Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1982, Blaðsíða 2

2
DV.—HELGARBLAÐ. LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1982.
,,í f luginu tjáir ekkert
nema klárt raunsæi”
*
— segir Omar Ragnarsson
Ertuhjá-
trúar-
fullur?
Arason og syni hans, fjárdrátt, svik og
margt fleira.
Trú þessi hefur lengi verið föst með
þjóðinni, og sést það bezt á öllum
ævintýraskáldskap hennar að fornu og
nýju, aðstrangt réttlæti hefur yfirtökin
í allri heimsstjórninni, og birtist það
oftast þegar í þessu lífi, en áreiðanlega í
öðru lífi.
Af Reynistaðar-
bræörum
Fræg er sögnin af Reynistaðar-
bræðrum og hjátrúnni tengda þeim,
sem enn þann dag í dag er við lýði.
Allir þekkja söguna af Reynistaðar-
bræðrum, þegar þeir Bjarni og Einar,
synir Halldórs Bjarnasonar bónda á
Reynistað í Skagafirði, urðu úti í miðju
Kjalhrauni ásamt fylgdarmönnum og
skepnum. Gerðist þetta árið 1780, en
faðir þeirra bræðra hafði sent þá suður
um land til fjárkaupa og skyldu þeir
reka féð norður. En þeir komust aldrei
á leiðarenda. Liðu svo 65 ár án þess að
líkin fyndust. Á þeim tima spunnust
ýmsar sagnir, svo sem að likunum hafi
verið rænt, og svo framvegis.
Máttu ekki klæöast grænu,
ekki riða bleikum hesti,
ekki skira Bjarni
Út af sögninni af Reynistaðar-
bræðrum spratt og ýmis hjátrú,
afkomendur Reynistaðarfólksins mættu
ekki ríða blcikum hesti, ekki skíra
Bjarni og karlmennirnir mættu ekki
klæðast grænu.
Ekki er alveg ljóst hvers vegna þetta
mátti ekki, en sagan segir, að Bjarni
hafi birzt móður sinni, Ragnheiði, í
draumi og mælt svo fyrir. Jafnframt á
hann að hafa látið þess getið, að ef
brugðið væri út af, væri voðinn vis.
Sagan segir og að þeir bræður hafi
einmitt riðið bleikum hestum
og. . . verið grænklæddir. Þó má vera,
að þctta með bleika hestinn tengist því,
að bleiki liturinn er talinn litur feigð-
arinnar.
Ennþanndagi
dag halda afkomendurnir
íhefðina
Svo rammt hefur kveðið að sögn
þessari, að enn þann dag í dag halda
afkomendurnir þessari hjátrú í heiðri.
Ég hef það fyrir satt að maður einn er
kvæntist konu af Reynistaðarætt og
átti með þrjá syni, keypti sér alltaf
sbkka og slifsi með grænu mynstri svo
hann hefði það í friði fyrir strákunum.
Það brást aldrei.
Kannski finnst mörgum hlægilegt að
láta slíkar bábiljur á sér hrína, ekki sízt
á timum framfara og vísinda. Samt sem
áður veigra menn sér við að segja af
eða á um slíka hluti, maður veit
aldrei .... Eitt er þó víst, að hjátrú
sem þessi skaðar engan og enginn er
verri þótt hann klæðist aldrei grænu.
-KÞ.
99Einusinni
klædzt
grænuog
geri þad
ekki aftur”
— segir Ólaffur
Þorsteinsson
vidskiptafræð-
ingur af Reyni
staöarkyni
Ólafur Þorsteinsson viðskipta-
ir.eðingui er a' Reynistaðarætt. Hvað
segir hann um hjálrúna tengda ættinni?
,,Ég hef aldrei klæðzt grænu nema
einu sinni. Föðuramma mín var af
þessu kyni og eitt það fyrsta, sem ég
man eftif mér að einhvern tíma er að
móðir min klæddi mig í köflóttar bux-
ur með grænum teinum og í þeim fór ég
i heimsókn til ömmu. Þegar hún sá mig
bað hún guð að hjálpa sér og klæddi
mig hið snarasta úr buxunum. Síðan
hef ég aldrei í græn föt komið og ætla
ekki aðgera það.
