Dagblaðið Vísir - DV - 21.08.1982, Blaðsíða 16

16
DV. LAUGARDAGUR 21. ÁGUST1982.
kjOlfötin aftur
AÐ KOM41TÍZKU
— og sjakket, smóking og city-dress íylgja í kjölfarið
Að vera á ,,kjól og hvítu” þótti
afskaplega fínt hér einu sinni og ekki
nema heldri menn sem áttu slíkan bún-
ing. En er hann ekki alveg aflagöur í
dag?
Lausleg könnun okkar á DV bendir
til að svo sé ekki. Aö vísu hefur dregiö
úr notkun hans hjá embættismönnum
ríkisins. En hljóöfæraleikarar, söngv-
arar, Oddfellowar og frímúrar nota
hann ekki minna en áöur.
I fataverzlunum fengum viö þær
upplýsingar aö það væri alltaf
reytingssala í kjólfötunum. Ein
verzlun, sem ekki hefur veriö meö kjól-
föt í nokkur ár, hefur pantað birgöir
fyrir haustiö sakir eftirspurnar
viöskiptavina.
Hér fara á eftir nokkrir fróöleiks-
molar um þennan viöhafnarklæönaö,
svo og „sjakketið”, „city dressiö” og
„smókinginn”.
Ólafur Thors og
„city dressið"
Kjólföt þekkja flestir, síöa svarta
jakkann með klofnu stéli og svartar
buxur. Vestiö er hvítt í veizlum, svart
við alvarlegri tilefni.
Léttari útgáfa af þessum búningi er
„sjakket”. Þá er jakkinn meö stéli, oft
grár, og buxumar röndóttar. I alþýöu-
tali eru þetta stundum kölluö spóaföt
en á hátíðlegra máli árdegisbúningur.
Hann er aðallega notaöur á daginn.
Víða er siður aö sendiherrar afhendi
þjóöhöföingjum trúnaöarbréf íklæddir
„sjakket” en Kristján Eldjám lagöi þá
reglu niöur hér. Era sendiherrar síöan
á dökkum fötum þegar þeir afhenda
trúnaöarbréfin, nema þeir óski sjálfir
aö vera í þjóðbúningum. Það kaus
sendiherra Nígeríu þegar hann gekk á
fund Vigdisar Finnbogadótturí vor.
Ef engin löf em á jakkanum og hann
dökkur en buxumar röndóttar þá
höfum viö svokallað „city dress”.
Munu flestir kannast við þaö ef þeir
hugsa um Olaf Thors. Hann gekk
gjaman þannig klæddur viö opinberar
athafnir.
Loks er „smoking” mjög vinsæll
veizlu- og giftingarklæönaöur. Oftast
svartur, þó stundum til dæmis dökk-
blár og meö silki á jakkauppslögum og
silkiboröa niöur buxnaskálmarnar, á
hliö. Svipaöur búningur er reyndar
„tuxedo” en þá er jakkinn hvítur.
Hárkollur
og lífstykki
Kjólfötin komu fram einhvern tíma á
19. öldinni. Lafáfrakkinn var i sjálfu
sér eldri og sennilega er klaufin aö
aftan þannig til komin aö mönnum
hefur þótt þægilegra á hestbaki aö geta
látið löfin f laksast sitt hvomm megin.
Alveg fram undir 1800 gengu kari-
menn í kjólfrökkum, hnébuxum og
með hárkollur. Sumir reyrðu sig meö
lífstykkjum og litklæði voru ríkjandi.
(Þessir búningar sáust vel í Amadeus-
sýningu Þjóðleikhússins í vetur á
keisarahiröinni í Vínarborg um 1790.)
Eftir frönsku byltinguna 1789 varö
breyting á mörgu í Evrópu, þar á
meöal karlmannaklæðnaöi, sem fór aö
taka á sig þá mynd sem hann hefur í
dag. Og London náöi forustu í karl-
mannatízku heimsins af París. Jafiivel
íslenzkir bændur, sumir hverjir, gengu
á seinni hluta 19. aldar í eins frökkum
og maðurinn hennar Victoríu, hann
prins Albert.
Hátíðarbúningur
og heiðursmerki
Blómatími kjólfata hér á landi hefur
sennilega veriö á fyrstu áratugum
aldarinnar. Þá voru þau mikið notuð í
fínni veizlum en nú hef ur dregiö úr því.
I tveimur veizlum á ári þurfa þó æöri
embættismenn ríkisins aö dusta rykiö
af þessum klæönaði. Annaö skiptiö er
árleg veizla sem forseti Islands heldur
og sitja hana meöal annars forstöðu-
menn erlendra sendiráöa. A boös-
kortinu stendur þá meö smáu letri:
Hátíöarbúningur og heiöursmerki.
