Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.1982, Qupperneq 10

10
DAGBLAÐIÐ & VISIR. FTMMTUDAGUR1. JULl 1982.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Friðarhreyfingar kristinna manna eflast um allan heim:
DANSKA KIRKJAN UTVNDAN
/FRIÐARBARÁTTU KIRKNA
—í Danmörku eru flestir biskuparnir sagðir „þögulir sem gröfin” þegar
málef ni f riðarhreyf inganna ber á góma
„Þjóðkirkjan er að verða sér á báti. I
stöðugt fleiri nágrannalöndum okkar
láta kirkjumar mjög aö sér kveða í mót-
mælum friðarhreyfingarinnar gegn
stríði og vígbúnaði. En hjá okkur eru
flestir biskuparnir þögulir sem gröf-
in.” Þannig segir í grein í Politiken um
stöðu dönsku kirkjunnar gagnvart
ustum um daginn. Biskupamir tveir
vom Ole Bertelsen frá Kaupmanna-
höfn og Henrik Christiansen frá
Álaborg. öðrum biskupum var eins
fariö og persónum dæmisögunnar sem
var boðið til brúðkaupsveizlu: Allir
höföu einhverjar afsakanir tiltækar
fyrir því að geta ekki tekið þátt.
Frumkvæðið
vantaði
Aðrir biskupar sögðu aö prestum
væri frjálst að halda friðarguðsþjón-
ustu. En þeir hvöttu ekki til þess að
þær yrðu haldnar. I mörgum sóknum
vildu prestar og sóknamefndir ekki
eiga fmmkvæðið að guösþjónustum
sem mætti líta á sem mótmæli viö
ákveöna stjómmálastefnu, í þessu til-
felli vígbúnaðarstefnuna. Þaö hefði
hins vegar horft allt öðm vísi við ef
biskupamir hefðu lagt blessun sína
yfir hugmyndina og auk þess hvatt til
að slíkar guðsþjónustur yrðu haldnar.
I hvatningu sinni til prestanna sagði
Ole Bertelsen Álaborgarbiskup meðal
annars: „Spumingin um líf og friö er
nú sterkari í vitund safnaöanna en
nokkm sinni fyrr. I fyrsta sinn í sög-
unni stöndum við nú frammi fyrir ógn-
uninni af útrýmingu alls lífs á jörð-
unni. Orðið friður er grandvallarhug-
tak í textum Nýja testamentisins og
friðurinn er sömuleiöis þýðingarmikið
hugtak í helgisiöum guðsþjónustunnar.
Þess vegna er þaö eðlilegt að við hvetj-
um til þess að beöið sé fyrir friði í
heiminum.”
Bertil Wiberg biskup í Hróarskeldu
staðfestir að dönsku biskuparnir hafi
ekki uppi nein áform um sameiginlegt
framlag til friðarhreyfingarinnar.
Bertil Gartner, biskup i Gautaborg, boðaði til mjög fjölmenns mótmælafundar
gegn vígbúnaði í heimaborg sinni.
friðarhreyfingunni. Hér á eftir fer
grein í Iauslegri endursögn meðnokkr-
umviðbótum.
Vildu ekki
sérstakar
friðarguðsþjónustur
Aðeins tveir af tíu biskupum Dan-
merkur vildu til dæmis hvetja presta
landsins til þess að minnast alþjóðlega
friðardagsins með hringingu kirkju-
klukkna og sérstökum friöarguðsþjón-
Einn var hræddur um að hvatning
frá biskupnum gæti gefið friðar-
hreyfingunni mynd af mótmælum
frekar en fyrirbæn. Annar var hrædd-
urumað sérstök guðsþjónusta þessar-
ar tegundar gæti valdið pólitískum
ágreiningi innan kirkjunnar og sá
þriðji taldi nægilegt að biðja opinber-
lega fyrir friðnum á þeim helgidögum
sem þegar væru til staðar í kirkjunni.
Þess vegna vom flestar friðarguös-
þjónustumar annað hvort bundnar við
Kaupmannahafnar- eða Álaborgar-
stifti. .
Hirðisbréf um
friðinn?