Það var hamrað mjög á þessu í öllu
mínii uppeldi, svo og að ekki mættum
vi ’iríðableikum hesti eða skíra Bjarna.
Þessau arfleifð er haldið mjög til
streitu hjá mínum ættingjum og ég veit
ekki til þess, að neinar undantekningar
séu þar á, ekki einu sinni hjá yngsta
fólkinu,” sagði Ólafur Þorsteinsson.
,,Nei, sem betur fer er ég ekkert hjá-
trúarfullur, enda gæti ég hreinlega ekki
verið það,” sagði Ómar Ragnarsson,
flugmaður og fréttamaður með meiru,
aðspurður hvort hann væri hjátrúar-
fullur.
,,Ég held, að flugmenn almennt séu
ekki hjátrúarfullir, allavega hef ég
heyrt fáar ef nokkrar sögur af því og ég
man til dæmis aldrei eftir því, að ein-
hver flugmaðurinn hafi hætt við að
fljúga af þeim orsökum. í fluginu tjáir
ekkert annað en klárt raunsæi, menn
verða að vega og meta hverju sinni,
hvort flugfært er eða ekki.
Hins vegar hef ég orðið var við þetta
hjá farþegum. Þeir vilja kannski ekki
fljúga nema á vissum dögum eða hætta
við að fara upp í vélina vegna einhvers
atviks, hugboðs eða slíks. Ég þekki til
,,Ég á ýmsa dynti til og verst þykir
mér að fá lykkjufail á sokkana mína
rétt áður en ég á að fara á sviðið. Þegar
það hefur komið fyrir hefur allur söng-
urinn gengið á afturfótunum,” sagði
Guðrún Á. Símonar söngkona í samtali
við DV.
— En hefurðu einhvern tíma hætt
við að syngja vegna einhvers atviks sem
þú tengir hjátrú?
„Nei, það hef ég aldrei gert, þótt það
hafi komið fyrir að mig hafi langað til
konu, sem eitt sinn ætlaði í flugferð.
Farangurinn hennar var kominn um
borð og er hún sjálf var á leiðinni upp í
flugvélina, fékk hún hugboð, sem sagði
henni að hún skyldi ekki fara um borð.
Konan sneri við, en þar sem vélin var
að búa sig til flugtaks, gat hún ekki
fengið farangurinn sinn út. f stað kon-
unnar fór stúlka um borð. Næsta sem
gerðist var að flugvélin fórst með öllu,
sem í henni var, nema... farangur kon-
unnar fannst algerlega heill og
óskemmdur í flakinu.
Það dr oft sagt í tilvikum sem þessum
eða i slysum almennt að þessi eða hinn
sé feigur, en ég er viss um, að það er
einungis tilviljunin sem þarna ræður.
Annars er ég ekki í aðstöðu til að játa
þessu né neita,” sagði Ómar Ragnars-
son.
þess og þá í sambandi við lykkjuföllin,
en slíkt getur maður ekki leyft sér. Það
verður að standa við gerðan samning.”
— Er almenn hjátrú meðal skemmti-
krafta?
„Nei, það held ég ekki, allavegp hef
ég ekki heyrt um það.”
— Tengist þín hjátrú aðeins söngn-
um?
„Nei, ekki alfarið. Ég geng til dæm-
is aldrei undir stiga eða þvíumlíkt, eins
og er um flesta, held ég,” sagði Guðrún
Á. Símonar.
Ég á ýmsa
dynti til”
— segir Guörún Á. Símonar
„Minn sonur ffer
ekki í grænt”
— segir Katrín Fjeldsted læknir
sem á ættir aö rekja
til Reynistaöarbræöra
Katrín Fjeldsted læknir er af Reyni-
staðarkyni, en samkvæmt hjátrúnni
gömlu má fólk af þeirri ætt ekki skíra
Bjarni og karlmennirnir mega ekki
klæðast grænu eða ríða bleikum hesti.
