Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.1982, Qupperneq 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER1982.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
ANDAR KÖLDU
Á MILLIDUBUN
OG LONDON
Þaö hefur lengstum verið grunnt á
því góöa í sambúö Breta og Ira, en
sambúö þeirra hefur farið til muna
kólnandi á þessu ári. Eru þó
naumast Uðin tvö ár, síöan leiötogar
Bretlands og Irska lýðveldisins
hittust í London og lýstu því stoltir
yfir, aö undir þeirra handleiðslu
mundi veröa annar bragur á. Meiri
vinsemd. Meiratraust.
Raunin hefur hins vegar verið sú,
að árekstrar milli þessara tveggjaj
hafa orðið við nánast hvert tilefni.
övild og tortryggni hafa breiðst út
frá stjórnarráðum beggja til
almennings og á það einkanlega við
um Breta.
Það hafa svo sem aldrei verið
miklir kærleikar með heimsveldinu
og fyrrum nýlenöu þess, og Noröur-
Irland þar sérdeilis aumur punktur.
En nýjar deilur um stjórn Breta á N-
Irlandi hafa rétt eina ferðina blossað
upp, sárindi eru vegna afstööu Ira í
Falklandseyjadeilunni, ágreiningur
um hagsmuni innan Efnahagsbanda- •
lagsins og vítissprengjur írskra
hryðjuverkamanna í London í sumar
hafa lagst á eitt til aö auka
beiskjuna. Megnar naumast loðin
orðanotkun diplómatanna að fela
þannkala.
Þegar þau Margaret Thatcher,
forsætisráðherra Bretlands, og
Charles Haughey, forsætisráðherra
Irska lýðveldisins, hittust í London
Thatcher kunni írum enga þökk
fyrir hiutiaysió i Falklandseyjadeil-
unni.
1980, urðu þau ásátt um að rækja vel
frændsemina og hittast á hálfs árs
fresti til skrafs og ráðagerða. — Það
eru nú liðnir tíu mánuðir, siðan
fundað var síöast, og báðir viður-
kenna, að næsti fundur hafi ekki enn
verið ákveðinn. Gætti þessa kala
strax upp úr ágreiningi um afstööu
Thatchers til hungurfanganna írsku í
fyrra á N-írlandi. IRA-fangar hófu
hungurverkfallsölduna til þess að,
knýja fram viöurkenningu á stöðu
þeirra sem pólitískra fanga, því að
hryðjuverk sín vinnur Irski
lýðveldisherinn í nafni hugsjónarinn-
ar um að binda endi á yfirráð Breta á
N-Irlandi og stofna lýðveldi eöa sam-
einast Irska lýðveldinu í suðri. — <
Hungurverkföllin vöktu upp nýja
•hryðjuverkaöldu og mögnuöu hina!
pólitísku spennu. Hin skammlífa
^amsteypustjóm Garrets Fitz-
geralds, sem Haughey leysti af
hóimi, sakaði Thatcher um
ósveigjanleika og tyrfni. Þegar
hungurverkföllunum linnti loks, hélt
Michael O’Leary, aðstoðarforsætis-
ráðherra Fitzgeralds, því fram, að
allir aðrir breskir forsætisráðherrar
hefðu ley st þá deilu miklu fyrr.
En það var fyrst og fremst hlut-
leysisafstaða Irska lýðveldisins í
Falklandseyjadeilunni, sem Bretum
sámaði mest á meðan almenningur
á Bretlandseyjum var uppvægur í
garð Argentínu. Stjómin í Dublin
hafði þó verið meðal hinna fyrstu til
þess aö fordæma innrás Argentínu-
manna á Falklandseyjar í apríl og
tók fullan þátt í refsiaðgeröum Efna-
hagsbandalagsins gegn Buenos
Airesstjóminni. Þegar hinsvegar
kalda stríöið um eyjamar blossaði
upp í bardaga, kippti stjórn
Haugheys aö sér hendi. Haughey
sagðist einungis hafa verið fylgjandi
refsiaðgerðunum á friðargmndvelli.
