Dagblaðið Vísir - DV - 03.12.1981, Blaðsíða 17

DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1981.
17
Kjallarinn
Hér í Reykjavík er nauðsynlegt að
efla foreldrafélögin, ekki sem hlut-
lausa kjaftaklúbba eða bara til að
sýnast, heldur þarf að rísa upp í
öllum hverfum Reykjavikur sam-
stilltur hópur áhugafólks um betri
skóla, til þess að vekja skilning
stjórnvalda á því verki sem verið er
að vinna í skólunum og þarf að
vinna.
Sýndarmennskan,
landlægt fyrirbæri
Sýndarmennskan í skólahaldi á ís-
landi er með ólíkindum og reyndar
landlægt fyrirbæri. Kennarar og
ágætustu skólamenn hafa látið bjóða
sér árum og áratugum saman lög og
reglugerðir um skólahald þar sem
sýndarmennskan hefur verið allsráð-
andi. Og þetta gerist i landi þar sem
allt er á hvínandi kúpunni. Skyldi
það þá vera þannig að peningar séu
ekki til til skóiamála? Þvi fer viðs
fjarri. Tölur fjárlaga á undanförnum
árum bera það með sér, að skóla-
málin hafa alls ekki verið höfð út-
undan. Að vísu mætti gera betur á
ýmsum sviðum, en það er ekki kjarni
málsins.
Kjarni málsins er sá að á íslandi
hefur verið rekin misheppnuð skóla-
stefna þar sem viðfangsefni skólanna
hafa verið tekin röngum tökum á
flestum sviðum. Allir skólar eiga að
vera eins, allir nemendur eiga að vera
eins og kennarar eiga að vera eins-
konar fjarstýrðar hópverur sem send-
ar eru .út í skólana til þess að boða
kenninguna um félagslegt og menn-
ingarlegt gildi meðalmennskunnar.
Þetta er því miður aðeins lítið brot
af sannleikanum. En þetta vita kenn-
aramir og foreldrarnir og börnin.
Þetta vita sem sagt allir nema þeir
sem eru ábyrgir og þeir sem lokast
hafa inni í köldum skrifstofum emb-
ættiskerfisins.
Bragi Jósepsson.
í borginni okkar
eftir Véstein Lúðviksson
Mál og menning hefur gefið út smá-
sagnasafn eftir Véstein Lúðvíksson og
nefnir það í borginni okknr, Sögur og
ævintýri frá kostulcgri tíð.
Á bókarkápu segir: „Einu sinni var
borg sem hét því hlýlega nafni Borgin
okkar. Enginn efaðist um að hún væri
fallegust allra borga, a.m.k. á sólríkum
dögum. Tungan sem þar var töluð var
hreinust allra tungna og þar bjuggu
kynhreinir menn sem voru frá fornu
fari gefnir fyrir mergjaðar sögur. í
þessari bók kynnumst við viðbrögðum
Borgarinnar okkar við hinum margvís-
legasta vanda, bæði utanaðkomandi og
þeim, sem steðjar innan frá og raskar
þeirri mynd sem borgarbúar hafa gert
sér af lífinu eins og það er — og á að
vera.
Vésteinn Lúðvíksson er löngu
kunnur sem einn fremsti rithöfundur
okkar . . . Með þessu sagnasafni mun
Vésteinn enn koma lesendum sínum á
óvart. Hann fjallar hér um samtíð
okkar frá sjónarhóli framtíðarinnar og
birtir hana um leið í nýju og kostulegu
Ijósi.”
í Borginni okkar er 157 bls. að
stærð, unnin i prentsmiðjunni Odda
hf. Robert Guillemette gerði kápuna.
í sama klefa
eftir Jakobínu Sigurðardótt-
ur
Mál og menning hefur geftð út nýja
skáldsögu eftir Jakobinu Sigurðardótt-
ir og nefnist hún í sama klefa.
Aðalpersónur bókarinnar eru mið-
aldra kona og ung stúlka sem verða af
tilviljun samskipa á Ieiðinni suður. Á

þeim rúma sólarhring sem ferðin tekur
segir eldri konan þeirri yngri slitur úr
ævisögu sinni. Af hversdagslegri frá-
sögn hennar — og kannski ekki siður
því sem hún lætur ósagt — jemur les-
andinn örlagasögu umkomulausrar
manneskju og það hugarfar sem til
verður í harðbýlum og afskekktum
byggðum og skapar henni örlög. Er þá
ónefnd lýsing þeirrar ungu konu sem
söguna segir og að hve miklu leyti
hennar biður sams konar hlutskipti
þrátt fyrir þá uppreisn sem henni býr i
brjósti.
í sama klefa er 100 bls. að stærð, sett
og prentuð í Prentstofu G. Benedikts-
sonar, Bókfell hf. sá um bókband.
Ragnheiður Jónsdóttir myndlistar
uaður gerði kápuna.
Sólin og
skugginn
eftir Fríðu Sigurðardóttur
Bókaútgáfan Skuggsjá, Hafnarfirði,
hefur gefið út bókina Sólin og skugg-
inn, nýja skáldsögu eftir Frjðu Sigurð-
ardóttur. En eftir sama höfund kom út
i fyrra smásagnasafnið Þetla cr ekkerl
alvarlegt, sem hlaut gífurlega góða
dóma gagnrýnenda.
