Dagblaðið Vísir - DV - 10.03.1982, Síða 12

12
DAGBLAÐIÐ & VISIR. MIÐVIKUDAGUR 10. MARZ 1982.
hjálst, áhúð daghlað
Útgófufólag: Frjáls fjölmiölun hf.
Stjómarformaflur og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjótfsson.
Framkvœmdastjóri og útgáfustjóri: Höröur Einarsson.
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Ellert B. Schram.
Aöstoöarritstjóri: Haukur Helgason.
Fróttastjóri: Sæmundur Guðvinsson.
Auglýsingastjórar: Páll Stefánsson og Ingóifur P. Steinsson.
Ritstjórn: Síöumúla 12—14. Auglýsingar: Síöumúla 8. Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa:
Þverholti 11. Simi 27022.
Sfmi ritstjórnar 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerö: Hilmir hf., Síðumúla 12.
Prentun: Árvakur hf., Skerfunni 10.
Áskriftarverð á mánuöi 110 kr. Verð f lausasölu 8 kr. Heigarblað 10 kr.
Ht^^^^^mmmm^mmmmmmmmmmmm^^^mmmm^mmmmmmmmmmm^mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
Oflangtgengið
Norræn samvinna gengur of langt, þegar félags-
málaráðherra undirritar samkomulag um sameiginleg-
an vinnumarkað á Norðurlöndum og þegar lagt er fyrir
alþingi frumvarp um þátttökurétt norrænna ríkisborg-
ara í byggðakosningum á íslandi.
Milli Dana, Finna, Norðmanna og Svía er jafnræði
að því leyti, að hjá öllum er íbúafjöldinn talinn í
nokkrum milljónum. Við slikar aðstæður geta þjóðir
leyft sér að slá dálítið af fullveldi sínu í þágu norrænn-
ar samvinnu.
Fámennt ríki eins og ísland getur síður leyft sér að
hrófla við fullveldi sínu. Enda var það á sínum tíma
eitt helzta ágreiningsefnið í fullveldisviðræðunum við
Dani, að íslendingar neituðu algerlega að samþykkja
gagnkvæman rétt.
Niðurstaðan þá varð sú, að íslendingar höfðu sitt
fram og veittu Dönum engan rétt umfram aðra útlend-
inga. Aðfluttir Danir urðu eins og aðrir að bíða eftir ís-
lenzkum ríkisborgararétti til að fá réttindi á borð við
heimamenn.
Sama hugsun réði, þegar upp komu hugmyndir um
aðild íslands að Efnahagsbandalagi Evrópu. Menn sáu
strax að 200.000 manna þjóð gat ekki veitt milljóna-
þjóðum Vestur-Evrópu gagnkvæm, efnahagsleg rétt-
indi, til dæmis í fiskveiðum.
Eins er það nú, að við getum ekki tekið við hundruð-
um þúsunda atvinnulausra frænda af Norðurlöndum.
Til þess höfum við ekki bolmagn, hvorki fjárhagslegt
né þjóðernislegt. Við getum ekki tekið þátt í sameigin-
legum vinnumarkaði.
Játa verður, að íslendingar hafa átt greiðan aðgang
að norrænum vinnumarkaði. En betra er að fórna
slíkum gæðum en að þurfa að sæta gagnkvæmni. Svíar
gátu leyft sér að taka l °7o íslendinga í vinnu, en við ráð-
um ekki við 1% Svía.
Þegar vel áraði í Svíþjóð, en miður hér, fóru yfír
2.000 íslendingar utan til starfa. Nú þegar illa árar í
Svíþjóð, en atvinna er næg hér, getum við ekki tekið
við 80.000 Svíum, sem þó er aðeins brot af þeirra at-
vinnuleysi.
Til hemlunar á þessu er sagt í samningnum um
vinnumarkaðinn, að norrænir menn þurfi atvinnuleyfí
hér á landi. Verður þá í valdi ráðherra, en ekki laga og
stjórnarskrár að gæta fullveldis íslendinga á þessu
sviði.
Þetta kann að vera ódýr leið til að öðlast landsrétt-
indi í öðrum löndum án þess að þurfa að fórna þeim
hér. En það er ólykt af henni, eins og svo mörgu, sem
stjórnmálamenn okkar gera, þegar þeir reyna að vera
sniðugir.
Betra er að ganga hreint til verks og segja við frænd-
ur okkar á Norðurlöndum, að við ráðum fámennis
vegna hreinlega ekki við ýmsa þá þætti norrænnar
samvinnu, sem lengst ganga, því að fullveldi okkar sé
viðkvæmara en þeirra.
Hið sama má segja um frumvarpið, að norrænir
ríkisborgarar hér á landi geti kosið í byggðakosningum
án þess að hafa öðlast íslenzkan ríkisborgararétt. Þetta
er fráleitt, jafnvel þótt íslendingar hafi notið slíks rétt-
ar ytra.
Nokkur hópur norrænna manna með tímabundna
búsetu við fiskvinnslu hér á landi getur ráðið úrslitum í
bæjarstjórnarkosningum, ekki sízt þegar búið er að
hvetja til aðflutninga með samningi um sameiginlegan
vinnumarkað.
