Dagur - Tíminn Reykjavík - 07.05.1997, Blaðsíða 5

IDagur-Œtmhm
Fimmtudagur 7. maí 1997 -17
VIÐTAL DAGSINS
Gáfur erfast í stærðfræði
Dr. Amalía Björns-
dóttir, hjá Kennara-
háskóla íslands,
hefurrannsakað
hvort gáfur til að
lœra stœrðfrœði
erfist og komist að
þeirri niðurstöðu að
svo er, að minnsta
kosti að einhverju
leyti.
Sú kenning hefur gengið
manna á milli gegnum tíð-
ina að sumir geti lært
stærðfræði og aðrir geti það
bara alls ekki. Nú hefur rann-
sókn Amalx'u Björnsdóttur, lekt-
ors í Kennaraháskólanum,
rennt stoðum undir þetta því að
hún sýrúr að þessar námsgáfur
erfast. Þar með má segja að af-
sökunin sé komin því að þá
hugsa náttúrulega sumir krakk-
ar: Fínt, þá þarf ég ekki að læra
stærðfræði. Meðan aðrir hugsa:
Nú? Þá verð ég bara að leggja
harðar að mér. Það er ekki
spurningin. En foreldrar ör-
væntið ekki því að umhverfið
skiptir líka miklu máli.
Doktorsritgerð Amalíu íjallar
um áhrif mismunandi umhverf-
is og erfða á námsárangur í
stærðfræði og er byggð á stóru
bandarísku gagnasafni þar sem
mikið er af systkinum 15-21
árs, tvíburum og hálfsystkinum,
sem alin eru upp á sama heim-
ili. Þó að gagnasafnið sé banda-
rískt á það þó fyllilega við um
íslendinga enda segir Amalía
að gengið sé út frá því að erfða-
áhrifin séu svipuð milli samfé-
laga, til dæmis sé erfðastuðull-
inn fyrir hæð sá sami í Japan
og Bandaríkjunum þó að með-
altalsmunurinn sé annar.
BREF FRA REYKJAVIK
Amalía Björnsdóttir hefur gert rannsókn á því hvort hæfileikar til að læra stærðfræði erfist. Hún telur að ástæðan fyrir því að íslendingar séu aftarlega á
merinni hvað stærðfræðina varðar sé ekki sú að „stærðfræðigen" vanti. „Við skulum vona ekki,“ segir hún.
Meira jafnvægi
hjá stelpunum
Amah'a hefur notað tölfræðileg-
ar aðferðir við að meta hve
svipaður árangur systkinanna
er í stærðfræði og segir alveg
ljóst að greind erfist að
einhverju Ieyti og þar með tald-
ar gáfur til að læra stærðfræði.
Umhverfi skipti þó meira máli
en erfðirnar - það fari þó svolít-
ið eftir getustigi krakkanna.
Umhverfi virðist skipta strák-
ana meira máli en stelpurnar.
- En hvernig skyldi standa á
því?
„Ef ég vissi nú svarið við því.
Fetta veit enginn. Stelpurnar
virðast bara vera nokkuð stöð-
ugar í því að vera aðeins verri
en strákarnir í stærðfræði. Það
er ekki mikill meðaltalsmunur
en það eru fáar stelpur sem
skara fram úr í stærðfræði,“
svarar hún og bætir við að um-
hverfi sem stelpur búi við sé
kannski svipaðra en það sem
strákar og stelpur búi við þó
þau séu alin upp á sama heimili
ef gengið sé út frá því að ólík
viðhorf séu til kynjanna.
Þegar Amalía talar um um-
hverfi á hún við sameiginlegt
umhverfi, til dæmis ljölskyld-
una og skólann, og einkaum-
hverfi og á þá við hluti sem séu
einstaklingsbundnir í umhverf-
inu. Hxin segir að sameiginlega
umhverfið og erfðirnar virðist
raða krökkum í grófa flokka
hvað varðar getu, síðan séu það
einstaklingsbundnir þættir sem
raða þeim innan þessara
flokka. Erfðir og umhverfi skipi
einstaklingi í efsta fjórðungi í
getu en síðan ákvarði einstak-
lingsbundnir þættir hvort ein-
staklingarnir verða í efstu fimm
eða tíu prósentunum. Þá gæti til
dæmis skipt máli að hafa góðan
kennara.
- Nú hefur verið heilmikil
umræða um það að íslendingar
væru svo aftarlega á merinni í
sambandi við stærðfræði miðað
við aðrar þjóðir. Getur verið að
íslendingar séu hreint og beint
lélegri stærðfræðiþjóð en aðr-
ar?