Margir prestar hafa sagt aö nú sé
kominn tími til aö biskupamir skipi
nefnd sérfræðinga, sem kynni hinum
andlegu yfirvöldum sambandið á milli
stríðs og friðar og hvaða hlutverki kirlq-
an geti gegnt þar. Afraksturinn af
starfi nefndarinnar mætti síðan nýta í
hirðisbréf sem lesið yröi úr öllum
predikunarstólum landsins.
Biskupamir sendu út slíkt hirðisbréf
meðan á síðari heimsstyrjöldinni stóð.
I það sinni var það mótmæli gegn
gyðingaofsóknum.
Blind tryggð
við ríkisvaldið
Þeir er gagnrýna dönsku kirkjuna
fyrir sofandahátt gagnvart friðar-
hreyfingunni tala meðal annars um
„vitundarleysi kirkjunnar og blinda
tryggð við ríkisvaldiö”. Jafnframt
benda þeir á að þessu sé öðruvísi farið í
kirkjum hinna Norðurlandanna.
I Svíþjóð hefur erkibiskupinn Olof
Sundby nýlega boðað til heimsfundar
kirkna í Svíþjóð næsta vor þar sem
fjalla á um friðarspurninguna.
Bertil Gártner, biskup í Gautaborg,
átti fmmkvæðið að hinum geysifjöl-
menna mótmælafundi gegn vígbúnaði
sem haldinn var í Gautaborg í maí
síöastliðnum. Þar var krafizt
kjamorkuvopnalausra Norðurlanda.
Málefni friðarins hafa verið á dagskrá
í stofnunum sænsku kirkjunnar mörg
undanfarin ár.
I Finnlandi sendu biskupamir frá
sér þrjátíu síðna bækling í vetur þar
sem söfnuðirnir voru hvattir til fmm-
kvæðis í þágu friðarins.
Norska kirkjan
vill samstarf við
friðarhreyfingar
Sömuleiðis hafa norsku biskupamir
sent frá sér ítarlega yfirlýsingu þar
sem þeir lýsa þróuninni í nýtízku
kjarnorkuvopnum sem uppreisn gegn
Guöi. I yfirlýsingu þeirra er sett fram
nokkurs konar starfsáætlun kirkjunn-
Dr. Gunnar Kristjánsson sóknarprestur á Reynivöllum hefur kynnt sjónarmið
friðarhreyfinganna hér á landi: „Allir menn bera jafna ábyrgð, hvort sem þeir
em kristnir menn eða guðleysingjar. ”
ar þar sem þjónar hennar era hvattir
til samstarfs viö önnur samtök eða
hópa sem beita sér í þágu f riðarins.
Islenzka kirkjan verður ekki heldur
sökuð um að hafa ekki látið málefni
friðarins til sín taka. Síöastliðið haust
boðaði Kirkjuritið til ráðstefnu guð-
fræðinga og stjómmálamanna í Skál-
holti um málefni friðarins. Jólahefti
Kirkjuritsins var helgaö sama málefni
og á prestastefnunni sem haldin var nú
í vikunni á Hólum var friðurinn einnig
á dagskrá. Aðalumræðuefniö á presta-
stefnunni var Friöur á jörðu þannig að
báðir hinir fornu biskupsstólar
landsins hafa komizt í áþreifanlega
snertingu við friðammræðuna.
„Friður er
ekki einkamál"
Dr. Gunnar Kristjánsson, sóknar-
prestur á Reynivöllum hefur verið
ötulastur íslenzkra kirkjunnar þjóna i
Friöarhreyfing hollenzku kirknanna
efldist mjög við þetta og kirkjuráðið
DCV er nú orðinn valdaaöili í þjóöfélag-
inu. Fjárlög ráðsins hljóða nú upp á
meira en sjö milljónir króna árlega og
f jögur til fimm hundmð þúsund manns
taka gjaman þátt í mótmælum sem
það stendur fyrir.
I Vestur-Þýzkalandi vinna kirkjum-
ar einnig aö málefnum friöarins á
þann hátt að ekki hefur farið framhjá
stjómmálamönnum. Á kirkjufundi í
Hamborg sumarið 1981 varð það ljóst
að mun fleiri af fólki kirkjunnar en áð-
ur var taliö var fylgjandi kröftugri
baráttu fyrir afvopnun.
