Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.1981, Qupperneq 14

14
irjálst, óháð dagblað
Útgáfufótag: Frjáls fjölmlðlun hf.
Stjórnarformadurog útgófustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson.
Framkvœmdastjóri og útgáfustjóri: Hörður Einarsson.
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Eliert B. Schram.
Aðstoóarritstjóri: Haukur Helgason.
Fróttastjóri: Sœmundur Guflvinsson.
Auglýsingastjórar: Páll Stefánsson og Ingóifur P. Steinsson.
Ritstjórn: Sfflumúla 12—14. Auglýsingar: Sfflumúla 8. Afgreiflsla, áskrrftir, smáauglýsingar, skrifstofa:
Þverholti 11. Sfmi 27022.
Sfmi ritstjómar 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerfl: Hilmir hf., Sfflumúla 12.
Prentun: Árvakur hf., Skerfunni 10.
Áskriftarvorð á mánufli 100 kr. Vcrð í lausasölu 7 kr. Holgarblafl 10 kr.
Frelsi eða kommúnismi
Allar fréttir frá Póllandi síðustu dægrin eru óljósar
og óáreiðanlegar. Af herlögunum leiðir að fréttir eru
ritskoðaðar ef ekki tilreiddar af hervaldinu sjálfu. Út-
göngubannið, herlögin, frelsisskerðingin og handtökur
forystumanna, hafa það í för með sér, að erfitt er að
henda reiður á hinni raunverulegu atburðarás.
Hér hefur heil þjóð, milljónir manna, verið lokuð af
í einu stúru fangelsi.
Hitt ei deginum ljósara að pólska þjóðin hefur ekki
sagt sitt síðasta orð, hvað sem líður hermönnum,
gráum fyrir járnum og tímabundinni ringulreið.
Við, sem sitjum álengdar og þekkjum aðeins frelsi
og full mannréttindi, fylgjumst af óbeit og óhug með
atburðunum í Póllandi. Við komumst i geðshræringu
og lýsum tilfinningum okkar í samúðarskeytum og
stuðningsyfirlýsingum. Meira getum við ekki að gert.
Hinn frjálsi heimur hefur hvorki mátt né stöðu til
þess að koma frelsishreyfingunni í Póllandi til hjálpar,
enda þykir það göfugast á Vesturlöndum að sýna of-
beldinu og einræðinu undirgefni með friðarhjali og af- •
vopnunarkröfum.
En ef við getum ekkert aðhafst, getum við þá ekki
eitthvað lært? Hvað er það sem atburðirnir í Póllandi
segja okkur? Hvaða ályktanir getum við dregið?
Þungamiðja þessara átaka, sem við nú erum vitni
að, er sú, að heimskommúnisminn, sá sósíalismi, sem
komist hefur til framkvæmda í krafti kenninga Marx,
getur ekki þrifist i skjóli frelsis. Einsflokkskerfi, hin
,,göfuga og réttláta” stefna marxista í þágu verkalýðs-
ins, þolir ekki frelsi þessa sama verkalýðs, stenst ekki
opinskáa umræðu eða dreifingu valdsins.
Alþýðubandalagið getur efnt til þúsund útifunda og
forystumenn þess mega afneita kommúnismanum
fram í andlátið. Staðreyndin er hinsvegar sú, að þeir
geta aldrei þurrkað út þau tengsl, sem eru milli hinnar
sósíalisku hugmyndafræði, sem þeir berjast fyrir á ís-
landi , og framkvæmd heimskommúnismans eins og
hann birtist okkur í Póllandi. Sósíalismi kann að vera
fögur orð og fallegar kenningar. En sósíalismi er
þjóðfélagsstefna, sem hrint hefur verið í framkvæmd í
hálfri Evrópu, meðal gamalla menningarþjóða í Pól-
landi, Tékkóslóvakíu og víðar og a staðar beðið skip-
brot.
,,Þetta kerfi þolir ekki frelsi,” sagði Ólafur Jóhann-
esson utanríkisráðherra i utvarpsviðtali á sunnudaginn
og það eru orð að sönnu.