Við skulum heldur fórna kosningarétti okkar á
Norðurlöndum. Við skulum halda fast í hugsun þeirra,
sem sömdu á okkar vegum um fullveldi íslendinga.
Þess vegna ber ríkisstjórn að fella vinnumarkaðinn og
alþingi að fella atkvæðisréttinn. Jónas Kristjánsson
V0GASKÓUNN
ÓMISSANDI
Kjallarinn
Skrítinn staðall
Hugsaðu þér 90 þúsund manna
þéttbýlissvæði þar sem fræðsluyfir-
völd reyna af öllum mætti að halda
nemendafjölda í bekkjardeild ofan
við ákveðið mark. Ef til vill er það
hentugt fyrir embættismennina að
búa til staðal (23 nemendur að
meðaltali í bekkjardeild) og láta
fræðslustefnuna snúast um hann. En
í raun eru þá búin til fleiri vandamál
en leyst eru. Skólahverfi eru misstór,
nemendafjöldi breytilegur, náms-
kröfur aukast og skólahald breytist.
Slíkt samræmist ekki viðmiðun við
gamlan og óþarfan staðal.
I eltingaleiknum við staðalinn eru
helstu rök fræðsluyfirvalda þau að
það sé of dýrt að reka skóla með
bekkjardeildum „undir staðlinum”.
Það þarf mikið sjálfstraust til að
verðleggja menntun. Ekki mega
skólar heldur vera misdýrir í rekstri.
Fræðsluyfirvöld hafa hins vegar
nóg sjálfstraust til þess að leyfa 30—
35 nemendur í hverri bekkjardeild.
Skólar mega vera „fyrir ofan staðal-
inn” og auðvitað misódýrir í rekstri
með tilheyrandi aukaálagi á nem-
endur, kennara og skólahúsnæði.
Svona er inntakið í grunnskóla-
stefnu Reykjavíkurborgar — þvert
ofan í markmiðgrunnskólalaganna.
í framkvæmd hefur svo staðalelt-
ingaleikurinn leitt til misræmis milli
aðsóknar að skólunum og framboðs-
ins á skólahúsnæði. Skólar eru yfir-
leitt byggðir eða stækkaðir of seint
og svo minnkaðir eða lagðir niður of
snemma.
Væri ekki skynsamlegra að gera
ráð fyrir nokkrum 3—500 manna
hverfaskólum fyrir hverja 3'—4000
íbúa í borginni? Rekstrarkostnaður
þeirra væri mismunandi og ekki
tækist alltaf að ná staðlinum.
AríTrausti
Guðmundsson
hverfinu (9. mars). Þar ræðst fram-
haldið. Annaðhvort taka menn upp
tillögu fræðsluráðs og útleggingu
fræðslustjóra og skólastjórans á
henni eða íbúarnir berjast áfram fyrir
tillögu fulltrúaráðsins: Óskertur
rekstur, 17 bekkjardeildir, 18 nem-
enda meðaltal, engin fækkun kenn-
ara né kennslustofa. Sjálfur fylgi ég
þeirri kröfu. Hvers vegna?
Hér eru rökin:
1. Afstaða fulltrúaráðsins gerir ráð
fyrir vexti skólans, hin ekki. Við-
gangur hverfisins fylgir skólanum
og tillaga fræðsluráðs setur skól-
anum alltof fastar skorður.
2. Fjölgi nemendum, verða nýnemar
að fara I aðra skóla. Þetta laiðii til
óþolandi tvískiptingar í hverfinu
eftir fáein ár og auðveldar lokun
Vogaskóla siðar.
3. Skv. tillögu yfirvalda verða sumar
bekkjardeildir óþarflega stórar.
Hinn óstaðlaði
Vogaskóli
„Árangur baráttu ihúanna er þegar ágætur og segir margt um samstöðu og
fjöldastarf. F.n margir hafa líka komist að því að borgarstjórnarflokkarnir fjórir
starfa aulalega að fræðslumálum.”
Um 320 nemendur eru i Voga-
skóla. Um hríð hefur meðalnemenda-
fjöldi i bekkjardeild verið að nálgast
19 (líklega úr 30 fyrr á árum) — skap-
lega tölu sem fær skólann til að líkj-
ast um margt því er grunnskólalögin
kveða á um. Á síðasta ári var rekstr-
arkostnaður skólans (án launa) um
1,5 milljón kr.
Þróun Vogaskóla hefur vaxið yfir-
völdum Reykjavíkur í augum. Ein-
hverjir hafa fundið út að skólinn sé
orðinn ,,of lítiH”,„of dýr” o.s.frv.
Þeir telja Vogabúa veita sér hreinasta
lúxus og taka fé af öðrum sem berjast
við ofsetna skóla. Slíkir snillingar
halda að við hin vitum ekki betur en
að menntunarkostnaður sé (að ei-
lífu?) fast hlutfall af útgjöldum
Reykjavíkurborgar. Það á sem sagt
ekki að vera hægt að fækka nem-
endum pr. bekk í risaskólanum A
nema að spara i smáskóla B. Þetta
heitir hringavitleysa á íslensku hvað
svo sem það kallast á stofnanamáli.