Katrín á 15 mánaða gamlan son. Held-
ur hún þessu við?
,,Já, ég held þessari hjátrú alfarið
við. Finnst mér enda full ástæða til að
taka mark á og fara eftir fornum hefð-
um forfeðra minna,” sagði Katrín.
„Ég man eftir því að þegar ég átti
strákinn, lenti ég í miklum vandræðum
vegna þessa. í gamla daga voru ung-
börnin á Fæðingardeildinni klædd í
hvítar treyjur, en nú eru þær orðnar
mynstraðar og... allar með einhverju
grænu í. Ég þvertók alveg fyrir það að
klæða strákinn í þetta og fyrir þrá-
beiðni mína voru dregnar upp þessar
gömlu, hvítu treyjur, sem hann svo
notaði meðan við vorum á Fæðingar-
deildinni.”
— Ætlar þú að halda þessu til streitu
í öllu uppeldi hans?
„Já, minn sonur fer ekki I grænt og
ekki heitir hann Bjarni,” sagði Katrín
Fjeldsted.
,,Fór alltaf heim til
mömmu ffyrir leik”
— segir Bjarni Felixson
,,Það er víst orð að sönnu að íþrótta-
menn hafa alla tíð verið ákaflega hjá-
trúarfullir. Ég var sjálfur mjög slæm-
ur,” sagði Bjarni Felixson, aðspurður
um hjátrúna.
,,Ég man eftir því að ég notaði alltaf
sama snagann í búningsklefunum og ef
svo óheppilega vildi til að einhver ann-
ar var búinn að ná honum, fór allt í
baklás. Svo hafði ég það fyrir sið að
mæta aldrei til leiks nema hitta
mömmu fyrst. Hún átti að óska mér
góðs gengis og skyrpa þrisvar á eftir
mér. Þessu hélt ég meira að segja við
eftir að ég var fluttur að heiman,
kvæntur maður.”
— Hvað um aðra leikmenn K.R.
liðsins á þeim tíma sem þú varst I eld-
línunni?
„Þetta var mjög almennt og fáar
undantekningar, ef nokkrar. Kom það
einkum fram í þessu með snagana svo
og að menn þurftu að klæða sig í
búninginn eftir ákveðnu kerfi og ef eitt-
hvað fór úrskeiðis var byrjað upp á
nýtt. Þá var einnig mjög algengt að
menn settu fyrir sig í hvaða röð þeir
hlupu inn á völlinn. Það var alls ekki
sama. Ég man til dæmis eftir því að
Hörður bróðir minn hljóp alltaf síðast-
ur.”
— Ertu hjátrúarfullur enn í dag?
„Nei, ég er blessunarlega laus við
það,”sagði Bjarni Felixson.
„Menn eru einkum mót-
ffallnir konum mw borö”
— segir Guömundur Kjærnested
Þeir sem stunda sjóinn hafa ekki
farið varhluta af hjátrúnni.
„Sem betur fer er ég ekki einn þess-
ara hjátrúarfullu,” sagði Guðmundur
K.jærnested I samtali við DV,„en hins
vegar er hjátrúin mjög almenn meðal
sjómanna. Ég man eftir þvi til dæmis
að faðir minn lét aldrei skrá sig á skip
eða sigldi nema á vissum dögum.”
— Hvað er það einkum sem sjómenn
setja fyrir sig í þessu sambandi?
„Margir þeirra hafa það fyrir sið að
sigla aldrei á mánudögum, aðrir eru
mjög mótfallnir því að hafa konur um
borð, enda eru þær beztar í landi segja
þeir og enn aðrir setja fyrir sig drauma.
Þeir eru einkum í sambandi við veður-
far, til dæmis fef mann dreymir konu
boðar það rok og ólgus óog svo fram-
vegis.”
— Hefur hjátrú einhvern tíma háð
lífinu um borð?
„Nei, ekki minnist ég þess. Menn
hafa þetta mikið í flimtingum, en öllu
gamni fylgir nokkur alvara, eins og þar
stendur,” sagði Guðmundur
Kjærnested.
Texti: Kristín Þorsteinsdóttir