Óttinn er
einnig í A-Evrópu
Ottinn viö vigbúnaðarkapphlaup
stórveldanna er einnig fyrir hendi
meðal kirkjunnar manna handanjám-
tjalds. I Austur-Þýzkalandi hafa hópar
Mikil friðarvakning hefur átt sér stað i Bandaríkjunum að undanförnu og er
skemmst að minnast friðarfundarins mikla í New York á dögunum. Talið var að
ein miiijón manna hafi tekið þátt í honum.
friðaramræöunni. Á ráðstefnu Lífs og
lands á dögunum um Mann og stjórn-
mál flutti dr. Gunnar erindi er hann
nefndi Friður á tækniöld og sagði þá
meðal annars: „Friður er ekki einka-
mál einstakra hópa manna, friöur er
lífsskilyrði allra manna og þeir bera
allir jafnmikla ábyrgð, hvort sem þeir
eru kristnir menn eða guðleysingjar,
hægri menn eða vinstri, kommúnistar
eða kapitalistar, hvort sem þeir eru
ungir eöa aldnir, austan tjalds eða
vestan og hvort sem þeir búa í stór-
borgum risaveldanna eða inn til frið-
sælla dala í íslenzkum sveitum. Eng-
inn getur firrt sig ábyrgö”.
Ekki sízt í Hollandi hafa kirkjurnar
látiö mjög til sín taka í baráttunni gegn
vígbúnaði. Þegar á sjöunda áratugn-
um stofnuöu sjö stærstu kirkjur lands-
ins, kirkjur mótmælenda og kaþólskra
þar á meðal, friðarráö, EKV. Þetta ráð
hefur síöan staðið fyrir árlegri friðar-
vikuílandinu.
„Byrjið á
Hollandi!"
Árið 1977 varð nokkur breyting á
friðarbaráttu hollenzku kirknanna.
Fram að því höfðu kirkjumar einbeitt
sér aö því að upplýsa fólk um málefni
friðarins. Nú vartekið stærra skref og
kirkjuráðið gerðist beinn aöili aö
baráttunni undir slagoröinu: „Losið
heiminn við kjarnorkuvopnin — byrjiö
áHollandi.”
innan kirkjunnar í mörg ár unnið aö
friðarmálefnum. Haldnar hafa verið
friðarguðsþjónustur og friðarmót-
mælagöngur í Dresden. Nú þegar
hreyfingin hefur eflzt einkum meðal
ungra A-Þjóðverja hefur ríkisvaldið
sýnt óánægju sína í verki og árekstrar
hafa ítrekað átt sér stað milli lútersku
kirkjunnarog ríkisvaldsins.
Mikil vakning hefur og átt sér stað í
Bandaríkjunum á liðnum mánuðum.
Lúterskir, baptiskir og kaþólskir leið-
togar hafa mótmælt auknum víg-
búnaði Reagan-stjómarinnar og bæði
prestar og söfnuðir láta mjög til sín
taka í friðarhópum víðs vegar um
Bandaríkin.
Á sama tíma sæta leiðtogar dönsku
kirkjunnar gagnrýni fyrir að láta ekki
til sín taka í friðarbaráttunni. En þó
leiötogar kirkjunnar virðist ekki hafa
mikinn áhuga á að taka þátt í þeirri
baráttu sem kirkjunnar menn heyja
nú víða um heim þá er ekki þar með
sagt að engin barátta fyrir friði eigi sér
stað í dönsku kirkjunni.
Þannig hafa ýmsir hópar innan
kirkjunnar boðað til mikillar ráðstefnu
„Danskra kirkjudaga” í Silkiborg
næsta sumar og þar verður umræöu-
efnið: friður. Þá má og nefna að stú-
dentasöfnuðurinn við Trinitatis kirkju
í Kaupmannahöfn hefur ákveðið að all-
ar guðsþjónustur, fyrirlestrar og um-
ræður muni í sumar fjalla um friðinn.
-GAJ.