega við þetta áhrifamikla
litla orð. Auðvitað eru U2 popp-
stjörnur í augum flestra og
a.m.k. á seinni árum hafa þeir
Bono, The Edge, Larry og Ad-
am ekki sparað íburðinn við
tónleikahald og fleira. En þeir
hafa hins vegar ekki viljað
tengjast markaðnum um of,
skapað sér einhverja poppara-
ímynd og t.a.m. ekki viljað
„dæla“ út plötum, heldur gefið
þær út með löngu millibili, sem
ekki hefur alltaf verið gráðug-
um peningamönnum í kringum
hljómsveitina að skapi. Það hef-
ur samt ekki komið í veg fyrir
að peningarnir hafa beinlínis
flætt inn og eftirvæntingin jafn-
an verið mikil eftir nýrri plötu
frá félögunum. í þetta sinn
þurftu poppunnendur að bíða í
Þetta eru plöturnar
U2 hefur nú sent frá sér 11
plöturá 17 ára timabili. Þaraf
eru 8 hljóðversplötur, en þrjár
eru af tónleikataginu. Hér fylgir
listi yfir þær og nokkrar stað-
reyndir þeim tengdar.
Boy
(útg í október 1980)
Hefur selst í um 2,5 m. eintaka.
Fór í 52. sæti í Bretl. í 63. í
Bandar.
OCTOBER
(október 1981)
Hefur selst í um 2,5 m. Náði 11.
sæti í Bretl.
WAR (Mars 1983)
Seld í um 7 m. Náði 1. sæti í
Bretl. 12. í Bandar.
UNDER A BLOOD RED SKY
(Nóvember 1983)
Hefur selst í um 7,5 m. 2. sæti í
Bretl. 28. í Bandar.
THE UNFORGETABLE FIRE
(Október 1984)
Seld í um 6,5 m. 1. sæti í Bretl.
12. í Bandar.
WILDE AWAKE IN AMERICA
(mai 1985)
Seld í um 2. m. 11. sæti í Bretl.
37. í Bandar.
THE JOSHUA TREE (mars 1987)
Seld í um 15. m. 1. sæti bæði í
Bretl. og Bandar.
RATTLE & HUM
(október 1988)
Seld í um 9,5 m. 1. sæti í báðum
löndum
ACHTUNG BABY
(nóvember 1991)
Hefur selst í um 10. m. 2. sæti í
Betl. 1. sæti í Bandar.
ZOOROPA (júlí 1993)
Seld í um 7. m. 1. sæti bæði í
Bretl. og Bandar.
POP (mars 1997)
Á fyrstu þremur vikunum seldist
hún ■ um 4. m. eintaka. Er nú
áreiðanlega komin í 5 eða 6.
Hefur nú bæði náð toppnum í
Bretl. og Bandar. auk 20 ann-
arra landa a.m.k.
heil þrjú ár eftir nýrri eiginlegri
plötu frá goðunum. Síðasta
plata, Zooropa, kom 1993.
1995 kom aftur á móti hin
skringilega Passangersplata frá
þeim, sem þeir nú í viðtölum
tala ekki svo fallega um, en hún
innihélt þó gullkornið Miss
Sarajevo þar sem Bono söng
ásamt hetjutenórnum Luciano
Pavarotti. Platan, sem var unn-
in með Brian Eno sem oft áður
og fl. var samt ekki undir nafni
U2 og lögin flest önnur (sem að
nafninu til áttu að vera úr kvik-
myndum, er voru svo ekki til)
næsta framandi. Nú er hins
vegar engin leikara- né til-
raunastarfsemi í gangi af slíku
tagi, heldur U2 í öllu sínu veldi,
heimsveldi, þar sem „Pop“ er
þungamiðjan. En áður en
lengra er haldið og meir pælt í
Pop... þá fyrst þetta!!
Upphafið - Mótunin -
þróunin
Þegar gluggað er í heimildir,
sem Qölmargar eru um U2, eru
hinir ýmsu poppsagnaritarar og
aðrir vísdómsmenn sem ritað
hafa um heimstíðarandann, oft
ekki alltaf samstíga eða sam-
mála frekar en fyrri daginn
hvað söguna snertir. Það er t.d.
ekki samkomulag í heimildum
hvenær þeir piltarnir fjórir
byrjuðu nákvæmlega samstarf-
ið. En í megindráttum mun
upphafið, þróunin og mótunin
hafa verið eitthvað á þessa leið.