Fólkið í Póllandi undir forystu verkalýðshreyfíngar-
innar hefur ekki risið upp til að heimta brauð eða bón-
bjargir. Það er ekki að krefjast alræðis eða efnahags-
legra kjarabóta. Grunntónninn í baráttu þess er krafan
um frelsi, til tjáningar, menntunar og mannréttinda.
í samfélagi eins og okkar verður áfram deilt um
skiptingu þjóðartekna, velferð og vegsemdir. Við
getum deilt um varnir og viðskiptahagsmuni, sam-
keppni og skjótfenginn gróða. Við deilum um niður-
talningu eða leiftursókn, um kjördæmi og kosningar.
En við eigum að draga þá augljósu ályktun af at-
burðunum í Póllandi, að öll heimsins gæði, flokkar og
fésýsla, fjölmiðlar eða fiskafli, eru smámunir í saman-
burði við frelsið og þýðingu þess. Kommúnisminn, lög-
regluríkið, alræðið og flokksveldið eru andstyggð okk-
ar tíma, óvinur mannúðar og mannhelgi. Pólland er
um þessar mundir vettvangur átaka, sem snúast um líf
eða dauða, frelsi eða kommúnisma.
DAGBLAÐIÐ &VÍSIR. ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1981.
Hvað verður
af geðveikum
ódæðis-
monnum í
Þjóðin er sem þrumu lostin eftir
það voðaverk sem framið var í
Reykjavík fyrir nokkrum dögum.
Ung stúlka var nær dauða en lífi eftir
hrottalega árás. Ódæðismaðurinn
fannst og játaði afbrot sitt og í ljós
kom að hann hefur áður komið við
sögu lögreglunnar, meðal annars
fyrir að ógna stúlkum með eggvopn-
um.
Ódæðismaðurinn hefur verið úr-
skurðaður í allt að tveggja mánaða
gæsluvarðhald og til að sæta geð-
rannsókn. En hvernig verður fram-
haldið? Hvernig fer fyrir manninum
ef hann verður dæmdur ósakhæfur
vegna geðveiki og gert að sæta vist á
viðeigandi hæli? Hvernig er ástandið
í málefnum afbrotamanna sem eru
haldnir tímabundinni eða varanlegri
geðveiki?
Ástæða er af þessu tilefni að benda
á það hörmulega ástand sem ríkir í
málefnum geðsjúkra fanga. Reyndar
er enginn kominn til með að segja að
ódæðismaðurinn í Reykjavík verði
úrskurðaður geðveikur. En afbrot af
svipuðu tagi hafa oft verið framin
vegna tímabundinnar eða varanlegrar
geðveilu og afbrotasaga mannsins
bendir til einhvers konar sjúkleika.
Engin
lækning
í 15. grein hegningarlaganna er
gert ráð fyrir að sýkna megi menn
fyrir afbrot sem þeir hafa framið
sökum geðveiki. En i 62. grein hegn-
ingarlaganna segir að menn sem
þannig hafa verið sýknaðir skuli sæta
öruggri gæslu. Geðveikur afbrota-
maður er sem sé sýknaður en
dæmdur til gæsluvistar.
Eflaust dettur flestum í hug að geð-
veikur maður sem hefur framið af-
brot verði sendur á geðsjúkrahús til
lækninga. En svo er ekki. Geðsjúkir
afbrotamenn eru settir í fangelsi og
þar mega þeir dvelja þar til dómur
ákveður annað. Fræðilega séð er
möguleiki á því að geðveikir afbrota-
menn dvelji i fangelsi ævilangt.
Jón Bjarman fangaprestur hefur
Kjallarinn
?
Ólafur Hauksson
verið manna ötulastur við að vekja
athygli á málefum geðsjúkra fanga.
Hann hefur bent á að þeir geðsjúku
fangar sem dvelja á Litla-Hrauni fái
litla sem enga lækningu vanheilsu
sinnar og sumir þeirra hafi frekar
farið versnandi en hitt. Þeir geðsjúku
fangar sem ekki eru vinnufærir
sökum sjúkdóms síns standa verst að
vígi.