Breskir fjölmiðlar fordæmdu þau
viðbrögð Haugheys og kölluðu
„hnífsstungu í bakið”, en Thatcher-
Charies Haughey hefur hér á kosningafundi fengið egg i andlitið fyrir
kumpánietkana við Tatcher á sinum tima og hefur síðan haldið hrifningu
sinni i skefjum.
stjórnin sagði þau gagnslaus og til
lítillar hjálpar.
Þá sennu bar að í sömu mund, sem
ágreiningur kom upp milli þessara
nágranna vegna ólíkra hagsmuna í
'EBE, og vegna strangra efnahagsað-
gerða Thateherstjómarinnar.
Ut úr flóði svo í júlí, þegar tvær
Jóhanna Þráinsdóttir
Guðmundur Pétursson
sprengjur hryðjuverkamanna IRA
uröu ellefu hermönnum að bana í
London, þar sem þeir vom í skrúð-
göngu og við lúörablástur.
Sjálfsagt mun þó tíminn lækna
þessi sár vegna Falklandseyjadeil-
unnar og sprenginganna, en Norður-
Irlandsmeinið sýnist ólæknandi. Þar
hefur breski Irlandsmálaráðherr-
ann, Jim Prior, boðað til kosninga í
næsta mánuöi til nýs þings, sem
miða skal að því að fá kaþólikka og
mótmælemdur til samstarfs um
sveitastjórnir. Það þykir þó ekkí
auka á möguleika þess að sú ætlun
takist, að Haughey hefur sett sig upp
á móti þeirri ráðagjörð. Saka báðir
hinn um aö bregðast fyrri yfirlýsing-
um sínum af fundum Thatchers og
Haugheys um aö vinna saman að
lausn N-Irlandsdeilunnar.
Talsmaður Dublinstjórnarinnar seg-
ir, að ráðagerðin um þing-
kosningamar hafi veriö hrundið í
framkvæmd án samráðs við
Haughey. Það er skoðun Haugheys,
að vandi N-Irlands verði ekki leystur
þar, heldur utan nýlendunnar í við-
ræðum milli Dublin og London. Utan-
ríkisráöherra hans, Gerald Collins,
fullyrðir, að Thatcher hafi svo gott
sem viðurkennt þetta sjónarmiö og
samþykkt í viðræöunum 1980. Þetta
vill Thatcherstjórnin þó ekki viður-
kenna.
Allt það orðaskak hefur einungis
orðið til þess að breikka bilið og bólar
ekki á sáttum eða samlyndistilburð-
um i náinni f ramtíð.
í SVÍÞJÓD VIUA MENN HELST EKKI
SEGJA HVAÐA FLOKKIÞEIR FYLGJA
— Tölf ræðistof nunin hef ur meira að segja verið kærð fyrir óþolandi hnýsni f sambandi
við skoðanakönnun
að gefa það upp hvaða flokk menn kjósa.
Gunnar og Astrid hafa boðið bestu
vinum sínum heim. Við kaffiborðið
er talað um pólitík og eins og venja
er við slikar kringumstæður hitnar
fljótt í kolunum. Skyndilega segir
Gunnar:
— Eg er nú alltaf vanur aö kjósa
sósíaldemókratana.
Astrid, sem búið hefur með honum
í hjónabandi í 23 ár, verður heldur
betur undrandi:
— Og ég sem hef alltaf haldið að þú
kysir Hægf ara f lokkinn, Gunnar!
Oft er vitnað í þessa smásögu úr
daglega lífúiu í sambandi við póli-
tiskar skoðanakannanir í Svíþjóð.
Það hafa ekki verið gerðar neinar
vísindalegar rannsóknir á því hversu
margir Svíar eru eins og Astrid og
Gunnar. Hins vegar hefur alltaf
verið vitað að hinn sænski kiósandi!
er ákaflega tregur til að upplýsa!
hvaða flokki hann fylgir, jafnvel þótt 1
um vini eða nágranna, fjölskyldu eða j
.vinnufélaga sé að ræða.