Þeir íjórir, Larry, Andy, Bono og
The Edge, sóttu allir sama
framhaldsskólann, Mount
Temple í Dublin, höfuðborg
írska lýðveldisins á árunum
1976-78. Var (og er e.t.v. enn)
þessi skóli eins og svo margir
fleiri á írlandi, rekinn í trú-
ræknislegum anda, en trúin,
kærleikurinn og vonin um betri
heim hefur einmitt verið eitt
helsta akkerið í boðskap U2. Á
það sérstaklega við um fyrri
hluta ferils hljómsveitarinnar,
sem þá blandaðist svo áhrifa-
mikð saman við hárbeitta póli-
tíska ádeiluna, sem enn þann
dag í dag er rík í textum sem og
öllu öðru atferli félaganna
íjögurra (m.a. stríðsrekstri á
Falklandseyjum, aðskilnaðar-
stefnuna í S-Afríku, hvalveiði
o.m.fl.) Fyrst til að byrja með
kölluðu þeir sig The Hype, en
hættu því fljótlega og tóku upp
nafnið U2 eftir frægri njósna-
flugvél Ameríkana. Auk heima-
áhrifa, írskri þjóðlaga- og trú-
artónlist ýmiskonar, voru það
helstu straumar þess tíma,
pönkið og diskóið, sem íjór-
menningarnir stóðu frammi
fyrir í upphafi. Bein áhrif er þó
eiginlega ekki hægt að tala um í
þessum efnum. Kraftur og reiði
pönksins var þó til staðar hjá
þeim félögunum, sem og trúar-
innblásturinn eins og áður
sagði, en ekki svo afgerandi
væri og hvað diskóið áhærir er
vart hægt að tala um nein áhrif,
nema auðvitað síðar meir og þá
með óbeinum hætti.
í byrjun árs 1978 stigu félag-
arnir eiginlega sín fyrstu spor
sem hljómsveitin U2. Þá höfðu
þeir borið sigur úr býtum í
hæfileikakeppni sem bjórfyrir-
tækið fræga Guinnes léði nafn
við og vakið mikla athygli. Kom
þar auga á þá náungi að nafni
Jackie Hayden, sem í kjölfarið
leiddi þá til samninga við ír-
landsdeild CBS útgáfunnar. Á
vegum hennar gáfu þeir út 3
laga plötuna U2-3 í október
1979 og vakti hún mikla lukku í
heimalandinu. M.a. var hún
kosin sú besta það árið af les-
endum rokktímaritsins Hot
press. Leiddi þetta til þess að
hljómsveitin fékk stóran alþjóð-
legan samning við Island útgáf-
una í apríl 1979 og kom fyrsta
smáskífan, 11 o’clock tick tock,
út í mánuðinum á eftir. Þannig
var að heíjast ferill, sem fáa
hefur átt sinn líka á seinni ár-
um.
Frægðin og framinn
Það má segja um tvær fyrstu
plötur U2, Boy og October, að
þær hafi verið einhvers konar
for- eða undirbúningsvinna í átt
til framans, forsmekkur að
frægðinni, umdeildar, en undir-
stöður af því sem koma skyldi.
Með þriðju plötunni, War, 1983
(sem tekin var upp eins og fyrri
plöturnar tvær af skotanum
Steve Lillywhite), var björninn
hins vegar að stórum hluta
unnin í Bretlandi og með tón-
leikaútgáfunni, Under a blood
red sky seinna þetta sama ár,
var svo leiðin líka greið í
Bandaríkjunum. Með Unfor-
getable fire 1984, er frægðin og
framinn orðin algjör og á henni
er fyrsti smáskífusmellur sveit-
arinnar fyrir alvöru á heims-
vx'su, Pride (in the name of love)
er náði í efstu sæti víða og
íjallaði um blökkumannaleið-
togann bandaríska, Martin Lut-
her King (markaði þessi plata
líka upphafið að mikilli umfjöli-
un Bono um Ameríku, sem
hann hefur síðan verið mjög
upptekinn af í textum sínum og
þá e.t.v. sérstaklega á Joshua
tree) Auk þess að tryggja sér
sess fyrir alvöru á frægðarstall-
inum með Unforgetable fire,
byrjar U2 með henni nýjan
kafla á ferli sínum. Fram til
þessa hafði krafturinn og ein-
faldleiki rokksins ráðið mestu,
en nú voru yfirvegaðri og mýkri
popplaglínur meir áberandi.