Þeir sem hlotiö hafa oröur bera þær við
þetta tækifæri. Utanríkisráðherra
heldur sams konar veizlu árlega og
Þegar minnzt er á „city dress” kemur Ólafur Thors strax upp i hugann. Hann klæddist oft þessum búningi sem fór
honum ljómandi vel. (Mynd: Olafur Magnússon—Ljósmyndasafnið.)
koma menn þá gjarna í k jólfötum, enn-
fremur í veizlum sem haldnar eru til
heiöurs gestkomandi þjóöhöföingjum.
En þegar efnt er til fagnaöar fyrir
erlenda ráöherra er oftast nóg aö
mæta á smóking, stundum jafnvel á
dökkum sparifötum.
A öllum kvöldtónleikum Sinfóniu-
hljómsveitar Islands eru bæði stjóm-
andi og hljóöfæraleikarar á kjólfötum.
Ýmsir karlakórar, eins og til dæmis
Fóstbræöur, syngja yfirleitt í kjólföt-
um. Aðrir hafa dregið úr þessu, og
þannig notar Kariakór Reykjavíkur
hvíta jakka viö svartar buxur á söng-
skemmtunum sínum. Oddfellowar og
frímúrarar halda fast viö kjólfötin á
samkomum sínum.
Brúðgumar
Vinsælasti brúðkaupsbúningur karl-
manna er smóking. Þeir efnaminni
fara í Herrahúsið og leigja sér smók-
ing. Þaö kostar kr. 330 fyrir einn til
þrjá daga, dýrara fyrir lengri tíma. Þá
er hreinsun innifalin, einnig lagfær-
ingar. Eins og þeir segja í Herrahús-
inu: „Fötin veröa aö fara vel, ef menn
ætla aö ganga í þeim upp aö altarinu.”
Samkvæmt frönskum siöareglum
eiga brúögumar helzt aö vera í svört-
um lafafrakka og röndóttum buxum,
sumsé sjakket, á hátíöarstundinni.
Kjólföt hæfa ekki, því samkvæmt
ströngustu siöareglum eru þau aöeins
kvöldklæðnaður.
Á krepputímum
klæðast menn betur
Odýmstu kjólföt bæjarins fást senni-
lega í Herrahúsinu og kosta þar innan
viö kr. 2.700. Gamalt verö frá því í
fyrrahaust. I Herragaröinum kosta
þau kr. 3.500 og hjá Sævari Karli Ola-
syni um kr. 4000. En Herradeild P&O
er sú verzlun sem ekki hefur veriö meö
þau um skeiö en ætlar aö panta þau
fyrir haustið.
öllum ber saman um aö eftirspurn
eftir smóking hafi heldur aukizt. Stúd-
entar hættu á tímabili aö fá sér þennan
klæðnaö en eru nú famir aö kaupa
hann aftur, enda mikiö notaður á
árshátíðum eldri stúdenta.
Yfirleitt viröist karlmannatízkan nú
hneigjast í hefðbundnari átt en fyrr.
„City
dress , svartur
stuttur jakki,
röndóttar buxur.
Áður fyrr létu menn klæðskera-
sauma kjólfötin sín. Eitt elzta fyrir-
tækið í þeim bransa hér í höfuðborg-
inni var kennt við Vigfús Guðbrands-
son. Viðskiptabækur þess frá fyrstu
árum aldarinnar hafa varðveitzt. Þar
eru skráðar brjóstvíddir og erma-
lengdir margra góðra borgara. Enn-
fremur gefa þær vísbendingar um
hvaða atvik knúðu menn til kjólfata-
kaupa, eins og þegar Siguröur Guð-
mundsson pantar sér kjólföt 8. septem-
ber 1921, haustið sem hann verður
skólameistari á Akureyri.
Sævar Karl Úlason klæðskeri rekur
núna þetta fyrirtæki. Starfshættir hafa
breytzt, veizluklæðin eru oftast flutt
inn tilbúin. En hér er verzlunarstjór-
inn, Kjartan Ólafsson, albúinn í
tígulegt samkvæmislif.
DV-mynd: GVA.
Menn leggja meira upp úr því að fá sér
dýrarifötmeðsigildu sniði.
„Þaö er kreppan. Enginn vill láta á
því bera aö hann sé blankur,” segir
Sævar Karl Olason, eigandi dýmstu
herrafataverzlunarbæjarins. -ihh.
Smóking,
tvíhnepptur.