Upphafleg hugmynd borgarstjórn-
enda var líklega sú að fjarlægja
Vogaskóla með öllu og gera Lang-
holtsskóla að pínulítið ofsetnum
staðalskóla. En yfirvöld höfðu pata
af óánægju íbúa Vogahverfis.
Fræðsluráð bar fram málamiðlun:
1.—4. bekkur fari í Vogaskóla, aðrir
í Langholtsskóla.
Ný málamiðlun
En samstaða og öflug mótmæli
íbúa Vogahverfis fengu fræðsluráð
til að falla frá hugmynd sinni. Það er
fagnaðarefni. íbúar hverfisins eru
ánægðir með þá yfirlýsingu að rekinn
verði óskertur grunnskóli í hverfinu
eins og segir í samþykkt ráðsins (2.
mars). En ekki er þó allt sem sýnist.
Samkvæmt samþykkt fræðsluráðs á
að skera niður fjárveitingu til skólans
og tryggja að hann fái aðeins það sem
staðallinn segir til um — og nem-
endur skulu vera 23 í bekkjardeild að
meðaltali.
Fræðslustjóri og skólastjóri Voga-
skóla hafa lagt fram tillögu um
hvernig að þessu skuli staðið. Bekkj-
ardeildum verður fækkað úr 17 í 14,
kennarastöðum fækkað um 3 og 4—
5 stofur nýttar í annað en skólarekst-
urinn. Aður hafði Kristján Bene-
dikt sson, form. fræðsluráðs, túlkað
samþykkt fræðsluráðs á líkan hátt í
DV, 3. mars. Þar lét hann sig hafa
það að segja fulltrúa foreldra hafa
sætt sig við þetta. Þar fer hann með
rangt mál því foreldrar sátu hluta
fræðslufundar og lýstu aðeins
ánægju sinni með almenna yfirlýs-
ingu fræðsluráðsins, en engar útlegg-
ingar á henni.
Já eða nei
Nú vaknar spurningin: Ætlar For-
eldra- og kennarafélag Vogaskóla og
íbúar hverfisins að sætta sig við þessi
málalok? Fulltrúaráðsfundur félags-
ins gerir það ekki (4. mars) og ætlar
að skjóta málinu til almenns fundar í
4. Nýta má vannýttar kennslustofur
til sérkennslu, til kennslu fyrir
hreyfihamlaða í borginni o.fl. —
um stund.
5. Fyrirsjáanleg er fjölgun nemenda
í hverfinu. Árið 1980 voru 167
börn á aldrinum 0—5 ára í hverf-
inu og hefur fjölgað síðan. í 10 ár-
ganga skóla er þetta efni i yfir 300
nemenda skólahald, líklega um
400.
6. Sparnaðurinn (höfuðrök yfir-
valda) skv. tillögu fræðsluráðs er
afar lítill. Rekstrarkostnaður
minnkar ekki, leigutekjur verða
hverfandi ef önnur borgarstofnun
leigir lausar stofur og aðeins er um
fáein árslaun kennara að ræða
(200—300 þús. kr.).
Lærdómar
Árangur baráttu íbúanna er þegar
ágætur og segir margt um samstöðu
og fjöldastarf. En margir hafa líka
komist að því að borgarstjórnar-
flokkarnir fjórir starfa aulalega að
fræðslumálum. Ákvarðanir um
Vogaskóla hafa verið teknar án
talnaraka. Engar langtimaáætlanir
um fræðsluskipan í borginni eru til,
engar samanburðartölur um rekstrar-
kostnað ýmissa skóla, engar tölur um
íbúaþróun í hverfum, engir sparnað-
arreikningar eru gerðir varðandi
Vogaskólamálið o.fl. Að minnsta
kosti hefur fræðsluráð ekkert af
þessu handbært eða notar á fundum
sínum. Vinna menn eftir hugdettum á
fundum og taka ákvörðun eftir raka-
lausa umræðu? Ég varð hissa og
minnist faguryrðanna fyrir hverjar
kosningar. Ef vísbendingar um
vinnubrögð fræðslunefndar eru rétt-
ar er ráðið óstarfhæft.
Nú verða fræðsluráðsmenn að
bíða eftir ákvörðun íbúa Vogahverf-
is. Þangað til geta þeir velt fyrir sér
rökum okkar og spurningunni um
hvor aðilinn á að víkja. Vanti fé, legg
ég til að hafnargjöld í Reykjavík
verði hækkuð um 0,1%.
Ari Trausti Guðmundsson.
• „1 eltingarleiknum viö staöalinn eru helstu
rök fræðsluyfírvalda þau að það sé of
dýrt að reka skóla með bekkjardeildum „undir
staðlinum”. Það þarf mikið sjálfstraust til að
verðleggja menntun,” segir Ari Trausti
Guðmundsson í grein sinni þar sem hann fjall-
ar um Vogaskóla og þá ákvörðun yfírvalda að
leggja hann niður.