Víst ræða menn pólitísk málefni.
En mörgum finnst að hart sé gengið
að helgi einkalífsins ef þeir eiga að j
gefa upp h vaða flokk þeir kjósa.
Viija ekki
vörumerki
Það er því ekki stór hópur Svía
sem ber bumbur sínar á götum og
torgum til hjálpar einhverjumj
flokknum í kosningabaráttunni sem
nú stendur yfir. Um 90% af Svíum
eru óflokksbundnin og forðast eins og
heitan eldinn að láta klína á sig
einhverju vörumerki.
— Eg held að það sé sérstaklega
.eldri kynslóðin sem álítur að úr því
aö kosningar fari fram leynilega eigi
maður líka að halda því leyndu
hvern maður kýs, segir Anders West-
holm í Uppsölum, en hann vinnur nú
að doktorsritgerö um afstöðu 16—17
ára unglinga til stjómmála og
hvernig nánasta umhverfi þeirra
hefuráhrifáhana.
SCB (Tölfræðistofnunin) var fyrir
nokkrum árum kærð vegna skoöana-
könnunar sem tekin var í gegnum
síma. Þeim sem kærði fannst algjört
hneyksli að leyfa sér að hnýsast í
hvaða flokk hann kysi — jafnvel þótt
könnunin færi fram í gegnum síma
og fullriþagmælsku væri heitið.
Málalok urðu þau að SCB var talið
hafa fullan rétt á að halda skoðana-
könnunum sínum áfram en að fólki
væri auðvitað heimilt að neita að
svara.
Einkum eru það stórborgarbúar
viö aldur sem neita að gefa upp
fylgni sína við vissan flokk, og konur
fremur en karlar. Aftur á móti eru
fáir af þeim sem nú ganga að kosn-
ingaborðinu í fyrsta sinn sem neita
aö svara slíkum spumingum.
Ef litið er á viss hémð virðast
Norðlendingamir hvað ófeimnastir
við að tjá sig um það hvaða flokki
þeir hygg jast veita atkvæði sitt.
Ótryggð færist
íaukana
Sören Holmberg, dósent við ríkis-
vísindastofnunina í Gautaborg,
heldur því þó fram að sænskir kjós-
endur taki nú ömm breytingum. I
skýrslu sinni frá síðustu kosningum,
Hinn sænski kjósandi, bendir hann á
aö 1979 hafi séttarfylgni við flokka
minnkaö en færst í aukana að menn
létu aðeins skoðanir ráða.
Tryggð manna við vissa flokka er
líka á hraðri niðurleið. Á fimmta og
sjötta áratugnum var afar óalgengt
að menn skiptu um flokk, eða um
10%. Við síðustu kosningar var sú
tala 20%. Og það er einmitt um þessa
kjósendur sem kosningaslagurinn
stendur.
Rannsóknir leiða jafnframt í ljós,
aö fólk kýs fremur samkvæmt þeirri
stéttsem það tilheyrði í Jjamæsku en
þeirri stétt sem það síðar kom sér i
sjálft. Hins vegar kjósa ungir kjós-
endur, sem enn hafa ekki náð fót-
festu í þjóðfélaginu, fremur sam-
kvæmt þeirri stétt er það ætlar sér að
tilheyra í framtíðinni en þeirri stétt
er það tilheyrir er kosningar fara
fram.
Olof Pettersson, dósent í
Uppsölum, segir að Frakkar séu t.d.
miklu opnari og fúsari til að láta í
ljósi h vaöa flokki þeir f ylgja:
— En í staðinn verða þeir þrælmóðg-
aðir ef maöur spyr þá hvað þeir hafi
I laun, segir hann. — Þar er forboðið
að minnast á launin. Hér í Svíþjóö
tala menn frjálslega um laun sín en
vilja aftur á móti halda því leyndu
hvaða flokk þeir k jósa. .jþ.
(Dagens Nyheter).