Þar var Brian Eno líka fyrst
mættur til leiks og hefur verið
við upptökustjórnina hjá U2
síðan, eða þar til nú á Pop. Með
Joshua tree, Rattle & hum og
Wide awake in America, þróuð-
ust hlutirnir áfram á þessum
nótum í takt við æ meiri vin-
sældir og umsvif. Ekki voru þó
þessi verk óumdeild, en með
Achtung baby, sem sem markar
upphafið að þriðja kaflanum í
ferli U2, þótti hins vegar stein-
inn fyrst taka úr, allavega til að
byrja með að margra mati. í
takt við tíðarandann, flædi
danstónlistar af flóknasta tagi,
fetuðu Bono og félagar óhrædd-
ir inn á þá braut, með þó ótví-
rætt sínum einkennum í bland.
En þrátt fyrir misjafnt álit
héldu vinsældirnar áfram og
með Zooropa, tæpum tveimur
árum á eftir, 1993, var með enn
meir afgerandi hætti tekist á við
tækni og tölvugaldra í tónhstar-
sköpuninni á kostnað hefð-
bundinna hljóðfæra af þeim fél-
ögunum. í kringum plötuna og í
kjölfarið fylgdi svo tónleikaferð-
in Zoo TV, sem er með þeim til-
þrifameiri sem sögur fara af.
Var enda ekkert til sparað,
milljónum dollara eytt í ljósa-
búnað og risastóra sjónvarps-
skjái sem mótuðu sviðsmynd-
ina. Fólk lét sig heldur ekki
vanta og munu um 5 milljónir
hafa séð Zoo TV. En svo hefur
næsta lítið farið fyrir sveitinni.
Hún hefur að vísu sent frá sér
nokkur lög fyrir bíómyndir og
meðlimirnir fjórir baukað ýmis-
legt hver í sínu horni eða í
mesta lagi tveir saman (fyrir ut-
an Passangersdæmið auðvitað
sem þeir vilja nú lítið tala um,
frá 1995). En í byrjun síðasta
mánaðar var nær fjögurra ára
bið eftir nýrri U2 plötu á enda
með útgáfu Pop.
Hvað og hvernig er
svo „Pop“?
Pop markar líklega upphaf að
Qórða kaflanum á ferli U2, sem
nú hefur staðið í nær tvo ára-
tugi. Fyrir það fyrsta er Brian
Eno nú ekki við upptökustjórn-
ina, en í hans stað komnir dans
og tæknigúrúar á borð við Ho-
wie B., Flood og N Hooper.
Þannig er platan því full af
danstilþrifum, en sýnir þó á
móti meiri tilþrif frá The Edge á
gítarnum en oftast áður. Önnur
andstæða er, að hún er vegna
brotthvarfs Enos og tilkomu
hinna frjálslegri og lausari í
reipunum, full af ólíkum laga-
smíðum, rólegum jafnt sem til-
þrifameiri, en jafnframt heil-
steyptari en sumar aðrar plötur
sveitarinnar að mati margra.
Smáskífulögin tvö, Discotheque
og Stairing at the sun, sem nú
er geysivinsælt hérlendis, segja
eiginlega alla söguna um and-
stæðurnar, sem falla þó vel
saman. Hið fyrra er annars
vegar danspopp með rokkívafi,
sem minnir bæði á nýja og
gamla tíma í sögu U2. Hið síð-
ara er hins vegar í anda hins
meinta deyjandi Britpopps og
virkar sem slíkt, frábærlega
sem einn af endapunktum þess,
ef rétt reynist. Allir plötugagn-
rýnendur eru þó ekki jafnhrifn-
ir af Pop og hafa m.a. spurt í
dómum sínum „hvort fólkið vilji
eða þarfnist Pops“. Svarið við
því kom aftur á möti strax.
Platan fór beinustu leið á topp-
inn nær alls staðar þar sem hún
hefur komið út. Nú síðast fór
hún þá leið í Bandaríkjunum í
lok mars og eru löndin nú um
20 til 30 þar sem svo hefur far-
ið. Fólkið vill sem sagt „Pop“ og
meðan svo er verður U2 áfram
við lýði. Lifi heimsveldið U2...
Þeir eru
Drengirnir Ijórir sem skip-
að hafa U2 frá upphafi til
þessa dags eru:
Paul „Bono“ Hewson
söngvari.
Fæddur í Dublin 10. maí
1960
Dave „The Edge“ Evans
gítarleikari.
Fæddur í Barkini, Essex,
Englandi 8. ágúst 1961
Adam Clayton
bassaleikari
Fæddur í Chinnor, Oxfords-
hire, Englandi 1960
Laurence „Larry“ Mullen
Trommuleikari
Fæddur í Dublin, frlandi 31.
október 1961