„Það held ég ekki. Ég held að
erfðirnar skýri meira mun á
milli einstaklinga innan sama
hóps,“ svarar hún og bendir á
að erfðaáhrifin geti breyst. Hæð
á fólki hafi til dæmis verið mun
minni áður en er í dag. „En ég
held að það vanti ekki stærð-
fræðigen í okkur. Við skulum
vona ekki.“ -GHS
Kennslufiræði til kennsluréttinda
aBerglind
Steinsdóttir
s
fyrravetur bauðst mér að
gerast íslenskukennari í
stórreykvískum grunnskóla.
Ég tók því með þökkum þótt ég
væri logandi hrædd við tilhugs-
unina. Að ala upp börn og ung-
linga, kenna þeim og hjálpa til
þroska er ábyrgðarstarf sem
maður prófar sig ekki áfram í,
ekki heldur þótt aðrir eigi þau.
Eftir veturinn var ég örþreytt
og fannst að ég ætti ansi margt
ólært en á móti hafði mér
áskotnast heilmikil reynsla, og
þekking á sjálfri mér.
Ég sótti um í kennslufræði til
kennsluréttinda (áður uppeldis-
og kennslufræði) og var innrit-
uð. Fyrir jól las ég og lærði um
gerð og gildi markmiða í
kennslu, kynntist íjölbreyttum
kennsluaðferð-
um og prófaði
þær í vernduð-
um hópi ann-
arra kennara-
nema, las um
þroska ung-
linga, vænting-
ar þeirra og
viðhorf, lærði
hrafl í tölfræði
og hvaða gagn
má hafa af
henni í skóla-
starfi, fór í
grunnskóla og
kenndi þar í al-
vöru og lærði
um hvernig sér-
staklega ís-
lenskan skuli kennd. Mér
fannst margt kunnuglegt og
varð eiginlega mest hissa á því
hvað ég virtist þrátt fyrir allt
hafa hitt á margt skynsamlegt í
minni eigin kennslu. Það var
þægilegt að fá svona staðfest-
ingu á sjálfum
sér. En svo var
auðvitað sumt
dálítið nýstár-
legra.
Viðhorf
manna til
náms skipta
býsna miklu
máli. Mér
fannst strax
gaman í haust
og nógu margt
gagnlegt til að
námið væri á
vetur setjandi.
Áhugi minn
var til staðar
og honum var
viðhaldið (þó
með athyglishléum og frávik-
um). Mér fannst ég eiga erindi
en það ætti ég ekki í t.d. smíða-,
snyrtifræði- eða viðskiptafræði-
nám, einfaldlega af því að það
höfðar ekki til mín. Hins vegar
dettur mér ekki í hug að bera á
móti að eitt og annað mætti
betur fara. Hvernig er líka hægt
að leggja upp nám fyrir 50 afar
ólíka einstaklinga úr ýmsum
áttum þannig að öllum líki? Ég
reikna með að sjá praktíkina í
sumum atriðum seinna. Ég tel
mig eiga sjóð sem ég gæti sótt í.
Gæti, ef ég ákvæði að leggja
þetta starf fyrir mig. Og get, af
því að þessi menntun er gagn-
leg fleirum en kennurum.
Ég hefði gjarnan og allra
helst viljað fá meiri verklega
kennslu, þ.e. vera lengur í æf-
ingakennslunni og þurfa að
halda úti lengra prógramnú.
Best þætti mér að hafa kandi-
datsár með leiðsögn. Budda
menntamála hefur hins vegar
ekki efni á því þótt kennara-
stéttin hafi ekki efni á að sleppa
því. Þess í stað er viðbúið að
kennaraefni þurfi hvert og eitt
að gera sömu mistökin og for-
verar þeirra hafa gert, mistök
sem kosta kennarana sjálfa
órnælda vinnu og nemendur
þeirra hugsanlega líka.
Núna líður að lokum. Ég er
bxxin að lesa um einelti, kynja-
mismun, kosti og galla röðunar
í bekki, gerð prófa, námsmöt
(og þið vitið hvernig fer þegar
maður ætlar rétt að tæpa á því
helsta í upptalningu) auk þess
að kenna í framhaldsskóla. Mér
finnst ég muni vera langtum
hæfari til að sinna þessu starfi
núna en áður. Annars er ég
auðvitað ekkert viss um að
verða kennari, eða réttara sagt:
ég er eiginlega viss um að
verða ekki kennari. Ég veit
nefnilega ekki hvenær ég verð
til í að eyða öllum vökustundum
mínum í vinnunni - ég á önnur
áhugamál líka. Samt á ég aldrei
eftir að sjá eftir þessu ári. Það
var alveg svakalega skemmti-
legt.
Að ala upp hórn og
unglinga, kenna
þeim og hjdlpa til
þroska er dbyrgðar-
starf sem maður
prófar sig ekki
dfram í, ekki held-
ur þótt aðrir
eigi þau.