Um þessa skáldsögu, sem fjallar um
lifið á sjúkrahúsi og persónur sem þar
dveljast sem sjúklingar, segir á bókar-
kápu: ,,Já, hvernig er lífið i kolkrabb-
anum — margarma og myrku kerfis-
virki sjúkrahússins? Hvernig er að láta
kippa sér af sólvangi lífsins inn i krabb-
ann? Hvernig er að sitja þar í löngu,
myrku tómi og horfa þaðan á lif sitt
álengdar, endurmeta það og sjálfan sig
með augum, sem eru að venjast myrkr-
inu? Hvernig er að vera leiksoppur á
vegasalti vonar og ótta, fagnaðar og ör-
væntingar, lífs og dauða, ýmist í há-
flugi eða hrapi? Hvernig er fólkið, sem
þú hittir með byrðar sinar í kolkrabb-
anuni?
Slíkar spurningar og margar fleiri
eru kvikan i þessari fersku og nærtæku
skáldsögu. þetta er átakasaga úr hugar-
heimi, saga um frelsi og helsi mann-
eskjunnar, saga um lifsástina og dauð-
ann, saga af fólki, grimum þess, brynj-
um og vopnum. Saga um ást þessa
fólks í öllum sínum tilbrigðum: Ástúð
þess, fórnarlund, gleði, hetjuskap og
hugraunir. Sagan er þrungin áhrifa-
magni og hver manneskja hittir sjálfa
sig fyrir í henni fyrr en varir. Þetta er
sagan um sólina og skuggann i hjarta
mannsins, — hrópandi andstæður en
þó sama hlutinn. Og hvar byrjar sú
saga og hvar endar hún? Þeirri spurn-
ingu er ósvarað í þessari bók og öllum
bókum.”
Sólin og skugginn var sett og prentuð
í Prisma sf. og bundin í Bókfelli hf.
Kápu gerði Auglýsingastofa Lárusar
Blöndal.
Þ*X»I c
og Son «r
tfíuð *f djúpum
fágnt ay *u6ugv
«*#, (Hif* Vr
jWó OJ HWk
SWXÍÚfaJA
foreldrar missa þannig fljótt áhugann
og því má segja að foreldrafélögin
séu hvorki fugl né fiskur.
Frá upphafi skólahalds á íslandi
hafa skólarnir (barnaskólar, gagn-
fræðaskólar og núsíðastgrunnskólar)
verið einskonar miðdepill og menn-
ingarlegar miðstöðvar í þorpum og
bæjum úti um allt land. Skólinn var
partur af þeirri menningarlegu og fé-
lagslegu heild, sem sveitarfélagið var.
íbúarnir fylgdust með vexti skólans
og uppbyggingu og því starfi sem fór
þar fram innan dyra. Þetta er í sjálfu
sér ekkert undarlegt þegar haft er í
huga að skólinn var í raun annað
heimili barnanna á viðkvæmasta
þroskaskeiði þeirra.
öfugþróun
Eins og bent er á hér að framan eru
nú starfræktir 24 grunnskóiar í
Reykjavík. Menningarleg staða þess-
ara skóla er að mörgu leyti frá-
brugðin þvi sem áður var, þegar
skólinn var aðeins einn í borginni.
Sama gildir að sjálfsögðu um skóla í
kaupstöðum utan Reykjavíkur.
Skólinn í hverfinu hefur ekki sömu
stöðu og gamli skólinn og íbúar
hverfisins eru ekki bundnir skól-
ansum sínum sömu persónulegu
tengslum sem áður var.
Ég er þeirrar skoðunar að hér hafi
átt sér stað öfugþróun, sem nauðsyn-
legt sé að sporna við áður en mikið
lcngra er haldið. Það er að vísu rétt
að löggjafinn hefur, að verulegu leyti
markað þá stefnu sem þessi mál hafa
tekið, sem er einfaldlega sú, að öll
uppbygging skólahalds skuli metin í
krónum. Ef fjárveitingar til skóla-
mála á íslandi væru yfirleitt skyn-
samlegar þá gætu menn sjálfsagt sætt
sig við þetta sjónarmikð. Því er
hinsvegar ekki að heilsa, og engar
líkur eru á þvi að ráðamenn okkar
átti sig á þessu fyrr en eftir svona 200
ár.
Bragi Jósepsson
Menningarleg og fó-
lagsleg miðstöð
Skólinn í hverfinu á að vera menn-
ingarleg og félagsleg miðstöð fyrir
það fólk sem þar býr. Við verðum að
hætta að einblína á tölfræðilegar for-
múlur um stærð bekkjardeilda og
hefja endurreisn lifandi skólahalds.
Til þess að þetta sé hægt þurfum við
að vekja áhuga fólksins sjálfs; for-
eldranna, kennaranna og barnanna.
Við þurfum að láta þetta fólk fá eitt-
hvað að gera, vekja áhuga þess á
skólanum sínum, setja á laggirnar
skólanefndir og foreldrafélög fyrir
hvern einasta skóla og vinna þannig
gagngert að þvi að endurvekja lifandi
skólaanda.
En það sem hér hefur verið sagt
verður ekki gert í einu stökki. Menn
þurfa að horfast i augu við ákveðnar
staðreyndir og hætta að afsaka þá
forystumenn okkar í skólamálum
sem eru ábyrgir fyrir því ástandi sem
nú ríkir í þessum málum.
MISHEPPNUÐ
SKÓLASTEFNA
Nýjar bækur
Nýjar bækur
£tC’fUrí')trxchn‘/