í hegningarlögunum segir að
geðsjúkir afbrotamenn skuli sæta vist
á viðeigandi stofnun. En geðsjúkra-
hús hér á landi neita að taka við
þessum mönnum og segjast ekki geta
tryggt öryggi gæslunnar eða öryggi
annarra sjúklinga og starfsmanna.
Yfirmenn geðsjúkrahúsa líta sem sé
ekki á mennina sem geðsjúklinga
heldur sem hættulega afbrotamenn,
Blönduvirkjun:
HVAÐ UM
GRÓÐURINN?
Lítið hefur komið fram í fjölmiðl-
um að undanförnu um viðhorf lands-
búa yfirleitt til gróðureyðingar
þeirrar er fyrirhuguð Blönduvirkjun
hefur í för með sér. Fjármálaráð-
Iherra virðist álíta i síðasta tölublaði
Mjölnis að bændur séu eina stéttin í
þjóðfélaginu er mál þetta varði
nokkru. Að mínu áliti á þetta mál
ekki aðeins að snúast um beit eða
beitarskerðingu sauðfjár heldur fyrst
og fremst um gróðureyðingu í heild,
sem fyrr eða síðar hlýtur að snerta
allan landslýð. Er allt verðmætamat
þjóðarinnar orðið svo brenglað að sá
litli gróður er við eigum eftir i
landinu sé ekki álitinn nein verð-
mæti?
Rök hníga að þvi að þetta verð-
mætamat sé enn fyrir hendi. Þétt-
býlisfólk leggur á sig ómælda vinnu
og mikinn tilkostnað við að gróður-
setja tré og litfögur blóm í sínu nán-
asta umhverfi. Úti á landsbyggðinni
eru víða skógarlundir sem bæði
einstaklingar og félagasamtök hafa
lagt mikla vinnu og umönnun í að
koma upp og viðhalda, t.d.
Guttormslundur í Hallormsstaða-
skógi. Geysimikið átak hefur verið
gert til að hefta uppblástur og græða
örfoka sanda austan fjalls. . Víða
hefur verið sáð í og borið á heiða-
svæði. Yfirvöld í landinu virðast hafa
stutt þessa baráttu. Árið 1974 var
þjóðargjöfin gefin til að leitast við að
klæða brot landsins skógi á ný eftir
árhundruða ágang á skóglendið er
fyrir var. Árið 1980 var ákveðið ,,ár
trésins”. Lögðu þá einstaklingar og
félagasamtök mikið af mörkum við
að planta þúsundum trjáa víðs vegar
um landið. Árangur þess árs eigum
við eftir að sjá að 20—30 árum
liðnum.
Erlend skrautblóm
meira virði en íslensk-
ur gróður?
En hvert er viðhorf okkar til
gróðurs á árinu 1981? Eftir hvaða
mælistiku metum við hann? Eru
skrautblóm af erlendum uppruna
miklu meira virði í hugum okkar en
jurtir þær er vaxa á heiðum uppi,
hafa vaxið þar alla tíð og viðhaldist
við þau náttúruskilyrði sem þar eru?
Hefur garðagróðurinn meira gildi í
hugum okkar því við höfum lagt svo
mikið á okkur við að koma honum
upp? Skiptir heiðagróðurinn engu
máli af því hann hefur viðhaldist án
aðhlynningar mannshandarinnar og
jafnvel þrátt fyrir arðrán mannsins?
Kjallarinn
Elín Sigurðardóttir
Hvers vegna er verið að ræða i skipu-
lagsdeiltfl Reykjavíkurborgar hvort
og hvar éigi að vera græn svæði í
llfe „Er allt verömætamat þjóðarinnar orðiö
svo brenglaö aö sá litÚ gróöur er viö
eigum eftir í landinu sé ekki álitinn nein verð-
mæti?” spyr Elín Sigurðardóttir í tengslum viö
áætlanir um Blönduvirkjun.
ebs.